Polskarob

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z SS Kmicic)
Robur III ok. 1935

Polskarob (Polsko-Skandynawskie Towarzystwo Transportowe SA w Gdyni) – przedsiębiorstwo armatorskie, spółka akcyjna istniejąca w latach 1927-1972.

Powstanie firmy[edytuj | edytuj kod]

Po podziale Śląska po I wojnie światowej na terenie Polski znalazło się 18 kopalni węgla kamiennego. Wcześniej dostarczały one węgiel głównie na rynek niemiecki. W wyniku reformy walutowej w 1924 i polsko-niemieckiej wojny celnej w 1925 utraciły one rynek zbytu. Rozpoczęto sprzedaż węgla do Skandynawii. Początkowo zajmowało się tym Towarzystwo Żegluga Wisła-Bałtyk, lecz zostało ono zlikwidowane w 1928 na skutek problemów finansowych.

Jednocześnie władze polskie, chcąc wspomóc rozwój portu w Gdyni i polskiej floty zaproponowało ulgi podatkowe dla firm inwestujących w port i statki.

Związek Kopalń Górnośląskich Robur podpisał umowę ze Skarbem Państwa 9 maja 1927. Na mocy tej umowy dzierżawił na 35 lat plac i nabrzeże w Gdyni, będąc zwolnionym z podatku obrotowego oraz na pięć lat podatku dochodowego. W zamian firma miała w ciągu dwóch lat uruchomić flotę o łącznej nośności nie mniejszej niż 15 tysięcy ton.

Do obsługi eksportu i transportu węgla założono w listopadzie 1927 „Polskarob”-Polsko-Skandynawskie Towarzystwo Transportowe SA w Gdyni. Faktycznym właścicielem firmy była berlińska firma „Effco”, należąca do Emmanuela Friedländera. Dyrektorem naczelnym został Alfred Falter. Alfred Falter wykupywał udziały w Effco i około 1936 stał się faktycznym właścicielem zarówno Polskarobu jak i Robura.

Spółką kierował Napoleon Korzon.

Statki[edytuj | edytuj kod]

Robur
Poprzednie nazwy

Ballogie, Kate Forster, Ragni

Następne nazwy

Rewa

Bandera

 Polska

Port macierzysty

Gdynia

Operator

Polskarob

Dane podstawowe
Typ

masowiec

Historia
Data wodowania

1879

Data wycofania ze służby

1934

Dane techniczne
Nośność (DWT)

1250

Liczebność załogi

14

Długość linii wodnej

67,2 m

Szerokość (B)

9,0 m

Zanurzenie (D)

6,6 m

Pojemność

Brutto 959, netto 577 RT

Napęd mechaniczny
Silnik

450 KM

Liczba śrub napędowych

1

Prędkość maks.

7 w.

Pierwszą jednostką eksploatowaną przez Polskarob był dość stary (zbudowany w 1879) statek SS Robur, będący własnością szwedzkiej firmy, związanej z koncernem Robur.

Robur II
Poprzednie nazwy

Corbrook

Bandera

 Polska

Port macierzysty

Gdynia

Dane podstawowe
Typ

masowiec

Historia
Stocznia

Sunderland

Data wodowania

1909

Data zatonięcia

18 listopada 1928

Dane techniczne
Nośność (DWT)

2050

Liczebność załogi

19

Długość linii wodnej

71,6 m

Szerokość (B)

11,0 m

Zanurzenie (D)

5,0 m

Pojemność

brutto 1371, netto 798 RT

Napęd mechaniczny
Liczba śrub napędowych

1

Prędkość maks.

8 w.

Ta sama szwedzka firma zakupiła drugi statek, na którym podniesiono polską banderę 7 października 1927. Został odkupiony przez Polskarob wiosną 1928 i nazwany SS Robur II. Następnie od szwedzkiej firmy odkupiono SS Robur, jednak jego eksploatacja była zbyt kosztowna i w 1930 został odsprzedany.

W sierpniu 1928 zakupiono SS Robur III.

Robur III
Poprzednie nazwy

Akenside

Następne nazwy

Kmicic, Chopin

Bandera

 Polska

Dane podstawowe
Typ

masowiec

Historia
Stocznia

Sunderland

Data wodowania

1923

Dane techniczne
Nośność (DWT)

2805

Liczebność załogi

20

Długość całkowita (L)

84,1 m

Szerokość (B)

11,9 m

Zanurzenie (D)

5,4 m

Pojemność

brutto 1894, netto 1138 RT

Napęd mechaniczny
Silnik

1060 KM

Liczba śrub napędowych

1

Prędkość maks.

9 w.

SS Robur IV i SS Robur V zostały zamówione w stoczni w Göteborgu. Odebrano je w lipcu i sierpniu 1930.

Robur IV
Ilustracja
Następne nazwy

Częstochowa

Bandera

 Polska

Dane podstawowe
Typ

masowiec

Historia
Stocznia

Lindholmen-Motala, Göteborg

Data wodowania

1930

Data zatonięcia

20 sierpnia 1941

Dane techniczne
Nośność (DWT)

2960

Liczebność załogi

22

Długość linii wodnej

78,4 m

Szerokość (B)

12,5 m

Zanurzenie (D)

5,4 m

Pojemność

brutto 1971, netto 1081 RT

Napęd mechaniczny
Silnik

900 KM

Liczba śrub napędowych

1

Prędkość maks.

10 w.

Robur V
Następne nazwy

Kordecki, Copernicus

Bandera

 Polska

Port macierzysty

Gdynia

Dane podstawowe
Typ

masowiec

Historia
Stocznia

Lindholmen-Motala, Göteborg

Data wodowania

1930

Dane techniczne
Nośność (DWT)

2962

Liczebność załogi

22

Długość linii wodnej

78,5 m

Szerokość (B)

12,6 m

Zanurzenie (D)

5,4 m

Pojemność

brutto 1974, netto 1073 RT

Napęd mechaniczny
Silnik

900 KM

Liczba śrub napędowych

1

Prędkość maks.

10 w.

SS Robur VI spółka nabyła w 1929, aby zastąpić SS Robur II, który zatonął 27 listopada 1928 w Zatoce Botnickiej wskutek wejścia na skały, bez ofiar w ludziach.

Robur VI
Poprzednie nazwy

Pendennis

Następne nazwy

Zbaraż

Bandera

 Polska

Dane podstawowe
Typ

masowiec

Historia
Data wodowania

1922

Data zatonięcia

16 lipca 1940

Dane techniczne
Nośność (DWT)

3225

Liczebność załogi

20

Długość linii wodnej

84,0 m

Szerokość (B)

12,3 m

Zanurzenie (D)

5,6 m

Pojemność

brutto 2088, netto 1252 RT

Napęd mechaniczny
Silnik

1250 KM

Liczba śrub napędowych

1

Prędkość maks.

9 w.

30 kwietnia 1938 w Burntisland w Szkocji zwodowano SS Robur VIII.

Robur VIII
Następne nazwy

Zagłoba

Bandera

 Polska

Dane podstawowe
Typ

masowiec

Historia
Stocznia

Burntisland

Data wodowania

1938

Data zatonięcia

5 lutego 1943 (prawdopodobnie)

Dane techniczne
Nośność (DWT)

4265

Liczebność załogi

26

Długość linii wodnej

104,6 m

Szerokość (B)

13,6 m

Zanurzenie (D)

6,2 m

Pojemność

brutto 2864, netto 1611 RT

Napęd mechaniczny
Silnik

1200 KM

Liczba śrub napędowych

1

Prędkość maks.

10 w.

Bunkrowanie[edytuj | edytuj kod]

Oprócz wywozu węgla za granicę, Polskarob zajmował się też zaopatrywaniem w węgiel parowców. Od sierpnia 1928 firma, posiadając holowniki (Hala, Nida, Vega) oraz barki prowadziła bunkrowanie statków w porcie i na redzie. Od grudnia 1937 firma dysponowała nowoczesną jednostką SS Robur VII, przeznaczoną do zaopatrywania statków w węgiel. Mogła ona przeładowywać do 300 ton węgla na godzinę prosto do zasobni na bunkrowanym statku.

Robur VII
Ilustracja
Model Robura VII
Następne nazwy

Richard, Smok

Bandera

 Polska

Historia
Data wodowania

1937

Dane techniczne
Nośność (DWT)

1200

Liczebność załogi

10

Długość linii wodnej

74,5 m

Szerokość (B)

12,8 m

Zanurzenie (D)

4,1 m

Pojemność

brutto 895, netto 441 RT

Napęd mechaniczny
Silnik

750 KM

Liczba śrub napędowych

1

Prędkość maks.

6 w.

Wojna i czasy powojenne[edytuj | edytuj kod]

W czasie wojny firma funkcjonowała nadal, wszystkie jej statki - Robur III, Robur IV, Robur V, Robur VI i Robur VIII - znalazły się w Wielkiej Brytanii. Po pewnym czasie zaczęła funkcjonować pod nazwą "A. Falter Shipowner", a statkom zmieniono nazwy, przy czym nowe wybrano z Trylogii Sienkiewicza : Robur III nazwany został Kmicic, Robur IV - Częstochowa, Robur V - Kordecki, Robur VI - Zbaraż, a Robur VIII - Zagłoba. W czasie wojny trzy statki Alfreda Faltera zatonęły. SS Zbaraż został zbombardowany 15 lipca 1940 r. u wybrzeży Anglii, SS Częstochowa został storpedowany w nocy z 19/20 sierpnia 1941 r. przez niemiecki kuter torpedowy również u wybrzeży Anglii (oboma statkami dowodził w chwili ich zatonięcia kpt. Zygmunt Kinast). SS Zagłoba zaginął w lutym 1943 r. na Atlantyku w konwoju idącym ze Stanów Zjednoczonych wraz z całą załogą i kpt. Zbigniewem Deyczakowskim, z uwagi na śmierć 26 marynarzy była to największa strata Polskiej Marynarki Handlowej w czasie II wojny światowej. Pozostałe dwa statki przetrwały wojnę. Oba statki spółki po wojnie pozostały za granicą, zaś majątek w Polsce został znacjonalizowany. W sierpniu 1945 Sąd grodzki w Gdyni wydał wyrok przywracający firmie majątek, co zrealizowano w maju 1947, ale z braku floty działalność polegała jedynie na administrowaniu nieruchomościami i wyprzedaży. W 1966 spółkę postawiono w stan likwidacji i rozwiązano w sierpniu 1972[1].

Alfred Falter eksploatował ocalałe statki Kmicic (jako SS Chopin) oraz Kordecki (jako SS Copernicus) do roku 1949.

SS Robur VII, zatopiony u wejścia do portu gdyńskiego we wrześniu 1939, został wydobyty przez Niemców i przebudowany na statek ratowniczy. Po wojnie przekazany Wielkiej Brytanii a następnie ZSRR, wrócił do Polski w 1947 i jako statek ratowniczy (baza do wydobywania wraków) SS Smok służył w PRO do 1990.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Waldemar Bałda: Alfred Falter. Polski król węgla i potentat żeglugi. Interia.pl, 2014-09-14. [dostęp 2018-03-23].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Bohdan Huras, Marek Twardowski, Węglowe floty Śląska, „Nasze Morze : maritime magazine”, 03/2011, Okrętownictwo i Żegluga Spółka z o.o., marzec 2011, s. 46-53, ISSN 1895-4812 (pol.).