Snycerstwo w Konjicu
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Rzeźbione drewniane szafki na ekspozycji w Domu Bišćevicia w Mostarze (2010) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2017 |
Snycerstwo w Konjicu[1] (bośn. Konjičko drvorezbarstvo[2]) – tradycyjne rzemiosło artystyczne; sztuka rzeźbienia w drewnie i ręcznego wykonywania mebli oraz przedmiotów dekoracyjnych z miasta Konjic i jego okolic w środkowej Bośni i Hercegowinie, wpisana w 2017 roku na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Najstarsze wzmianki potwierdzające istnienie tradycji snycerstwa w okolicach Konjica pochodzą z II połowy XIX wieku[2]. Pierwsi rzemieślnicy zamieszkiwali wsie Mladeškovići i Donja Bijela i początkowo wykonywali jedynie drobne przedmioty, by z czasem opanować umiejętność wytwarzania bogato zdobionych mebli oraz elementów wystroju wnętrz cechujących się rozpoznawalnymi, ręcznie rzeźbionymi motywami oraz ogólną identyfikacją wizualną[2].
Współcześnie (stan na 2016 rok) istnieją w Konjicu trzy rodzinne zakłady, które od czterech pokoleń zajmują się wytwarzaniem tradycyjnych przedmiotów z drewna – „Rukotvorine” Besima i Adema Nikšiciów, „Braća Nikšić” należący do Armina Nikšicia oraz „Mulićev record” będący własnością Sejfudina Vili[2].
Snycerstwo w Konjicu jest ważną częścią kultury lokalnej społeczności, budującą poczucie wspólnoty[3]. Mieszkańcy zajmują się rzeźbieniem w drewnie zarówno zawodowo, jak i hobbystycznie[1]. W okolicznych wsiach wielu ludzi wytwarza ręcznie na swój użytek przedmioty dekoracyjne, wykorzystując techniki i motywy charakterystyczne dla rzemiosła z tego regionu[2]. Wykonywane dzieła zdobią wnętrza domów oraz stanowią pamiątki w całej Bośni i Hercegowinie, a także wśród diaspory boszniackiej na świecie[1][2][3].
Depozytariuszami dziedzictwa są doświadczeni rzemieślnicy pracujący w wyspecjalizowanych warsztatach, ale również osoby praktykujące to rzemiosło indywidualnie[3]. Transmisja tradycji odbywa się poprzez szkolenie czeladników w niewielkich zakładach produkcyjnych oraz przekaz międzypokoleniowy w rodzinach[2].
Wykonanie[edytuj | edytuj kod]
Proces rzeźbienia rozpoczyna się od wykonania wzorów na kawałku drewna. Wykorzystywane jest głównie drewno orzechowe, klonowe i wiśniowe, ale także jesionowe i lipowe[2]. Powierzchnię drewna najpierw nacina się wzdłuż narysowanych linii przy użyciu specjalnych dłut, w które uderza się młotkiem; jest to tzw. wiórowanie. Uzyskane szczeliny są następnie pogłębiane (dłutowane), a na koniec całość impregnuje się i dekoruje[2]. Ręcznie wykonywane wzory najczęściej mają motyw geometryczny lub kwiatowy; styl rzeźbiarski wykorzystujący ten pierwszy motyw znany jest jako „styl bośniacko-konjicki”[2].
Współcześnie wykonywane produkty można podzielić na trzy grupy: klasyczne meble rzeźbione ręcznie (np. taborety, szafy, stoły czy biurka), drobne przedmioty dekoracyjne (np. tace i szkatułki na biżuterię) oraz wyroby łączące tradycyjne motywy z nowoczesnymi formami, powstające we współpracy z bośniackimi projektantami[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Polski Komitet ds. UNESCO, Bośnia i Hercegowina [online], www.unesco.pl [dostęp 2024-04-06] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Konjic woodcarving – Nomination form [online], ich.unesco.org, 24 marca 2016 [dostęp 2024-04-06] (ang.).
- ↑ a b c d Konjic woodcarving [online], ich.unesco.org [dostęp 2024-04-06] (ang.).