Smotrawa okazała
| ||
.JPG)
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | astrowce | |
| Rodzina | astrowate | |
| Podrodzina | Asteroideae | |
| Rodzaj | smotrawa | |
| Gatunek | smotrawa okazała | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Telekia speciosa (Schreb.) Baumg. Enum. stirp. Transsilv. 3:150. 1817 | ||
| Synonimy | ||
|
Telekia cordifolia DC., Buphthalmum speciosum Schreb. | ||
.JPG)
| ||
Smotrawa okazała (Telekia speciosa) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Opisana została przez niemieckiego botanika Johanna Ch. G. Baumgartena. Łacińska nazwa rodzaju nadana została dla uczczenia węgierskiego arystokraty z Siedmiogrodu, hrabiego Sámuela Telekiego (1739-1822), który wspierał badania J. Ch. G. Baumgartena[2]. Drugi człon nazwy "speciosa" oznacza "nadobna, okazała".
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Azji Zachodniej i na Kaukazie oraz we wschodniej, środkowej i południowej Europie[3]. W Polsce dziko rośnie tylko w Bieszczadach Zachodnich po Lesko, poza tym jest uprawiana i często dziczejąca[4]. We florze Polski jest kenofitem[5]. W Tatrach jako zdziczała z uprawy występuje np. w dolnej części Doliny Kościeliskiej[2].
Kwiat smotrawy okazałej jest symbolem wschodniosłowackiego Obszaru Chronionego Krajobrazu Wyhorlat (słow. CHKO Vihorlat) i widnieje w jego znaku.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Łodyga
- Wzniesiona, gruba, o wysokości 1-2 m, górą rozgałęziająca się. Jest krótko i miękko owłosiona, czasami czerwonawo-brunatno nabiegła[4].
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe. Liście pojedyncze, bardzo duże, pojedynczo lub podwójnie piłkowane. Dolne i średnie wyrastają na krótkich ogonkach i są sercowatojajowate, ostro zakończone, górne mają jajowaty lub podłużny kształt i są siedzące lub prawie siedzące. Na wierzchniej stronie są nagie, na spodzie miękko owłosione[4].
- Kwiaty
- Zebrane w 2-8 bardzo dużych koszyczków (o średnicy 5-6 cm). Listki okrywy mają odgięty szczyt i dachówkowato zachodzą na siebie. Kwiaty w koszyczkach są ciemnożółte. Brzeżne kwiaty języczkowe mają szerokość ok. 1 mm i są dwukrotnie dłuższe od okrywy[4].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Liczba chromosomów 2n = 20[3]. Rośnie nad potokami, w zaroślach, na zrębach.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Roślina ozdobna. Nadaje się na rabaty, do obsadzania zbiorników wodnych lub do ogrodów naturalistycznych[6]. Rozmnaża się ją przez podział bryły korzeniowej jesienią lub wiosną, albo przez wysiew nasion. Może rosnąć w pełnym słońcu, jednak wówczas podczas kwitnienia wymaga podlewania, gdyż mogą jej na upale więdnąć kwiaty, lepiej uprawiać ją w półcieniu[6]. Jest odporna na choroby i szkodniki i jest rośliną ekspansywną[6].
- Roślina lecznicza. Ma własności lecznicze[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
- ↑ a b Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
- ↑ a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b c Encyklopedia roślin ogrodowych. Smotrawa okazała. [dostęp 2010-01-21].
- ↑ dr Henryk Różański. Smotrawa okazała. [dostęp 2010-01-21].