Parowiec

SS Wilno, 1927

Parowiec – statek lub okręt o napędzie parowym, napędzany tłokową maszyną parową (SS) lub turbiną parową (TSS).

Historia

Pyroscaphe(ang.), 1783

Siłownia parowa bocznokołowego holownika wiślanego Gdańsk, 1897

W 1783 roku francuski arystokrata, markiz Claude de Jouffroy d'Abbans(fr.) (1751–1832), zbudował łódź z napędem kołowym (bocznokołowiec), napędzaną maszyną parową. Wynalazca nazwał łódź Pyroscaphe(ang.) (ognisty statek) i pomyślnie przeprowadził na rzece Saona próby pierwszego parowca.

Pierwszy parowiec wypłynął w rejs w 1807 roku. Początkowo parowce były dość niebezpieczne, gdyż często zdarzały się eksplozje niewystarczająco wytrzymałych kotłów. Udoskonalono je w drugiej połowie XIX wieku i wówczas rejsy parowcami stały się powszechne.

Jednym z pionierów w dziedzinie wykorzystania pary do poruszania m.in. jednostek pływających był polski konstruktor Józef Bożek, który w 1817 r. przeprowadził w Pradze na Wełtawie próby łodzi z parowym silnikiem, napędzającym koła łopatkowe.

Paliwa

Siłownia holownika Słoń, z maszyną parową napędzającą śrubę, 1893

Początkowo, gdy parowce wchodziły do użytku, kotły wytwarzające parę ogrzewane były przez spalanie najpopularniejszego opału, czyli węgla lub drewna. Po skonstruowaniu palników zasilanych paliwem ciekłym zaczęto budować parowce z kotłami na różne frakcje ropy naftowej (olej opałowy). Pozwoliło to na lepsze wykorzystanie przestrzeni na statkach, ponieważ ciekłe paliwo można umieścić w zbiornikach dennych, a miejsce wcześniej zajmowane przez zasobnie węgla (tendry) przeznaczyć na ładunek. Kolejną zmianę przyniosło wprowadzenie energii jądrowej. Jednostki pływające, na których źródłem ciepła jest reaktor atomowy, mają niespotykaną w innych rozwiązaniach autonomiczność (mogą nie uzupełniać paliwa przez kilka lat) – ale są bardzo drogie w budowie i eksploatacji, więc napęd ten jest stosowany na okrętach i lodołamaczach.

Współcześnie

Parowoturbinowy transatlantyk Stefan Batory, 1952

W drugiej połowie XX wieku liczba parowców zaczęła się zmniejszać, gdyż lepszy okazał się napęd spalinowy. Obecnie, poza jednostkami o napędzie jądrowym, napęd turbiną parową stosuje się sporadycznie na tankowcach transportujących ropę naftową, ze względu na dostępność taniego paliwa w portach załadunkowych, oraz na statkach pasażerskich, gdyż turbiny pracują ciszej i powodują mniej wibracji niż silniki spalinowe.

Znane parowce

• TSS Stefan Batory
• SS Warszawa
• RMS Titanic
• RMS Lusitania
• RMS Olympic
• RMS Carpathia
• RMS Mauretania
• RMS Mauretania (II)
• SS Kaiser Wilhelm der Große
• Turbinia

Parowce jako muzea

• SS Sołdek w Gdańsku – maszyna parowa z kotłami opalanymi węglem
• ORP Błyskawica w Gdyni – turbiny parowe z kotłami opalanymi mazutem

Linki zewnętrzne

• Holownik parowy Bolek wciąż na dnie Dąbia (wideo), GospodarkaMorska.pl, 08.05.2018
• Chcą wyciągnąć "Bolka" z mułu. "To unikatowy holownik parowy. Może znów pływać", www.tvn24.pl, 26 czerwca 2015
• Będzie wydobycie ponad stuletniego holownika z dna szczecińskiego Jeziora Dąbie GospodarkaMorska.pl 29.06.2015