Salwinia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Salwinia
Ilustracja
Salwinia pływająca
Systematyka[1]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Podkrólestwo naczyniowe
Klad monilofity
Klasa paprocie
Rząd salwiniowce
Rodzina salwiniowate
Rodzaj salwinia
Nazwa systematyczna
Salvinia Ség.
Fl. Veron. 3: 52. 1754[2]
Typ nomenklatoryczny
S. natans (Linnaeus) Allioni[2]
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Salwinia, wiąśl (Salvinia Ség.) – rodzaj paproci wodnych należący do rodziny salwiniowatych (Salviniaceae). Należy do niego ok. 10 gatunków[3][4][5]. Występują w wodach na wszystkich kontynentach z wyjątkiem obszarów pod wpływem klimatu chłodnego i polarnego[6]. Najwięcej gatunków występuje w tropikach amerykańskich i afrykańskich[3]. W Polsce tylko jeden gatunek – salwinia pływająca (Salvinia natans)[7]. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne w stawach i akwariach[8], niektóre zawleczone do południowej Afryki i południowej Azji stały się uciążliwymi gatunkami inwazyjnymi, szybko zarastającymi zbiorniki śródlądowe[6]. Nazwa rodzaju upamiętnia Antonio Salviniego (1633–1722) – włoskiego botanika[8].

Kuliste sporokarpy na odwróconych pędach salwinii pływającej
Salvinia adnata
Salvinia oblongifolia

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Paprocie pływające, niewielkie[3] (zwykle do 10 cm długości[9]) o pędach nieregularnie rozgałęzionych w płaszczyźnie poziomej, okrytych ciemnobrązowymi włoskami[3]. Rośliny nie wytwarzają korzeni[3].
Liście
Wyrastają w okółkach po trzy, przy czym dwa są zielone i pływają na powierzchni wody, a trzeci jest zanurzony, silnie podzielony, pokryty licznymi włoskami – przypomina korzeń. Liście asymilacyjne siedzące lub krótkoogonkowe, całobrzegie[3], koliste lub owalne, złożone mniej lub bardziej wzdłuż osi[9]. Z wierzchu pokryte są hydrofobowymi, sztywnymi włoskami, od dołu także blaszki pokryte są włoskami, ale te są hydrofilne[6]. Ciekawostką jest to, że wierzchnia strona liści w istocie jest ich dolną (odosiową stroną)[4].
Zarodnie
Powstają w kulistych lub elipsoidalnych[9] sporokarpach na liściu zanurzonym w dwóch rzędach wzdłuż centralnej żyłki przewodzącej[3].

Rozwój[edytuj | edytuj kod]

Na odcinkach liścia podwodnego tworzą się kuliste sporokarpia, zawierające w swym wnętrzu pojedyncze zarodnie. Ściana sporokarpium zbudowana jest z dwóch warstw komórek rozdzielonych komorami powietrznymi i odpowiada zawijce (indusium). Zewnętrznie sporokarpia są do siebie podobne, jednakże cześć z nich zawiera liczne mikrosporangia i te noszą nazwę mikrosporokarpiów. Inne, tzw. makrosporokarpia, zawierają nieliczne makrosporangia. Zarodnie osadzone są na trzoneczkach i mają ściany zbudowane z jednej warstwy komórek, do której od strony wewnętrznej przylega warstwa wyściełająca (tapetum). W każdym mikrosporangium powstają 64 zarodniki (mikrospory), zaś w makrosporangium – 32 zarodniki, z których dojrzewa tylko jedna makrospora, a pozostałe degenerują. Z cytoplazmy powstającej z rozpuszczonej warstwy wyściełającej tworzy się piankowata substancja, zwana perysporem, która okrywa poszczególne zarodniki. Dojrzałe sporokarpia opadają na dno zbiornika wodnego i tu, po zgniciu ścian uwolnione zostają zarodnie, które wypływają na powierzchnię. Rozdzielnopłciowe przedrośla rozwijają się wewnątrz zarodników[10]. W miarę wzrostu gametofitu pękają ściany zarodnika[9].

Salwinie łatwo rozmnażają się wegetatywnie – ich pędy łatwo łamią się, a potomne odcinki dalej rosną[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna i podział według Smitha i innych (2006)

Rodzaj siostrzany wobec azolli (Azolla) w obrębie rodziny salwiniowatych (Salviniaceae) w rzędzie salwiniowców (Salviniales) wchodzącego w skład klasy paprocie (Polypodiopsida)[1].

Pozycja systematyczna i podział według Crescent Bloom

Gromada paprotniki Polypodiophyta Cronquist , podgromada Polypodiophytina Reveal, klasa paprocie Polypodiopsida Cronquist, podklasa Salviniidae Cronquist, Takht. & Zimmerm. ex Reveal, rząd salwiniowce Salviniales Britt., rodzina salwiniowate Salviniaceae T. Lestib., podrodzina Salvinioideae Mirb. ex Meisn., plemię Salvinieae Brongn. ex Duby, rodzaj salwinia (Salvinia Ség.)[11].

Wykaz gatunków[5][12]

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Salvinia adnata uznawana jest za jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków roślin wodnych[13]. Został zawleczony z Brazylii do wielu krajów tropikalnych. Występując masowo blokuje przepływ wód, ogranicza występowanie gatunków rodzimych, utrudnia żeglugę i użytkowanie rybackie wód. Jednym z biologicznych sposobów radzenia sobie z nadmiernie rozrastającą się salwinią jest ryjkowiec Cyrtobagous salviniae – owad żerujący na roślinach z tego rodzaju, pochodzący z Brazylii[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf: A classification for extant ferns (ang.). Taxon 55(3): 705–731, 2006. [dostęp 2009-11-11].
  2. ↑ a b Salvinia. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2016-03-30].
  3. ↑ a b c d e f g Salvinia Séguier. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-03-30].
  4. ↑ a b Salvinia Séguier. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-03-30].
  5. ↑ a b Salvinia. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-03-30].
  6. ↑ a b c Christopher D.K. Cook i in.: Water plants of the world. Hague: Dr. W. Junk b,v, Publishers, 1974, s. 93-94.
  7. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  8. ↑ a b Sue Olsen: Encyclopedia of garden ferns. Portland: Timber Press, 2007, s. 375. ISBN 978-0-88192-819-8.
  9. ↑ a b c d e Zbigniew Podbielkowski, Irena Rejment-Grochowska, Alina Skirgiełło: Rośliny zarodnikowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 784-785. ISBN 83-01-04394-6.
  10. ↑ Zbigniew Podbielkowski: Rozmnażanie się roślin. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1972.
  11. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Salvinia (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-25].
  12. ↑ Elżbieta Zenkteler: Paprocie w domu, parku, ogrodzie. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, s. 117-118. ISBN 83-09-01604-2.
  13. ↑ Attack on Giant Salvinia. USDA. [dostęp 4 marca 2008].(ang.)
  14. ↑ Salvinia molesta. Giant Salvinia. The Western Aquatic Plant Management Society. [dostęp 4 marca 2008].(ang.)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Salwinia&oldid=51543699”