Segenuci
| Miejsce zamieszkania | |
|---|---|
| Język | |
| Religia | |
| Pokrewne |
Segenuci (bur. Segeenuud)[1] – plemię w składzie Buriatów. Obszar tradycyjnego zamieszkiwania Segenutów rozciąga się od górnego biegu Leny na wschodzie do ujścia Angary i Oki na północnym zachodzie[2], W centralnej części włączono doliny Obusy i Oudy. Segenuci zamieszkują również wyspę Olchon, w Dolinie Barguzinskiej i na terenie stepu Kudaryńskiego w rejonie delty Selengi[3].
Etnonim[edytuj | edytuj kod]
Etnonim segeen (segeened, segeenuud, segenuud, cegenuud) wraz z „өlөd”, świadczy o dawnym ojrackim pochodzeniu. Znaczenie etnonimu Sega można wyjaśnić z buriackiego Sega – „niebieski”, „jasnoniebieski”. Być może nosiciele tego etnonimu mieli sztandar koloru niebieskiego[4]. Etnonim można również powiązać z terminem „Sygin”[3] oznaczającym władcę. Charakterystyczne w tym przypadku są legendy o niegdyś potężnych i licznych Segenutach, którzy nieustannie napadali i plądrowali nielicznych w przeszłości Echirytów i Bulagatów. W ten sposób nazwa potoczna w stosunku do arystokratycznego klanu – „Sygin”[3][5] mogła przerodzić się w etnonim, który pod wpływem fonetyki języka buriackiego zyskał współczesną formę.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W okresie X–XII wieku w Nadbajkalu z ludności, głównie ojrackiego pochodzenia[5] na północnych obrzeżach, utworzyła się wspólnota określana później mianem Sagenut-olet. Powstała również Wspólnota Terytorialna na czele z ikiresami – odłamem środkowoazjatyckiego plemienia mongolskiego, w górnym biegu rzeki Leny i rzeki Kudy.
Segenuci w XV–XVI wieku rozpadli się na dwie wspólnoty – Ikinat i Segenut. Ikinaci rozprzestrzenili się w kierunku północno-zachodnim, Segenuci pozostali w górnym biegu Leny[3]. Wspólnota Segenutów rozpadła się na nierówne części w czasie wzmocnienia Bulagatów i Echirytów oraz ich ekspansji terytorialnej. Następnie część Segenów przeniosła się na Olchon, do Doliny Barguzyńskiej i na teren Stepu Kudaryńskiego.
Rody Segenutów[edytuj | edytuj kod]
W składzie wielkiego plemienia Segenutów pojawiają się takie rody, jak Segenud, Ikinad, Zungar, Bykod (Buhud, Byhed, Bykot), Nojod, Manholud, Tugud, Szebhen, Hajtal, Durlaj, Torgoud[3][2], Baruun Gar, Haranuud, Szaranuud, Boronuud[4] Jabcha Ugar[5], Balai-Segenud[1]. Według buriackich legend Segenuci-Oleci są potomkami legendarnego Barga-Batorego, który miał trzech synów: Olędę, Buriadaj i Horidę. Od najstarszego syna Olęda (Oludaja) wywodzili się Segenutowie-Oleci, od Buridaja – Bulagata i Echirita, od Horidia – Hori-Buriata.
Według legend wiele rodów wchodzących w skład wielkiego plemienia Segenutów miało wspólne pochodzenie[5]. O dawnych związkach między wiercholenskimi Segenutami a udyńskimi Noetami często wspomina się w genealogicznych legendach Noetów. Ustna tradycja Segenutów odnosi ich rodowód do Segena, Ikinat, przodek Ikinatów, według legend był jego bratankiem[4]. Podobne legendy są przekazywane kolejnym pokoleniom w niektórych małych plemionach, przeważnie osiedlonych na północnych obrzeżach terytorium zajmowanego przez plemiona buriackie, takich jak Zungar, Bykot, Tugut, Hajtal, Shebheng, Manholut.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Нанзатов Б. З., Нижнеокинские буряты в XVII–XIX веке этнический состав и расселение, Улан Удэ 2018, c. 352.
- ↑ a b Нанзатов Б. З., Племенной состав бурят в XIX веке Народы и культуры Сибири. Взаимодействие как фактор формирования и модернизации, Иркутск 2003, c. 15-17.
- ↑ a b c d e Нанзатов Б. З., Этногенез западных бурят (VI–XIX вв.), Иркутск 2005, с. 160-163.
- ↑ a b c Цыбикдоржиев Д. В., Коновалов П. Б, Исторический Баргуджин-Токум – исконная родина бурятского народа, Известия Иркутского государственного университета. Серия- Геоархеология. Этнология. Антропология. Т. 19. 2017, с. 52-54.
- ↑ a b c d Балдаев С. П., Родословные легенды и предания бурят. Ч. 1 Улан-Удэ 1970., с. 43-45.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Балдаев С. П., Родословные предания и легенды бурят. Ч. 1. Булагаты и эхириты, Улан-Удэ, 1970.
- Цыдендамбаев Ц. Б., Бурятские исторические хроники и родословные. Историко-лингвистическое исследование, Бурятское книжное издательство, Улан-Удэ 1972.
- Цыдендамбаев Ц. Б., Бурятские исторические хроники и родословные, как источники по истории бурят. Улан-Удэ 2001.
- Нанзатов Б. З., Племенной состав бурят в XIX веке. Народы и культуры Сибири. Взаимодействие как фактор формирования и модернизации, Сборник статей, Иркутск, 2003.
- Нанзатов Б. З., Этногенез западных бурят (VI–XIX вв.), Иркутск, 2005.