Tatiana Romanowa

Tatiana Romanowa (1897-1918)

Jej Cesarska Wysokość Wielka Księżna Rosji Tatiana Nikołajewna (Великая Княжна Татьяна Николаевна; ur. 10 czerwca 1897 roku w Peterhofie - zm. 17 lipca 1918 w Jekaterynburgu) - wielka księżna rosyjska, święta prawosławna.

Krewni

Wielka księżna Tatiana, 1910 rok.

• Mikołaj II - ojciec
• Aleksandra Fidorowna - matka
• Olga - siostra
• Maria - siostra
• Anastazja - siostra
• Aleksy - brat
• Maria Fiodorowna - babka (poprzez ojca)
• Aleksander III Romanow - dziadek (poprzez ojca)
• Alicja Koburg - babka (poprzez matkę)
• Wiktoria Hanowerska - prababka, "Babka Europy" (poprzez matkę)
• Aleksander II Romanow - pradziadek (poprzez ojca)
• Elżbieta Fiodorowna - ciotka (siostra matki)
• Olga Aleksandrowna - ciotka (siostra ojca)

Tatiana

Dlaczego Tatiana?

Imię Tatiana, księżniczka rosyjska zawdzięczała, nie tradycji czy czci ku jednej z krewnych, a kuzynowi ojca - Wielkiemu Księciu Konstantynowi Konstantynowiczu, który znalazł to imię w powieści Aleksandra Puszkina "Eugeniusz Oniegin". Jednym z charakterów jest Tanya Larina "Tatyana". Ciekawostką jest, że w tej samej noweli występuje także bohaterka o imieniu Olga Larina - siostra poprzedniej.

Tytulatura

• 1897-1917 - Jej Cesarska Wysokość Wielka Księżna Rosji Tatiana
• 1917-1918 - Tatiana Mikołajewna Romanowa

Wygląd, charakter i usposobienie

Tatiana była najwyższą i najbardziej elegancką spośród dziewcząt. Smukła, miała kasztanowe włosy, urodziwe szare oczy i wąskie usta. Jeden z ministrów trafnie zauważył, iż da się odczuć, że jest córką imperatora.

Tatiana w 1911 roku

Nazywana w rodzinnym gronie Tanią bądź Tanushką budziła powszechny podziw zarówno wśród arystokracji jak i prostego ludu. Zawsze energiczna i zorganizowana, przewodniczyła rodzeństwu - także starszej Oldze - toteż nazwano ją "Gubernatorową". Pewna siebie księżniczka pragnęła jak najszybciej zostać wprowadzoną do towarzystwa. Tatiana była najbliższa matce, według wielu, najbardziej do niej podobna. Z Aleksandrą miała bardzo dobry kontakt, udzielała jej nawet rad i uwag. W wielu dziedzinach przewyższała swą siostrę Olgę: lepiej grała na pianinie, szybciej przyswajała nowe wiadomości, ale starszej Oliszce to nie przeszkadzało. Według A. Mozołowa: Tatiana miała trudny charakter[...] była zamknięta w sobie, nie tak szczera i spontaniczna jak siostra. Siostry były z sobą bardzo związane, nie rozstawały się na krok, tworzyły "Dużą Parę". W domu do swych rodziców mówiły "papa" i "mama" , ale oficjalnie zwracały się do nich per "cesarz" i "cesarzowa". Ponieważ kontakt ze społeczeństwem był bardzo ograniczony (ze względu na ich pozycje) obydwie stały się sobie jeszcze bardziej bliskie. Choć Tatiana rzetelnie i oddanie pełniła rolę "Wielkiej Księżnej", przeszkadzał jej protokół i publiczne używanie jej pełnego tytułu cesarskiego.

Życie codzienne

Rodzice Tatiany wychowywali ją i jej rodzeństwo konserwatynie, pilnując by dzieci spędziły dzieciństwo w spokoju i szczęściu, bez nacisków związanych z przynależnością do rodziny carskiej. Tak więc, zarówno Tanushka jak i pozostałe siostry w życiu codziennym nie odczuwały znaczącej pozycji i przywilejów z tym związanych. Wraz ze służącymi, pracowały, sprzątały pokoje, ścieliły łóżka i bawiły się z ich dziećmi. Będąc młodszymi, spały na twardych polowych łóżkach bez poduszek oraz biorąc zimne, hartujące kąpiele. Dopiero w późniejszych latach zezwolono im brać ciepłe relaksujące kąpiele z perfumowaną wodą. Dziewczęta uczyły się pilnie, choć każda z nich miała inny stosunek do nauki i inne zainteresowania. Ich mama Alix zerwała z dotychczasową tradycją i uczyła się z dziećmi oraz pomagała im odrabiać prace domowe. Zimą rodzina mieszkała w Carskim Siole, natomiast latem - w Peterhofie.

Czas wolny

Tatiana Romanowa

Czas wolny Romanowowie starali się spędzać razem, choć ojciec Tatiany - Mikołaj, jako car, nie mógł pozwolić sobie na pikniki i wspólne rozmowy, chociaż bardzo tego chciał. W ciepłych dniach, dziewczęta (zazwyczaj z matką i jej przyjaciółką Anną Wyrubową) spacerowały po ogrodach cesarskich, bawiąc się ze zwierzętami (będąc młodszymi) i drzemiąc w hamakach. Podczas pikników czytały książki (najcześciej Olga, znana z zamiłowania do lektury), robiły zdjęcia i rozmawiały o sztuce, muzyce, a także o... chłopcach. Mama Tanii, Aleksandra trafnie kiedyś stwierdziła, iż "w tym wieku panienki nie myślą o niczym innym, niż o młodych oficerach". Jesienią, gdy na dworze było chłodno, OTMA przebywała w pokojach matki, grając na pianinie, pisząc wiersze i listy, rysując oraz wkładając zdjęcia do rodzinnych albumów. Często również haftowały. Jak przystało na księżniczki, Tatiana i jej siostry uwielbiały się także stroić. Zamieniały się sukniami i biżuterią, którą wedle swoich gustów dopasowywały do ubrań. Carewna Tatiana niezmiennie używała perfum "Jasmin de Corse". Z wiekiem publicznie odgrywała coraz większą rolę. Wraz z Olgą miała stopień pułkownika i razem własny pułk husarski. Będąc starszymi dziewczęta towarzyszyły rodzicom w teatrach i podczas bali. Pod czujnym okiem przyzwoitek pozwalano im grać w tenisa, jeździć konno i tańczyć w towarzystwie młodych oficerów.

OTMA

Gdy dziewczęta nieco podrosły, zadeklarowały jedność, tworząc z pierwszych liter ich imion monogram OTMA (symbolem Tatiany była druga litera T). Posługując się nim siostry podpisywały listy i dawały prezenty. Także na paradach i przy okazji akcji charytatywnych jedna dziewcząt przemawiając, mówiła: "My, OTMA".

Romanse z żołnierzami

Dziewczętom zdarzały się jednak flirty i nawet romanse. Tatiana, przykładowo, na przełomie 1915 i 1916, poznała żołnierza Władimira Kiknadze, z którym o częstych flirtach, pisała w pamiętniku jedna z zakonnic, z którą carewna pracowała. Jednak zamkniętej w sobie i nieufnej Tanushce, rzadziej przytrafiały się romanse, niż jej starszej i otwartej na ludzi siostrze Oldze.

Czasy I wojny światowej

Tatiana w mundurze, 1912 rok.

W 1914 roku Tatiana miała 17 lat, zaś jej siostra Olga - lat 19. Toteż latem ich rodzice postanowili urządzić tzw. debiut towarzyski, tj. ceremonialne wprowadzenie dziewcząt do towarzystwa, o czym Tania marzyła od dzieciństwa. Niestety, plany te pokrzyżowała wojna i OTMA ponownie została odseparowana od społeczeństwa.

Podczas I wojny światowej Tatiana wraz z matką i starszą siostrą Olgą pracowały jako pielegniarki w Czerwonym Krzyżu. Praca była ciężka, szczególnie dla niedoświadczonych i młodych dziewcząt. Ich młodsze siostry: Maria i Anastazja nie pracowały, ponieważ w chwili wybuchu wojny były za młode by podjąć się pracy. Jako pielęgniarka, uczestniczyła w operacjach, nieraz asystowała przy amputacjach. Oprócz działalności szpitalnej, Tatiana brała także udział w wielu akcjach charytatywnych, często pojawiając się publicznie, czym zyskała sobie popularność, jaką cieszyła się do samego końca.

Wielka Księżna Tatiana przekazywała też przez okres wojny wielokrotnie środki na rzecz poszkodowanych przez wojnę w Polsce. Jeszcze na kilka dni przed abdykacją ojca, przekazała ks. Zdzisławowi Lubomirskiemu kwotę 400 000 rubli.

Ostatni rok życia i tragiczny koniec

Gdy 15 marca 1917 Mikołaj II abdykował, Tatiana utraciła tytuł Wielkiej Księżnej Rosyjskiej. W kolejnych miesiącach rodzina carska znalazła się pod nadzorem czerwonogwardzistów. Mimo "ochrony" komunistów, Tatiana i jej rodzina prowadzili stosunkowo normalne życie mieszkając w Pałacu Aleksandryjskim. Choć służba z pogardą odnosiła się Romanowowów, wkrótce zmieniła stosunek do nich, później podkreślając, że "niesamowita była miłość jaką darzyli się członkowie rodziny carskiej". Następnie, w sierpniu 1917, Tatiana i jej rodzina zostali wywiezieni do Tobolska, gdzie byli miejscową atrakcją i zostali przyjęci ciepło przez lud tam mieszkający. Księżniczki miały w końcu okazję bez barier porozmawiać z "normalnymi" ludźmi, ale czerwoni starali się utrudniać ten kontakt, obawiając się wzrostu popularności i poparcia dla "Białych". Poza tym, w 1917 roku Tatiana, podobnie jak jej rodzeństwo, przeszła cieżką chorobę - odrę, która znacznie pogorszyła ich stan zdrowotny, na dodatek pozbawiła pięknych długich włosów. Widząc "łyse" księzniczki, prymitywni ludzie rosyjskiej Syberii myśleli, że jest to nowy trend petersburski w pełni akceptując nowe "fryzury" dawnych carewnych.

Tatiana Romanowa, 1911 rok.

W kwietniu 1918 rodzice Tatiany i jej siostra Maria wyjechali na proces do Moskwy, który de facto miał ośmieszyć i upokorzyć cara. Tania przejęła wówczas rolę "głowy rodziny" sprawując opiekę nad słabą Olgą (dziewczyna miała dość słabe zdrowie i w ostatnich latach życia dużo chorowała i często się przeziębiała), młodą Anastazją i chorym Aleksym. Księżniczka doskonale wywiązała się z tego zadania, biorąc pod uwagę jej wiek - miała wówczas 20 lat, a jej obowiązkiem było zajęcie się trojgiem rodzeństwa (w tym chorym na hemofilię i miewającym krwotoki Aleksym) oraz zarządzanie majątkiem i pilnowanie spraw rodzinnych. Jednak proces Mikołaja nigdy się nie odbył. Tatiana i jej rodzina wyruszyli więc - jak im nakazano - do Jekaterynburga... Rodzina carska została chłodno przyjęta przez nieprzychylne, nawet nienawidzące ich społeczeństwo. Romanowowie zamieszkali w byłej posiadłości Mikołaja Ipatiewa, której Czerowni nadali złowrogą nazwę - "Dom Specjalnego Przeznaczenia". To było prawdziwe więzienie - wcześniej Romanowowie byli traktowani dość pobłażliwie. Upokarzana na każdym kroku rodzina carska była w coraz gorszym stanie psychicznym. Na duchu podtrzymywała ich jedynie modlitwa i oni siebie nawzajem. Tamtejsza służba zachowywała się grubiańsko i frywolnie. Żołnierze wchodzili, często (nawet zazwyczaj) nietrzeźwi, bez pukania do pokojów dziewcząt w rozpiętych koszulach, bez pasków od spodni, opowiadając przy tym sprośne dowcipy. Dla Tatiany, uważanej za wzór cnót i arystokratycznego piękna, był to na pewno wielki szok i upokorzenie, lecz znosiła te trudy z godnością i honorem.

W nocy, ok. północy 17 lipca 1918 roku Jakow Jurowski obudził dr Botkina, temu nakazał obudzenie rodziny carskiej i ubranie się, argumentując to wyjazdem. Po pół godziny gotowi Romanowowie wyszli z pokoju i idąc za komendantem podążali w głąb domu aż do piwnicy. Według notatki Jurowskiego z 1920: Tatiana szła jako czwarta, za Olgą, Aleksandrą i Mikołajem (niosącym na rękach niedomagającego Aleksego). Doszli do pokoju podziemnego, gdzie nie było niczego, choć gdy carowa poprosiła o krzesła, przyniesiono jej dwa. Tatiana stała za rodzicami w rządku obok sióstr i służby (dr Botkina, Anny Demidowej, lokaja, kucharza). Gdy przyszedł pluton egzekucyjny. Jurowski poinformowawszy o skazaniu Mikołaja na śmierć poprzez rozstrzelanie, zaczął wraz z innymi strzelać do swych ofiar. Tatiana w chwili śmierci miała 21 lat.

Wątpliwości

Tatiana z ojcem

Podobnie jak w przypadku pozostałego rodzeństwa, pojawiały się kobiety podające się za Tatianę, ale szybko były demaskowane. Według Michaela Occleshawa, autora książki "Spisek na życie Romanowów: Romanowanowie i dom Windsor", Tanushka miała być ewakuowana do Anglii, gdzie poślubiając żołnierza, żyła pod imieniem Larissa Tudor (zm. 1926). Jednak w 1993 roku odnaleziono szczątki Romanowów. Na podstawie badań DNA stwierdzono, iż niektóre kości należą do carewny Tanii. Niektórzy wierząc w ocalenie rodziny podważają wyniki badań, jednak wiekszość historyków uważa (na podstawie faktów), że Tatiana Romanowa zginęła w Jekaterynburgu.

Pogrzeb i kanonizacja

Tatiana i jej rodzina zostali pochowani dopiero w 80 lat po zbrodni, ponieważ wcześniej rządzący komuniści efektywnie ukrywali informacje o rodzinie carskiej i jej śmierci - poza tym nie było ani ciał ani szczątek. Uroczysty pogrzeb odbył się 17 lipca 1998 roku w 80. rocznicę tragicznej nocy jekaterynburskiej. W pogrzebie ostatnich Romanowów brało udział wiele znanych osób, m.in. ówczesny prezydent Borys Jelcyn oraz obecni członkowie rodziny Romanowów (tj. potomni książąt rosyjskich, którym udało się uciec z kraju).

W 2000 roku Tatiana została kanonizowana przez Cerkiew Prawosławną.

Anegdoty i wspomnienia o Tatianie

Tatiana Romanowa, 1916.

Gdy Tatiana była chora, panna Eager - jej opiekunka, śpiewała piosenki swej podopiecznej. Tania szczególnie lubiła starą angielską kołysankę opowiadającą smutną historię dziewczyny imieniem Dinah, która niechcąc wyjść za mąż wypiła "szklankę zimnej trucizny". Carewna nie mogła tylko zrozumieć, dlaczego Dinah wypiła zimną truciznę. W końcu niania odpowiedziała jej: "Nie miała czasu, żeby ją podgrzać, a teraz już śpij, Tatiano". Po chwili jednak Tanushka ponowiła pytanie: "Ale dlaczego nie mogła niani o podgrzanie trucizny, Ty na pewno byś mi ją podgrzała, prawda?"

Pewnego dnia Tatiana i jej opiekunka spacerowały po ogrodzie Pałacu Zimowego w czasie, gdy odbywała się tresura carskich psów rasy Collie. Jeden z nich, wyjątkowo rozbrykany, wskoczył na plecy księżniczki. Biedna Tania wystraszyła się i zaczęła krzyczeć. "Spokojnie Tatiano, piesek chciał tylko przywitać się z Tobą" - uspokajała ją niania. Zestresowana carewna odpowiedziała: "Przywitać?! W takim razie jest bardzo niewychowany, zamiast patrzeć mi w oczy, wita się tylko z moimi plecami."

Plik:Tatianaskerries.jpg

Wileka księżna Tatiana

Ciekawostki

• Na cześć Tatiany, jej kuzynka Irina Aleksandrowna wraz z mężem księciem Feliksem Jusupowem (prawdopodobnym zabójcą Rasputina) nadali swojej jedynej córce imię Tatiana, zw. Bebe.
• Tania niezmiennie używała francuskich perfum "Jasmin de Corse".
• Tatiana była najwyższa z czterech sióstr, mimo iż młodsza była od jednej z nich - Olgi o 22 miesiące.
• O ile cesarzowa Aleksandra w ogóle wyróżniała swe dzieci, to jej ulubioną córką (specjalne miejsce w sercu Alix zajmował chory na hemofilię ukochany i jedyny syn Aleksiej) była właśnie Tatiana. Caryca podziwiała jej elegancję i wytworność, a także takt i powagę - cechy, pożądane u księżniczki, a których inne siostry nie posiadały lub tak się nimi nie wyróżniały.
• Tatiana zakończyła "romans" z Władimirem Kiknadze na polecenie matki, wykazującej czujne oko w sprawach miłosnych córek.
• Lynne Frederick, aktorka wcielająca się w rolę Tatiany w filmie "Mikołaj i Aleksandra", zagrała także królową Katarzynę Howard, piątą żonę króla Anglii Henryka VIII Tudora w filmie z 1972 pt. Henryk VIII i jego sześć żon.

Tatiana w filmie

W filmie Nicholas and Alexandra (pol. Mikołaj i Aleksandra) z 1971 rolę Tatiany zagrała Lynne Frederick (1954-1994).

Literatura

• Łarysa Jermiłowa, Ostatni car, Wyd. Muza, Warszawa 2007, ISBN 978-83-7495-223-1.
• Janusz Kutta, Pamiętnik Mikołaja II, 2006, ISBN 83-89667-55-X.
• Robert K. Massie, Romanowowie: ostatni rozdział, Wyd. Amber, 2007, ISBN 978-83-241-2890-7.
• Shay McNeal, Ocalić cara Mikołaja II, 2004, ISBN 83-7311-895-0.

Zobacz też

• Mikołaj II Romanow
• OTMA