Kościół Najświętszej Maryi Panny w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami

Kościół Najświętszej Maryi Panny w Grodnie
	kościół parafialny do 1798 r.
	; Kościół Najświętszej Maryi Panny w Grodnie w k. XVI w.
Państwo	Białoruś
Miejscowość	Grodno
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1584
Data zakończenia budowy	1587
Data zniszczenia	29 listopada 1961
Fundator	Stefan Batory
Dane świątyni
Styl	postgotyk, manieryzm
Świątynia; • wysokość; • długość; • szerokość	; 34,5 m (do kalenicy dachu) m; 58,6 m m; 23 m m
Wieża kościelna; • liczba wież; • wysokość wież	; 1; 43 (bez hełmu) m
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 11 (w 1793)
Liczba naw	3
Dzwonnica; • nazwa dzwonu	zwarty; Wielki z 1696, Duży z 1697, Mały z 1674
	Położenie na mapie Białorusi Kościół Najświętszej Maryi Panny w Grodnie
	53°40′43,2840″N 23°49′42,8520″E/53,678690 23,828570
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:27, 19 cze 2019

Kościół Najświętszej Maryi Panny w Grodnie (biał. Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі) – nieistniejący dziś, manierystyczny kościół farny w Grodnie, wzniesiony w 2. poł. XVI w. Ponieważ fundatorem pierwszego drewnianego kościoła był wielki książę litewski Witold, świątynię nazywano też farą Witoldową. W 1961 r. na rozkaz miejscowych władz komunistycznych zabytkowa świątynia została wysadzona w powietrze.

Budowa i dalsze losy świątyni

Ufundowany przez księcia Witolda drewniany kościół był najstarszą katolicką świątynią Grodna. Kilkakrotnie padał ofiarą pożarów, ale za każdym razem go odbudowywano (m.in. za panowania Aleksandra Jagiellończyka i za czasów królowej Bony).

Król Stefan Batory, który u schyłku życia obrał Grodno za swoją siedzibę, polecił wznieść nową, tym razem murowaną świątynię. Według zachowanych materiałów zakonu jezuitów, nowa świątynia (z cegły) została zbudowana w latach 1584–1587 w stylu gotycko-manierystycznym, zaś autorem projektu najprawdopodobniej był architekt-jezuita Jan Maria Bernardoni i królewski architekt Józef Roiten.

Tragedie, jakie w kolejnych wiekach dotykały miasto, nie ominęły też fary. Świątynia doznała poważnych zniszczeń w czasie okupacji miasta przez wojska moskiewskie (1655–1661), następnie podczas wojny północnej (na pocz. XVIII w.), dodatkowo w II poł. XVIII w. znów kilkakrotnie spustoszyły ją pożary. Z powodu wspomnianych zniszczeń nabożeństwa i posługi duszpasterskie przeniesiono do pobliskiego, pojezuickiego kościoła pw. św. Franciszka Ksawerego.

Po rozbiorach Polski Grodno znalazło się pod okupacją rosyjską, w związku z czym władze rosyjskie przekazały świątynię prawosławnym, którzy zamienili zabytkowy kościół katolicki w sobór Mądrości Bożej. Projekt przebudowy budynku w stylu rosyjsko-bizantyjskim po 1891 roku wykonał Nikołaj Czagin^[1]. Po I wojnie światowej oraz wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku fara wróciła w ręce katolików, jednak pierwsza adaptacja przywracająca częściowo dawny kształt nie była zadowalająca, dlatego w latach 1924-1934 przeprowadzono duże prace remontowe z przywróceniem gotyckiego charakteru świątyni według projektu Oskara Sosnowskiego. Do 1939 r. świątynia pełniła funkcję kościoła garnizonowego.

Po zakończeniu II wojny światowej sowieci zamknęli świątynię, a następnie przerobili ją na magazyn, co doprowadziło do jej postępującego niszczenie. W marcu 1961 r. miejscowe władze wydały decyzję o wyburzeniu kościoła. 29 listopada 1961 r. na polecenie sowieckich władz miejskich kościół został wysadzony w powietrze przez jednostkę saperów z Leningradu. Na miejscu gdzie stała świątynia, znajduje się dzisiaj niewielki plac miejski.

W latach 90. XX wieku w jej miejscu ustawiono niewielki pomnik.

Ilustracje historyczne

Fara Witoldowa (grawiura z ok. 1600 r.)
Plan przyziemia świątyni – przekrój
Fara po pierwszej przebudowie na cerkiew w XIX wieku
Fara po drugiej przebudowie na cerkiew

Fara po drugiej przebudowie na cerkiew
Fara po zwróceniu jej katolikom i pierwszej tymczasowej adaptacji
Fara Witoldowa w latach 30-ch XX w.

Zobacz też

Lista zabytków historii i architektury na Białorusi zniszczonych przez władze ZSRR

Przypisy

↑ История Гродненской Епархии

Bibliografia

[1] История Гродненской Епархии

[1]

@@ Linia 70: / Linia 70: @@
 == Budowa i dalsze losy świątyni ==
-Ufundowana przez księcia Witolda świątynia była najstarszą katolicką świątynią Grodna. Kilkakrotnie padała ofiarą pożarów, ale za każdym razem ją odbudowywano (m.in. za panowania [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]] i za czasów królowej Bony).
+Ufundowany przez księcia Witolda drewniany kościół był najstarszą katolicką świątynią Grodna. Kilkakrotnie padał ofiarą pożarów, ale za każdym razem go odbudowywano (m.in. za panowania [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]] i za czasów królowej Bony).
-Król [[Stefan Batory]], który u schyłku życia obrał Grodno za swoją siedzibę, polecił wznieść nową, tym razem murowaną świątynię. Według zachowanych materiałów zakonu jezuitów, nowa świątynia (z cegły) została zbudowana w latach 1584–1587 w stylu gotycko-manierystycznym, zaś autorem projektu najprawdopodobniej był architekt-jezuit [[Jan Maria Bernardoni]] i królewski architekt [[Józef Roiten]].
+Król [[Stefan Batory]], który u schyłku życia obrał Grodno za swoją siedzibę, polecił wznieść nową, tym razem murowaną świątynię. Według zachowanych materiałów zakonu jezuitów, nowa świątynia (z cegły) została zbudowana w latach 1584–1587 w stylu gotycko-manierystycznym, zaś autorem projektu najprawdopodobniej był architekt-jezuita [[Jan Maria Bernardoni]] i królewski architekt [[Józef Roiten]].
-Tragedie, jakie w kolejnych wiekach dotykały miasto, nie ominęły też Witoldowej fary. Świątynia doznała poważnych zniszczeń w czasie okupacji miasta przez wojska moskiewskie (1655–1661), następnie podczas [[III wojna północna|wojny północnej]] (na pocz. XVIII w.), dodatkowo w II poł. XVIII w. znów kilkakrotnie spustoszyły ją pożary. Z powodu wspomnianych zniszczeń świątyni nabożeństwa i posługi duszpasterskie przeniesiono do pobliskiego, pojezuickiego kościoła pw. św. [[Franciszek Ksawery|Franciszka Ksawerego]].
+Tragedie, jakie w kolejnych wiekach dotykały miasto, nie ominęły też fary. Świątynia doznała poważnych zniszczeń w czasie okupacji miasta przez wojska moskiewskie (1655–1661), następnie podczas [[III wojna północna|wojny północnej]] (na pocz. XVIII w.), dodatkowo w II poł. XVIII w. znów kilkakrotnie spustoszyły ją pożary. Z powodu wspomnianych zniszczeń nabożeństwa i posługi duszpasterskie przeniesiono do pobliskiego, pojezuickiego kościoła pw. św. [[Franciszek Ksawery|Franciszka Ksawerego]].
-Po rozbiorach Polski Grodno znalazło się pod okupacją rosyjską, natomiast świątynia została przekazana prawosławnym i zamieniona na sobór Mądrości Bożej. Projekt przebudowy budynku w [[styl bizantyjsko-rosyjski|stylu rosyjsko-bizantyjskim]] wykonał [[Nikołaj Czagin]]<ref>[http://www.orthos.org/grodno/history/sofija_sobor.htm История Гродненской Епархии]</ref>. Po I wojnie światowej oraz [[Wojna polsko-bolszewicka|starciach polsko-bolszewickich]] fara wróciła w ręce katolików i, wyremontowana z przywróceniem gotyckiego charakteru według projektu [[Oskar Sosnowski|Oskara Sosnowskiego]] w latach 1924–34, pełniła do 1939 r. funkcję kościoła garnizonowego.
+Po rozbiorach Polski Grodno znalazło się pod okupacją rosyjską, w związku z czym władze rosyjskie przekazały świątynię prawosławnym, którzy zamienili zabytkowy kościół katolicki w sobór Mądrości Bożej. Projekt przebudowy budynku w [[styl bizantyjsko-rosyjski|stylu rosyjsko-bizantyjskim]] po 1891 roku wykonał [[Nikołaj Czagin]]<ref>[http://www.orthos.org/grodno/history/sofija_sobor.htm История Гродненской Епархии]</ref>. Po I wojnie światowej oraz [[Wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku]] fara wróciła w ręce katolików, jednak pierwsza adaptacja przywracająca częściowo dawny kształt nie była zadowalająca, dlatego w latach 1924-1934 przeprowadzono duże prace remontowe z przywróceniem gotyckiego charakteru świątyni według projektu [[Oskar Sosnowski|Oskara Sosnowskiego]]. Do 1939 r. świątynia pełniła funkcję kościoła garnizonowego.
-Po zakończeniu II wojny światowej sowieci zamknęli świątynię, a następnie przerobili ją na magazyn po czym budowla niszczała coraz bardziej. W marcu 1961 r. wydano decyzję o jego wyburzeniu. 29 listopada 1961 r. na polecenie sowieckich władz miejskich kościół został wysadzony w powietrze przez jednostkę saperów z [[Petersburg|Leningradu]]. Na miejscu gdzie stała świątynia, znajduje się dzisiaj niewielki plac miejski.
+Po zakończeniu II wojny światowej sowieci zamknęli świątynię, a następnie przerobili ją na magazyn, co doprowadziło do jej postępującego niszczenie. W marcu 1961 r. miejscowe władze wydały decyzję o wyburzeniu kościoła. 29 listopada 1961 r. na polecenie sowieckich władz miejskich kościół został wysadzony w powietrze przez jednostkę saperów z [[Petersburg|Leningradu]]. Na miejscu gdzie stała świątynia, znajduje się dzisiaj niewielki plac miejski.
+W latach 90. XX wieku w jej miejscu ustawiono niewielki pomnik.
 == Ilustracje historyczne ==
@@ Linia 84: / Linia 86: @@
 Plik:Church of Vitaut Horadnia02.jpg|<center>Fara Witoldowa (grawiura z ok. 1600 r.)</center>
 Plik:Church of Vitaut Hrodna06.jpg|<center>Plan przyziemia świątyni – przekrój</center>
-Plik:Church of Vitaut Horadnia04.jpg|<center>Fara Witoldowa po przebudowie na cerkiew</center>
+Plik:Horadnia, Fara Vitaŭta. Горадня, Фара Вітаўта (1891).jpg|Fara po pierwszej przebudowie na cerkiew w XIX wieku
+Plik:Horadnia, Fara Vitaŭta. Горадня, Фара Вітаўта (1915-17).jpg|Fara po drugiej przebudowie na cerkiew
-Plik:Church of Vitaut Horadnia03.jpg|<center>Fara Witoldowa i kościół pojezuicki (w głębi)</center>
-Plik:Horadnia, Fara Vitaŭta. Горадня, Фара Вітаўта (H. Paddubski, 1937).jpg|Fara Witoldowa w latach 30-ch XX w.
+Plik:Horadnia, Fara Vitaŭta. Горадня, Фара Вітаўта (J. Vałynski, 1923-35).jpg|Fara po zwróceniu jej katolikom i pierwszej tymczasowej adaptacji
+Plik:Horadnia, Fara Vitaŭta. Горадня, Фара Вітаўта (H. Paddubski, 1937).jpg|Fara Witoldowa w latach 30-ch XX w.
 </gallery>