Shane Leslie
Sir John Randolph „Shane” Leslie, Baronet (ur. 1885 w Glaslough, hr. Monaghan; zm. 14 sierpnia 1971 tamże) był irlandzkim pisarzem wywodzącym się z arystokratycznej rodziny pochodzenia szkockiego[1]. Był kuzynem 1 stopnia Winstona Churchilla.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Odcinając się od tradycji rodzinnej, podczas studiów w Cambridge, w 1908 przeszedł na katolicyzm i zaczął popierać inicjatywę Home Rule na rzecz autonomii irlandzkiej. Zaczął się uczyć języka irlandzkiego, postanowił też zmienić imię, ostatecznie pozostając przy formie Shane. W tym samym roku odbył podróż do Europy Wschodniej, do Rosji, Polski i na Litwę. Spotkanie z Lwem Tołstojem umocniło jego pacyfizm, natomiast spotkania z Polakami zainspirowały go do zbiórki podpisów pod apelem o solidarność z polskimi dziećmi poddawanymi germanizacji lub rusyfikacji (działo się to podczas strajków szkolnych). Księga z 5468 podpisami irlandzkich dzieci szkolnych znajduje się dziś w Bibliotece Książąt Czartoryskich w Krakowie[2][3]. W późniejszych latach w jednej ze swoich autobiograficznych książek Leslie twierdził, iż odkrył własne polskie korzenie, a jego sympatia do Polski mogła być dziedziczna, opisał to jednak bez szczegółów, gdyż chodziło o relację pozamałżeńską ze strony jednej z prababek[4].
W 1910 kandydował do Parlamentu Brytyjskiego z ugrupowania Irish Parliamentary Party, jednakże nie odniósł sukcesu. W 1911 wyjechał do USA zbierać fundusze dla Ligi Gaelickiej. W 1912 ożenił się z Marjorie Ide, Amerykanką. Kiedy wybuchła I wojna światowa, będąc pacyfistą, służył jako kierowca w British Ambulance Corps.
Jego osobiste poglądy niejednokrotnie zderzały się z powszechnie obowiązującymi w otaczającym go środowisku, tak że wydawały się pełne sprzeczności. Jego negatywne recenzje Ulissesa Joyce’a w 1922 przyczyniły się do zakazu publikacji powieści w Wielkiej Brytanii[5]. Jednocześnie zaś, jedna z jego własnych młodzieńczych powieści, Cantab, znalazła się również na indeksie[6]. Inną sprzecznością był jego irlandzki patriotyzm powiązany z pacyfizmem. Podczas kryzysu wywołanego kombinacją irlandzkiego powstania i I wojny światowej, współpracował z dyplomacją brytyjską w USA starając się przeciwdziałać zabiegom nacjonalistów irlandzkich próbujących powstrzymać udział Ameryki w wojnie przeciwko Niemcom[7]. Jego wiedza o germanizacji w zaborze pruskim Polski dawała mu inny obraz Niemiec niż Irlandczykom, którzy widzieli w nich przede wszystkim sojusznika przeciwko Wielkiej Brytanii[8]. Czując się osamotniony i niezrozumiany, Leslie spędził resztę życia pomiędzy Glaslough a Londynem, zajmując się głównie pisarstwem, czytaniem i dbaniem o przyrodę. W swoich dobrach zaangażował się w ponowne zalesianie Irlandii, zwrócił też Kościołowi Katolickiemu ziemie skonfiskowane podczas kolonizacji protestanckiej; przyczyniając się do powstania sanktuarium Loch Derg[7].
Najbardziej znany jest dzięki swoim powieściom, autobiografiom oraz dziennikarstwu. Swoją wizytę w Polsce oraz hipotezę co do ewentualnego polskiego pochodzenia utrwalił w zbiorze wspomnień Fim of Memory, 1938. Bardziej znane na świecie są jego powieści End of a Chapter, Oppidian, Doomsday oraz biografie Mrs Fitzherbert , swojej przodkini. Jedynym poza autobiografią irlandzkim świadectwem organizowania akcji zbierania podpisów dla dzieci polskich był wywiad z 1939, w którym pod wpływem wybuchu wojny wspominał wizytę w Polsce[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Otto Rauchbauer, Shane Leslie: Sublime failure, Dublin: Liliput Press, 2009, ISBN 978-1843511564.
- ↑ Danuta Płygawko, Irlandzki gest sympatii dla Polski, „Akta Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu”, 1, 1991, s. 185-191.
- ↑ Katarzyna Gmerek, Shane Leslie and the Irish Support for Language Struggle in Poland, „Studia Celtica Posnaniensia”, Vol 3 (1), Sciendo, 2018, s. 89-108, ISSN 2657-3008 [dostęp 2023-10-10].
- ↑ Shane Leslie, The Film of Memory, London: Michael Joseph, LTD, 1938, s. 301.
- ↑ Bernard Benstock, Ulysses without Dublin, „James Joyce Quarterly”, 1972, s. 95.
- ↑ Shane Leslie (1885-1971), Derek John, „The Green Book: Writings on Irish Gothic, Supernatural and Fantastic Literature” (13), 2019, s. 59.
- ↑ a b Charles Lysaght, Leslie, John Randolph (‘Shane’) [online], Dictionary of Irish Biography [dostęp 2023-10-10].
- ↑ Shane Leslie, The Irish Nationalist as Pro-Ally, „North American Review”, 204, 12 lipca 1916, s. 546.
- ↑ Shane Leslie, My Ideals for Ireland, „The Catholic Standard”, 8 grudnia 1939, s. 15.