Skalniak karłowaty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skalniak karłowaty
Petrogale concinna[1]
Gould, 1842[2]
Ilustracja
Ilustracja autorstwa Goulda z 1863 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

ssaki niższe

Nadrząd

torbacze

Rząd

dwuprzodozębowce

Rodzina

kangurowate

Podrodzina

kangury

Plemię

Dendrolagini

Rodzaj

skalniak

Gatunek

skalniak karłowaty

Synonimy
  • Peradorcas concinna canescens O. Thomas, 1909[3]
  • Peradorcas concinna monastria O. Thomas, 1926[4]
Podgatunki
  • P. c. concinna Gould, 1842
  • P. c. canescens (O. Thomas, 1909)
  • P. c. monastria (O. Thomas, 1926)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Skalniak karłowaty[6] (Petrogale concinna) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae). Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) sklasyfikowała skalniaka w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek zagrożony (EN)[5].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1842 roku angielski przyrodnik John Gould nadając mu nazwę Petrogale concinna[2]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „północno-zachodnie wybrzeże Australii” (ang. North-west coast of Australia)[2], tj. rzeka Victoria, Australii Zachodnia, w Australia[7][8][9]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH 42.5.26.20) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, przywieziony do Wielkiej Brytanii przez oficera służącego na HMS Beagle[10][2].

P. concinna wraz z P. brachyotis, P. wilkinsi i P. burbidgei tworzą grupę gatunkową brachyotis[8]. Ważność podgatunków wymaga badań z kompleksowymi danymi morfologicznymi i molekularnymi; wstępne dane oparte o sekwencje mtDNA sugerują, że podgatunki canescens i monastria są bardzo rozbieżne i nie są monofiletyczne[8].

Autorzy Handbook of the Mammals of the World i Illustrated Checklist of the Mammals of the World podgatunków trzy podgatunki[11][8]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
P. c. canescens Peradorcas concinna canescens O. Thomas, 1909 Nellie Creek, Ziemia Arnhema, Terytorium Północne, Australia[12]. Skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH 04.1.3.58) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, zebrany 13 lutego 1893 roku przez Johna Tunneya[3][12].
P. c. monastria Peradorcas concinna monastria O. Thomas, 1926 Napier Broome Bay, Australia Zachodnia, Australia[13]. Skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura BMNH 10.12.25.4) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, zebrany 10 marca 1910 roku przez Geralda Hilla[4][13].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Petrogale: gr. πετρα petra ‘skała’; γαλεή galeē lub γαλή galē ‘łasica’[14].
  • concinna: łac. concinnus ‘elegancki, schludny, przyjemny’[15].
  • canescens: łac. canescens, canescentis ‘szarawy’, od canescere ‘stać się siwiejącym lub białym’, od canere ‘być szarym’, od canus ‘szary’[16].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Skalniak karłowaty występuje w zależności od podgatunku[8]:

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 29–35 cm, długość ogona 22–31 cm; masa ciała 1,1–1,7 kg[11][17]. Wierzch ciała czerwonawy, szary i czarno marmurkowany. Spód ciała białoszary. Koniec ogona czarny.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Środowisko życia[edytuj | edytuj kod]

W okresie suszy szukają schronienia w otworach piaskowca.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

W okresie suszy swe nory opuszczają tylko w nocy. Odżywiają się wtedy gatunkiem paproci Marsilea crenata zawierającym ok. 26% krzemionki. Ten twardy pokarm prowadzi do szybkiego zużywania się zębów, które jednak odrastają. Podczas żerowania nie oddalają się na odległość większą od 100 metrów od skał służących jako osłona. Chętnie polują na nie ptaki drapieżne.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Petrogale concinna, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d J. Gould. On two New Species of Kangaroo (Petrogale concinna Halmaturus Binoë). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 10, s. 57, 1842. (ang.). 
  3. ↑ a b O. Thomas. Two new Mammals from N. Australia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 4 (21), s. 198, 1909. (ang.). 
  4. ↑ a b O. Thomas. On various mammals obtained during Capt. Wilkins’s Expedition in Australia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 17 (102), s. 630, 1926. (ang.). 
  5. ↑ a b Petrogale concinna, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 17. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Petrogale concinna. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
  8. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  9. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Petrogale concinna Gould, 1842. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
  10. ↑ Subspecies Petrogale concinna concinna Gould, 1842. [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
  11. ↑ a b M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 709–710. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  12. ↑ a b Subspecies Petrogale concinna canescens Thomas, 1909. [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
  13. ↑ a b Subspecies Petrogale concinna monastria (Thomas, 1926). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
  14. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 527, 1904. (ang.). 
  15. ↑ The Key to Scientific Names ↓, concinna [dostęp 2023-08-12].
  16. ↑ The Key to Scientific Names ↓, canescens [dostęp 2023-08-12].
  17. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 65. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Skalniak_karłowaty&oldid=72388822”