Sajmałuu-Tasz
41°10′48″N 73°48′50″E/41,180000 73,813889 Sajmałuu-Tasz, 2007 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
3000 m n.p.m. |
Położenie na mapie Kirgistanu  | |
| 41°10′48″N 73°48′50″E/41,180000 73,813889
| |
Sajmałuu-Tasz (kirg. Саймалуу-Таш) – jedno z największych skupisk petroglifów na świecie, położone w Kotlinie Fergańskiej w Kirgistanie, w obwodzie dżalalabadzkim. Odkryto tu ok. 10 tys. rysunków z III–II tysiąclecia p.n.e. – epoki neolitu i brązu.
W 2001 roku Sajmałuu-Tasz zostało wpisane na listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Kirgistan zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Sajmałuu-Tasz oznacza w języku kirgiskim „haftowany kamień” lub „wzorzysty kamień”[1][2]. Nazwa ta różni się od nazw innych skupisk rysunków naskalnych, które nazywane są zwykle Süröt-Tasz lub Tamgałuu-Tasz, czyli „kamień z rysunkami” lub „kamień ze znakami”[2]. Najprawdopodobniej nazwa Sajmałuu-Tasz nawiązuje do krętych linii zdobiących kamienie[2].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Sajmałuu-Tasz znajduje się na wschodnich stokach Kotliny Fergańskiej na wysokości 3000 m n.p.m. w obwodzie dżalalabadzkim[3].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Sajmałuu-Tasz to jedno z największych skupisk petroglifów na świecie – odkryto tu ok. 10 tys.[a] rysunków z III–II tysiąclecia p.n.e. – epoki neolitu i brązu[4]. Sajmałuu-Tasz obejmuje dwa stanowiska: Sajmałuu-Tasz 1 i Sajmałuu-Tasz 2[1]. Rysunki wykonane są na fragmentach skał bazaltowych, które najprawdopodobniej stanowiły dary wotywne[1]. Saimaluu Tasz przez wieki było uznawane za miejsce święte, a do małego stawu w jego centralnej części pielgrzymowali szamani[1]. Do dziś Sajmałuu-Tasz postrzegane jest jako miejsce mocy, które ma właściwości uzdrawiające[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Saimaluu Tasz zostało „odkryte” w 1902 roku przez rosyjskich kartografów, mapujących teren pod budowę drogi z Dżalalabadu do Narynu[1]. Pod wpływem opowieści lokalnych pasterzy o „malowanych kamieniach”, zorganizowali oni ekspedycje w pobliskie góry, a swoje obserwacje przekazali Towarzystwu Archeologicznemu w Taszkencie[1]. Zainteresowanie Sajmałuu-Tasz zamarło na wiele lat, i dopiero w latach 50. XX w. podjęto kolejne badania[1]. Kolejne prace prowadzono w latach 70.[5]
W 2001 roku Sajmałuu-Tasz zostało wpisane na listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Kirgistan zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO[4].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Inne źródła podają, że liczba petroglifów szacowana jest na ok. 11 tys., zob. Mitchell 2015 ↓, s. 249. Inne mówią nawet o 91 tys. petroglifów, zob. Istrati i Claytor 2019 ↓, s. 76.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Mitchell 2015 ↓, s. 249.
- ↑ a b c Istrati i Claytor 2019 ↓, s. 68.
- ↑ Kyrgyzstan tourism: Saimaluu-Tash, petroglyph.. [w:] kyrgyzstan-tourism.com [on-line]. [dostęp 2020-10-18]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO ↓.
- ↑ Istrati i Claytor 2019 ↓, s. 80.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- C. Istrati, I. Claytor (red.): Kyrgyzstan. A Land of Nomads. Litres, 2019. ISBN 978-5-04-188601-1. [dostęp 2010-10-18]. (ang.).
- Laurence Mitchell: Kyrgyzstan. Bradt Travel Guides, 2015, seria: Bradt Travel Guides. ISBN 978-1-84162-856-1. [dostęp 2010-10-18]. (ang.).
- UNESCO: Saimaly-Tash Petroglyphs. [dostęp 2020-10-18]. (ang.).