Siatkówka na siedząco
Siatkówka na siedząco (ang. sitting-ball) – sportowa gra zespołowa, będąca odmianą tradycyjnej piłki siatkowej. Gra została wymyślona jako sport dla osób niepełnosprawnych. Obecnie uprawiają ją również pełnosprawni siatkarze.
Powstała z połączenia dwóch gier: niemieckiego sitzballu oraz siatkówki. Powodem utworzenia gry był fakt, że sitzball był grą zbyt mało energiczną. Początkowo siatkówka na siedząco była grą przeznaczoną dla relaksu. Z biegiem czasu przekształciła się w sport, który wszedł w skład dyscyplin olimpiady dla niepełnosprawnych. W 1980 roku po raz pierwszy odbyły się rozgrywki paraolimpijskie w tej dyscyplinie.
Siatkówkę na siedząco wprowadził w 1956 roku Holenderski Komitet Sportowy. Od roku 1967 rozpoczęły się regularne rozgrywki Mistrzostw Świata. W pierwszych Mistrzostwach Świata w sitting-ballu uczestniczyły reprezentacje jedynie z siedmiu krajów.
Obecnie dyscyplina ta uprawiana jest w ponad 60 krajach. Wzrost popularności tej odmiany siatkówki spowodował, iż rozgrywane są również Mistrzostwa Europy oraz Mistrzostwa Regionów. Od roku 1993 wszystkie rozgrywki odbywają się w dwóch kategoriach: męskiej i żeńskiej.
Zasady gry[edytuj | edytuj kod]
Zasady gry tej dyscypliny są bardzo podobne do zasad piłki siatkowej. Mecz siatkówki na siedząco trwa do trzech wygranych setów. Seta wygrywa drużyna, która zdobyła 25 punktów z dwupunktową przewagą. Punkt dla drużyny przyznaje się, gdy po prawidłowym zagraniu piłka dotknie boiska przeciwnika[a]. Zdobywa się również punkt wtedy, kiedy przeciwnik popełni błąd. Piłka może być odbijana każdą częścią ciała. Jeśli piłka jest podnoszona, pchana, czy rzucana uznaje się ją za przetrzymaną i wtedy punkt trafia do drużyny przeciwnej.
Boisko[edytuj | edytuj kod]
Boisko do gry jest prostokątem o wymiarach 10 m x 6 m[b]. Boisko na dwa równe pola gry o wymiarach 5 m x 6 m dzieli linia środkowa. Na każdym polu, w odległości 2 metrów[c] od linii środkowej, wyznacza się równolegle linie oddzielające pole obrony od pola ataku. Nad linią środkową zawieszona jest siatka. Dla kobiet wysokość zawieszenia siatki wynosi 105 cm, a dla mężczyzn 115 cm[d].
Zawodnicy[edytuj | edytuj kod]
W grze rywalizują dwie drużyny. Każda drużyna na boisku liczy po sześciu zawodników, a pełny jej skład łącznie z rezerwowymi powinien wynosić 12 osób. Zawodników każdej drużyny obowiązuje jednolity strój (koszulki, spodenki) z numerami na koszulkach.
Zawodnicy rezerwowi mogą wejść na plac gry, gdy zostaną spełnione następujące warunki:
- zmiana musi być zgłoszona u sekretarza zawodów.
- zmiany zawodników dokonuje się w czasie przerw w grze, na prośbę kapitana lub trenera drużyny.
- w jednym secie można dokonać 6 zmian. Każdy z zawodników rozpoczynających grę może zejść i powrócić na boisko na swoje miejsce.
Zawodnicy rozpoczynają grę ustawieni na swoich polach (w linii ataku i linii obrony). Po wykonaniu zagrywki zawodnicy zajmują dowolne miejsce na boisku. Rotacja następuje zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
Komisja sędziowska[edytuj | edytuj kod]
W skład Komisji sędziowskiej wchodzą:
- sędzia pierwszy,
- sędzia drugi,
- sekretarz,
- sędziowie liniowi.
Sędzia pierwszy kieruje całą komisją. Odpowiedzialny jest za prowadzenie zawodów zgodnie z przepisami. Do jego obowiązków należy interweniowanie w tych momentach, gdy został popełniony jakiś błąd.
Sędzia drugi podejmuje decyzje dotyczące błędów popełnianych pod siatką, nadzoruje ustawienie zawodników oraz zmiany i przerwy w grze.
Sekretarz wypełnia protokół. Podczas gry notuje zdobyte punkty, zmiany zawodników i przerwy w grze.
Sędziowie liniowi sygnalizują miejsce upadku piłki wzdłuż linii końcowych. Po gwizdku któregokolwiek z nich każdą akcję uważa się za skończoną. Każda z drużyn ma prawo do dwóch przerw na odpoczynek (po 30 sekund) w czasie jednego seta. Między setami przerwa trwa 2 minuty.
Osoby prowadzące zespół[edytuj | edytuj kod]
Kapitan i trener odpowiedzialni są za zachowanie i dyscyplinę całego swojego zespołu. Libero nie może być kapitanem zespołu.
Kapitan[edytuj | edytuj kod]
Przed meczem kapitan zespołu podpisuje protokół zawodów. Reprezentuje swój zespół podczas losowania. Podczas spotkania na boisku kapitan zespołu pełni funkcję grającego kapitana. Gdy kapitan nie bierze udziału w grze na boisku, trener bądź kapitan wyznacza innego grającego zawodnika, z wyjątkiem Libero, do pełnienia funkcji grającego kapitana. Wybrany grający kapitan pełni swoją funkcję do czasu, gdy zostanie zmieniony, powróci do gry kapitan zaznaczony w protokole zawodów lub skończy się set. Podczas gdy piłka jest poza grą, wyłącznie grający kapitan jest upoważniony do rozmowy z sędziami.
Ma również obowiązek przekazania prośby o wyjaśnienie zastosowania lub interpretacji przepisów, a także próśb i pytań stawianych przez swoich kolegów z zespołu. Jeśli grający kapitan nie zgadza się z wyjaśnieniami sędziego pierwszego, może zaprotestować przeciwko danej decyzji i powinien zgłosić sędziemu pierwszemu, iż rezerwuje sobie prawo do wpisania oficjalnego protestu w protokole zawodów po spotkaniu.
Trener[edytuj | edytuj kod]
Podczas spotkania trener spoza boiska decyduje o grze swojego zespołu. Ustala początkowe ustawienie zespołu, zarządza zmiany zawodników i bierze przerwy na odpoczynek. Wykonując te czynności trener zwraca się oficjalnie do sędziego drugiego. Przed spotkaniem wpisuje lub sprawdza nazwiska i numery swoich zawodników w protokole zawodów i podpisuje go.
Asystent trenera[edytuj | edytuj kod]
Asystent trenera podczas spotkania siedzi na ławce zespołu. Nie ma prawa interweniowania. W przypadku konieczności opuszczenia zespołu przez trenera, asystent trenera może przejąć jego funkcję, na prośbę grającego kapitana i za zgodą sędziego pierwszego.
Atak[edytuj | edytuj kod]
Wszystkie akcje, w których piłka adresowana jest na stronę przeciwnika, z wyjątkiem zagrywki i bloku, uważane są za atak. Podczas ataku można "kiwać" (odbić piłkę palcami) pod warunkiem, że odbicie jest czyste i piłka nie jest złapana bądź rzucona.
Blokowanie[edytuj | edytuj kod]
W bloku mogą uczestniczyć zawodnicy linii ataku. Dozwolone jest blokowanie zagrywki przeciwnika.
Zawodnik Libero[edytuj | edytuj kod]
Każdy zespół spośród dwunastu zgłoszonych do gry zawodników może zarejestrować jednego wyspecjalizowanego w grze obronnej, zwanego Libero.
Libero musi być zapisany w protokole zawodów przed spotkaniem, w specjalnie zarezerwowanej do tego rubryki. Nie może być kapitanem zespołu ani grającym kapitanem. Musi grać w ubiorze, którego kolor koszulki kontrastuje z ubiorem innych członków zespołu. Strój Libero może mieć inny wzór, lecz numer musi wyglądać tak samo jak numery pozostałych zawodników.
Siatkówka na siedząco w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W Polsce siatkówka na siedząco pojawiła się dość późno. Dopiero w 1997 roku odbyły się pierwsze turnieje. Dwa lata później rozgrywki te uzyskały status mistrzostw Polski. Pierwszy finał zawodów odbył się w październiku 1999 roku.