Przejdź do zawartości

Skałka Rogoźnicka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Skałka Rogoźnicka – skałka w rezerwacie przyrody Skałka Rogoźnicka pomiędzy miejscowościami Rogoźnik i Maruszyna w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. Pod względem geograficznym znajduje się na Pogórzu Gubałowskim[1], pod względem geologicznym przynależy do Pienińskiego Pasa Skałkowego.

Skałka Rogoźnicka znajduje się w zachodniej części rezerwatu i wznosi się na wysokość około 670 m n.p.m. w lesie nad prawym brzegiem potoku Trawny (dopływ Wielkiego Rogoźnika)[2]. Zbudowana jest głównie z tzw. muszlowca, który w geologii nosi nazwę muszlowca z Rogoźnika, muszlowca rogoźnickiego lub muszlowej brekcji rogoźnickiej. Jest to skała organiczna, powstała w okresie jury i kredy ze szkieletów żyjących w tym okresie morskich zwierząt, które opadały na dno morza, jakie wówczas znajdowało się na tym terenie (tzw. Ocean Tetydy). Skała ta zawiera bardzo liczne skamieniałości amonitów, ramienionogów, belemnitów liliowców i korali. Duże nagromadzenie skamieniałości i bogactwo gatunków zwierząt, od których pochodzą powoduje, że dla paleontologów mają one ogromne znaczenie w ustalaniu stratygrafii pogranicza jury i kredy, a dokładniej ich pięter: tytonu i beriasu (około 150–140 milionów lat temu). Już w XIX wieku naukowcy doceniali znaczenie tych skamieniałości i wiele z nich znajduje się w muzeach zagranicznych. W Polsce kolekcje uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej, zachowała się tylko kolekcja w Instytucie Nauk Geologicznych PAN[3].

W geologii Skałka Rogoźnicka uznana została za stratotyp muszlowca z Rogoźnika. Ma on charakter ponadregionalny. Występujące w nim skamieniałości najlepiej reprezentują biostratygraficzny poziom amonitowy Semiformiceras semiforme tytonu środkowego w obszarze alpejsko-karpackim. Szczyt podzielony jest wąskim wcięciem na dwie części. Wcięcie to zawalone jest rumowiskiem. Na południowej stronie skałki odsłaniają się starsze geologicznie warstwy pochodzące z dolnego i środkowego tytonu. Są to muszlowce spojone sparytem lub mikrytem. Północna część skałki zbudowana jest z muszlowca mikrytowego pochodzącego z pogranicza górnego tytonu i dolnego beriasu. Oba typy muszlowców składają się z pokruszonych amonitów, wieczek amonitów, ramienionogów i fragmentów członów liliowców (trochitów) spojonych z sobą sparytem lub mikrytem. Skamieniałości są silnie wymieszane, a wnętrza muszli zawierają wykrystalizowany kalcyt[4].

Wedle informacji podanych na tablicy przy rezerwacie, obiekt ten został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Geologicznego UNESCO[5]. Informacja ta nie znajduje jednak potwierdzenia w oficjalnych dokumentach dotyczących ochrony obszaru[6][7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
  2. Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2015-04-01].
  3. Michał Krobicki, Jan Golonka. Skałka Rogoźnicka. [dostęp 2017-03-30].
  4. Michał Krobicki, Małgorzata Gonera, Witold Paweł Aleksandrowicz. Skałka Rogożnicka. Chrońmy Przyrodę Ojczystą Nr 53/1997
  5. Na podstawie tablicy informacyjnej zamontowanej przy rezerwacie
  6. Przeglądanie danych - Rezerwat przyrody [online], crfop.gdos.gov.pl [dostęp 2021-05-18].
  7. UNESCO World Heritage Centre, Poland [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-05-18] (ang.).