Herb Piastów górnośląskich

Herb księcia cieszyńskiego z Wernigeroder Wappenbuch (ok. 1475–1500)

Późniejszy herb Piastów cieszyńskich (XVIII wiek)

Herb Piastów górnośląskich – herb dynastii Piastów śląskich z linii opolskiej, cieszyńskiej i bytomsko-kozielskiej, mających swoje księstwa na Górnym Śląsku. Stanowiła go tarcza herbowa o błękitnym polu ze złotym orłem. Piastowie górnośląscy posiadali godło w dwóch wariantach: orzeł z koroną lub jej pozbawiony. Korona została dodana w późniejszym okresie, przy czym tylko książęta opolscy i następnie książęta cieszyńscy mieli w herbie orła ukoronowanego.

Złotego orła w polu błękitnym dziedziczyli książęta takich księstw śląskich jak: księstwo opolskie, księstwo niemodlińskie, księstwo strzeleckie, księstwo kozielsko-bytomskie, księstwo bytomskie, księstwo raciborskie, księstwo cieszyńskie, a przed zakupem przez króla polskiego także władcy księstwa oświęcimskiego.

Historia

Książę opolsko-raciborski Kazimierz I jako pierwszy z przedstawicieli dynastii Piastów używał wizerunku orła jako godła książęcego, co potwierdza zachowana pieczęć konna na dokumencie z 1222 r. Na pieczęci znajdował się wizerunek księcia trzymającego tarczę z gotyckim orłem. Nie wiadomo czy herb ten posiadał odmienne barwy od herbów z orłami pozostałych Piastów, ponieważ barwne przekazy ikonograficzne pochodzą dopiero z XIV wieku. Na podstawie pieczęci na dokumentach z lat 1257 i 1260 stwierdza się, że od księcia opolsko-raciborskiego Władysława złoty orzeł był dziedziczony przez przedstawicieli wszystkich linii Piastów na Górnym Śląsku.

Herb Władysława Opolczyka, z Herbarza Geldrii (ok. 1370–1395)

Herb ulegał pewnym zmianom stylistycznym i modyfikacjom, z których największą jest korona na głowie orła. Koronę wprowadził epizodycznie książę bytomski Kazimierz (2. połowa XIII wieku), lecz następnie posługiwali się nią na pieczęciach i w herbach nieprzerwanie książęta opolscy od czasów Bolka IV (2. połowa XIV wieku) do śmierci ostatniego z linii Piastów opolskich Jana II Dobrego w 1532 r. Ostatni książę opolski zapisał testamentem swój herb stanom księstwa opolsko-raciborskiego, co przyjmuje się za przekazanie go całemu społeczeństwu tej ziemi.

Motyw w herbach regionalnych

Godło Piastów górnośląskich przyjęły do swoich herbów oraz flag miasta, wsie, gminy, a także powiaty Górnego Śląska podkreślając swą przynależność do regionu lub związki z panującymi książętami. Herb Piastów górnośląskich jest jednym z elementów tożsamości regionu Górnego Śląska.

Utworzona w 1919 r. pruska prowincja Górny Śląsk przyjęła do swego herbu połowę złotego orła. W latach międzywojennych przyjęto do herbu średniego i wielkiego Czechosłowacji, herb książąt cieszyńskich oraz herb książąt opawsko-raciborskich (jedno pole z złotym orłem). W 2000 r. w Polsce władze dwóch województw nawiązały do herbów Piastów górnośląskich, ustanawiając dwie różne odmiany dla herbu województwa śląskiego i herbu województwa opolskiego.

Należy także zwrócić uwagę, że obecność godła Piastów górnośląskich nie oznacza obecnie bezpośredniej przynależności do historycznego Górnego Śląska, co poświadcza stary herb Częstochowy, a także herb Oświęcimia, herb Żywca, których to przynależność do regionu zależna jest od ram czasowych.

• 
  Herb Górnego Śląska autorstwa Hugo Ströhla (XIX wiek)
• 
  Herb pruskiej prowincji Górny Śląsk (po 1919 r.)
• 
  Zatwierdzony projekt herbu województwa śląskiego II Rzeczypospolitej (1929)
• 
  Herb województwa śląskiego (2001)
• 
  Herb województwa opolskiego (2000/2001)

Średniowieczne nawiązanie do herbu

Herb księstwa raciborsko-opawskiego

W 1336 bezpotomnie umarł książę raciborski Leszek i testamentem zapisał księstwo raciborskie Mikołajowi II z dynastii Przemyślidów. W 1337 król czeski Jan Luksemburski połączył księstwo raciborskie z księstwem opawskim w jedno. Z tego czasu pochodzi herb księstwa raciborsko-opawskiego dzielony w słup na dwa pola. Pole prawe zawiera w polu błękitnym wizerunek złotego orła Piastów górnośląskich. Pole lewe nawiązuje do herbu księstwa opawskiego i zawiera dzielone w słup na dwa pola – jedno w kolorze czerwonym a drugie białym. Księstwo raciborsko-opawskie istniało do 1377.

Zobacz też

• Herb Piastów dolnośląskich

Literatura dodatkowa

• Kaganiec Małgorzata: Heraldyka Piastów śląskich 1146-1707, Katowice 1992;