III Korpus Polski w Rosji

Władysław Raczkiewicz

Juliusz Rómmel

III Korpus Polski na Wschodzie (w Rosji) - wyższy związek taktyczny Wojska Polskiego w Rosji w czasie I wojny światowej.

Początek formowania korpusu to rozkaz gen. lejtnanta Eugeniusza de Henning-Michaelisa z dnia 4 grudnia 1917 w sprawie koncentracji Wojsk Polskich na Ukrainie. Dowódcą III Korpusu zostaje gen. Eugeniusz de Henning - Michaelis. W skład korpusu weszły oddziały polskie na Ukrainie formowane dla obrony polskiej własności ziemskiej. Rozkaz był praktycznie nie do wykonania, ponieważ większość jego formacji było w rozproszeniu. Dodatkową trudnością były toczące się walki jednostek polskich z ukraińskimi.

Pomimo złożonej sytuacji przystąpiono do formowania Korpusu. Stan osobowy Korpusu to ok. 3000 żołnierzy. W dniach 24-27 grudnia zorganizowały się pierwsze jego oddziały. 2 stycznia 1918 powstał Inspektorat Polskiej Siły Zbrojnej na Ukrainie, któremu podporządkowano I i II Korpus. 8 lutego 1918 gen. de Henning - Michaelis opuścił zajmowany przez wojska sowieckie Kijów i przeniósł się do Żytomierza.

Poczynając od 15 lutego przystąpił on, w oparciu o uzyskaną bazę, do działań mających na celu obronę polskiego stanu posiadania na Ukrainie. Jednocześnie zarządził koncentracje zorganizowanych już oddziałów na Ukrainie w rejonie Antonina i Winnicy oraz wydał decyzję o powołaniu w sensie militarno - organizacyjnym. Zwierzchnikiem politycznym nad formacjami III Korpusu był płk. Władysław Raczkiewicz, występujący w imieniu Rady Regencyjnej. Na podstawie decyzji Raczkiewicza w Korpusie następują zmiany personalne. Dowódca zostaje gen. Aleksander Osiński, szefem sztabu płk. Barthel de Weydenthal. Korpus brał udział w walkach z oddziałami Czerwonej Gwardii wspólnie z jednostkami ukraińskimi. Dowództwo korpusu podejmowało próby porozumienia się z rządem Ukraińskiej Republiki Ludowej, ale wobec złożoności sytuacji do porozumienia nie doszło. Również umowa między III Korpusem, a dowództwem austriackim z 22 czerwca 1918 nie została wprowadzona w życie.

Kres Korpusu nastąpił nocą z 9 na 10 czerwca 1918. Jednostki polskie zostały otoczone przez przeważające siły dywizji austriackich. Wobec takiej sytuacji dowództwo polskie podjęło decyzję o niepodejmowaniu walki i podpisało kapitulację. Władze austriackie nakazały rozlokować się oddziałom Korpusu w rejonie Pików, Janów, Chmielnik gdzie pod koniec czerwca 1918 wraz z grupą gen. Gllasa, wtedy już dowódca płk. Juliusz Rómmel zostały rozbrojone. Żołnierze zdemobilizowanego korpusu, zgodnie z umową podpisaną po kapitulacji, zostali w kilku transportach przewiezieni do Polski.

Bibliografia

• Mała Encyklopedia Wojskowa, wyd: MON 1970.