Eufemia kujawska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 22:46, 4 sie 2008

Eufemia (ur. ok. 1265, zm. 18 marca 1308) – księżniczka kujawska, księżna halicka i włodzimierska z dynastii Piastów.

Córka księcia kujawskiego Kazimierza I i jego trzeciej żony, Eufrozyny, córki księcia opolskiego Kazimierza I. Siostra księcia kujawskiego, króla Polski Władysława I Łokietka. Żona księcia halickiego i włodzimierskiego Jerzego Lwowica z dynastii Rurykowiczów. Matka ostatnich książąt halicko-włodzimierskich z ruskiej dynastii: Lwa i Andrzeja.

Filiacja

Jedyna zachowana informacja źródłowa potwierdzająca istnienie Eufemii pochodzi od Jana Długosza, który w swojej kronice podał, że 18 marca 1308 zmarła księżna Eufemia, córka księcia Kazimierza i żona księcia Rusi Jerzego, zmarłego w tym samym roku, 21 kwietnia, w dniu św. Jerzego i w rocznicę swych urodzin^[1]. W literaturze książęta występujący w przekazie polskiego kronikarza są identyfikowani z Kazimierzem I kujawskim i Jerzym Lwowicem^[2].

Niemożliwym jest, aby mężem Eufemii był dynasta niepojawiający się w żadnym ruskim źródle. Ze znanych książąt ruskich o imieniu Jerzy jedynie książę halicko-włodzimierski może być brany pod uwagę, ponieważ zgony pozostałych nastąpiły przed 1308 lub o wiele później^[3].

Potencjalnym ojcem Eufemii mogli być wyłącznie Kazimierz I kujawski albo jego syn, Kazimierz II łęczycki. Za jej pochodzeniem z trzeciego małżeństwa księcia kujawskiego, z Eufrozyną opolską, przemawia ścisła współpraca Władysława Łokietka z Jerzym a następnie z jego synami, bardziej zrozumiała w przypadku gdyby Piastówna była siostrą Łokietka niż jego siostrzenicą. W dokumencie Łokietka z 27 czerwca 1315 wymienieni są bezimiennie książęta ruscy, nazwani siostrzeńcami – w literaturze identyfikowani z Juriewicami^[4]. Na korzyść omawianej filiacji świadczy także niemożność wytłumaczenia w inny sposób konieczności dyspensy, udzielonej 19 sierpnia 1324 przez papieża Jana XXII, dla małżeństwa Kazimierza I cieszyńskiego i Eufemii mazowieckiej z racji zachodzącego między nimi pokrewieństwa w stopniu czwartym dotykającym trzeciego^[5]. Wreszcie w źródłach nie ma informacji o potomstwie ani nawet o małżeństwie Kazimierza II łęczyckiego^[6]. W związku z powyższym Eufemia była córką Kazimierza I kujawskiego i Eufrozyny opolskiej^[7].

Narodziny

Małżeństwo jej rodziców zostało zawarte w połowie 1257, ojciec zmarł 14 grudnia 1267. Zatem Eufemia urodziła się najprędzej w rok po ślubie, a najpóźniej, jako pogrobowiec, w 1268. W literaturze jej narodziny kładzie się na ok. 1265. Z braku źródeł dokładniejsza data urodzenia jest niemożliwa do ustalenia^[8].

Jej imię najprawdopodobniej nawiązywało do bratowej jej matki, Eufemii, żony Władysława opolskiego a córki księcia wielkopolskiego Władysława Odonica^[8]. Istnieje też możliwość, mniej prawdopodobna, że otrzymała miano nawiązujące do córki Świętopełka lub Mściwoja II, książąt pomorskich. Od ok. 1257 Kazimierza I kujawskiego łączyły ze Świętopełkiem przyjazne relacje, natomiast Mściwój w 1258 poślubił jego siostrzenicę, Judytę, hrabiankę Breny^[9].

Małżeństwo z Jerzym Lwowicem

W literaturze istnieją dwa poglądy dotyczące daty ślubu Eufemii z Jerzym z dynastii Rurykowiczów, synem księcia halickiego i włodzimierskiego Lwa Daniłowica^[10]. Pierwszy z nich głosi, że do małżeństwa doszło w 1289^[11]. Drugi pogląd mówi, że związek Piastówny z Rurykowiczem został zawarty między wrześniem 1289 a 23 czerwca 1290^[12].

Książęta ruscy byli dla Łokietka cennymi sojusznikami. Posiłkowali go także w latach 1300 i 1302 w walkach z Wacławem II.

Na podstawie analizy przekazu Długosza historycy kładą datę dzienną narodzin męża Eufemii na 21, 23 lub 24 kwietnia^[13], natomiast datę roczną różni badacze określają na lata od 1247 do 1259^[14]. Jerzy pochodził z małżeństwa księcia halickiego Lwa I z Konstancją, córką króla Węgier Beli IV. Przed poślubieniem Eufemii był żonaty z nieznaną z imienia córką księcia twerskiego Jarosława Jarosławica. Po śmierci ojca objął panowanie w Księstwie Halicko-Włodzimierskim. Zmarł 21, 23 lub 24 kwietnia 1308^[15].

Ze związku Eufemii i Jerzego narodziło się troje bądź czworo dzieci: Lew, Andrzej, Maria i być może Anastazja^[16]. Synowie byli ostatnimi książętami halicko-włodzimierskimi z dynastii Rurykowiczów. Maria poślubiła Trojdena, syna księcia mazowieckiego Bolesława II, z małżeństwa z którym pochodził m.in. Bolesław, po śmierci wujów osadzony przez Władysława Łokietka na tronie halicko-włodzimierskim. Natomiast Anastazja wyszła za mąż za księcia twerskiego Aleksandra Michałowica, z którym miała m.in. córkę Juliannę, matkę wielkiego księcia Litwy i króla Polski Władysława Jagiełły.

Śmierć

Według przekazu Jana Długosza Eufemia zmarła 18 marca 1308, nieco ponad miesiąc przed swym mężem. Miejsce jej pochówku nie jest znane.

↑ Por. J. Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 9, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1975, t. 5, s. 64.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348–351.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 350, i K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 133.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 133; Kazimierz cieszyński był prawnukiem, a Eufemia Trojdenówna praprawnuczką Kazimierza I opolskiego.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów Kraków 1895, s. 351 zauważył, że gdyby Eufemia pochodziła z drugiego małżeństwa Kazimierza I, z Konstancją wrocławską, to byłaby starsza lub w wieku męża.
↑ ^a ^b K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 726.
↑ Starsze poglądy: O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351, podał ogólnie, że ślub odbył się przed 1300; B. Włodarski w pracy Stanowsko Rusi Halicko-Wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego, „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 3, s. 335 i n., twierdził, że małżeństwo zostało zawarte w 1291, w następstwie układu pomiędzy Władysławem Łokietkem a Lwem I.
↑ J. Tęgowski w pracy Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288–1293, (w:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s. 53. J. Tęgowski zwrócił uwagę na to, że Łokietek wpierw wydałby za mąż swoją siostrę niż bratanicę, Fenennę, która w drugiej połowie 1290 została poślubiona królowi Węgier Andrzejowi III. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134.
↑ D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 206–217.
↑ Długosz podał, że Jerzy zmarł w dniu swoich urodzin, 21 kwietnia, w święto swojego patrona. Jednakże w Polsce dzień św. Jerzego obchodzono 24 kwietnia, a na Rusi dzień wcześniej. Zob. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351 kładł narodziny Jerzego między 24 kwietnia 1251 a 1259; K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 135, opowiedział się za początkiem lat 50. XIII w.; D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 199–203, twierdził, że Jerzy urodził się między 1247 a 1254, najprawdopodobniej 23 kwietnia 1254.
↑ O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351, opowiedział się za datą 24 kwietnia 1308; K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731, przychylił się do daty 23 kwietnia 1308, czyli dnia wspomnienia świętego na Rusi; D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 204 – powołując się na datę dzienną podaną przez Długosza – twierdził, że Jerzy zmarł 21 kwietnia 1308.
↑ K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, wymienił Lwa, Andrzeja i Marię. D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 217, uwzględnił jeszcze Anastazję.

Bibliografia

Balzer O., Genealogia Piastów, Akademia Umiejętności, Kraków 1895, s. 347–351.
Dąbrowski D., Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2002, ISBN 83-913563-8-8, s. 199–217.
Jasiński K., Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2001, ISBN 83-913563-5-3, s. 199–217.
Sroka S.A., Eufemia, (w:) Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 220.

[1] Por. J. Długosz, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 9, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1975, t. 5, s. 64.

[2] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348–351.

[3] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348.

[4] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 350, i K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 133.

[5] K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 133; Kazimierz cieszyński był prawnukiem, a Eufemia Trojdenówna praprawnuczką Kazimierza I opolskiego.

[6] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351.

[7] O. Balzer, Genealogia Piastów Kraków 1895, s. 351 zauważył, że gdyby Eufemia pochodziła z drugiego małżeństwa Kazimierza I, z Konstancją wrocławską, to byłaby starsza lub w wieku męża.

[Jasiński_134-8] K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134.

[9] K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 726.

[10] Starsze poglądy: O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351, podał ogólnie, że ślub odbył się przed 1300; B. Włodarski w pracy Stanowsko Rusi Halicko-Wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego, „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 3, s. 335 i n., twierdził, że małżeństwo zostało zawarte w 1291, w następstwie układu pomiędzy Władysławem Łokietkem a Lwem I.

[11] J. Tęgowski w pracy Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288–1293, (w:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s. 53. J. Tęgowski zwrócił uwagę na to, że Łokietek wpierw wydałby za mąż swoją siostrę niż bratanicę, Fenennę, która w drugiej połowie 1290 została poślubiona królowi Węgier Andrzejowi III. Zob. K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134.

[12] D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 206–217.

[13] Długosz podał, że Jerzy zmarł w dniu swoich urodzin, 21 kwietnia, w święto swojego patrona. Jednakże w Polsce dzień św. Jerzego obchodzono 24 kwietnia, a na Rusi dzień wcześniej. Zob. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 348.

[14] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351 kładł narodziny Jerzego między 24 kwietnia 1251 a 1259; K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 135, opowiedział się za początkiem lat 50. XIII w.; D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 199–203, twierdził, że Jerzy urodził się między 1247 a 1254, najprawdopodobniej 23 kwietnia 1254.

[15] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 351, opowiedział się za datą 24 kwietnia 1308; K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731, przychylił się do daty 23 kwietnia 1308, czyli dnia wspomnienia świętego na Rusi; D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 204 – powołując się na datę dzienną podaną przez Długosza – twierdził, że Jerzy zmarł 21 kwietnia 1308.

[16] K. Jasiński, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań – Wrocław 2001, s. 134, wymienił Lwa, Andrzeja i Marię. D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, s. 217, uwzględnił jeszcze Anastazję.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 '''Eufemia''' (ur. ok. [[1265]], zm. [[18 marca]] [[1308]]) – księżniczka kujawska, księżna halicka i włodzimierska z dynastii [[Piastowie|Piastów]].
-Córka [[książęta kujawscy|księcia kujawskiego]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]] i jego trzeciej żony, [[Eufrozyna opolska|Eufrozyny]], córki [[książęta opolscy|księcia opolskiego]] [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I]]. Siostra księcia kujawskiego, [[władcy Polski|króla Polski]] [[Władysław I Łokietek|Władysława I Łokietka]]. Żona księcia halickiego i włodzimierskiego [[Jerzy Lwowic|Jerzego Lwowica]].
+Córka [[książęta kujawscy|księcia kujawskiego]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]] i jego trzeciej żony, [[Eufrozyna opolska|Eufrozyny]], córki [[książęta opolscy|księcia opolskiego]] [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I]]. Siostra księcia kujawskiego, [[władcy Polski|króla Polski]] [[Władysław I Łokietek|Władysława I Łokietka]]. Żona księcia halickiego i włodzimierskiego [[Jerzy Lwowic|Jerzego Lwowica]] z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]]. Matka ostatnich książąt halicko-włodzimierskich z ruskiej dynastii: [[Lew II|Lwa]] i [[Andrzej II Halicki|Andrzeja]].
-Jedyna informacja źródłowa o niej pochodzi od [[Jan Długosz|Jana Długosza]], który przekazał, że [[18 marca]] [[1308]] zmarła księżna Eufemia, córka księcia Kazimierza i żona księcia Rusi Jerzego, zmarłego w tym samym roku, [[21 kwietnia]], w dniu św. Jerzego. Na podstawie tego przekazu zbudowano teorię pochodzenia i życia Piastówny.
 == Filiacja ==
+Jedyna zachowana informacja źródłowa potwierdzająca istnienie Eufemii pochodzi od [[Jan Długosz|Jana Długosza]], który w swojej kronice podał, że [[18 marca]] [[1308]] zmarła księżna Eufemia, córka księcia Kazimierza i żona księcia Rusi Jerzego, zmarłego w tym samym roku, [[21 kwietnia]], w dniu św. Jerzego i w rocznicę swych urodzin<ref>Por. J. Długosz, ''Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego'', ks. 9, tłum. [[Julia Mrukówna|J. Mrukówna]], Warszawa 1975, t. 5, s. 64.</ref>. W literaturze książęta występujący w przekazie polskiego kronikarza są identyfikowani z [[Kazimierz I kujawski|Kazimierzem I kujawskim]] i [[Jerzy Lwowic|Jerzym Lwowicem]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348–351.</ref>.
-Wzmianka Długosza nie zawiera dokładnych danych o występujących w nim książętach. W literaturze przyjęto, że wymienieni dynaści to Kazimierz I kujawski i Jerzy Lwowic<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348-351.</ref>.
-Ze znanych książąt ruskich o imieniu Jerzy jedynie książę halicko-włodzimierski mógł umrzeć w [[1308]]. Pozostali zmarli wcześniej lub o wiele później. Niemożliwym jest, aby mężem Eufemii miał być dynasta niepojawiający się w żadnym ruskim źródle<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348.</ref>.
+Niemożliwym jest, aby mężem Eufemii był dynasta niepojawiający się w żadnym ruskim źródle. Ze znanych książąt ruskich o imieniu Jerzy jedynie książę halicko-włodzimierski może być brany pod uwagę, ponieważ zgony pozostałych nastąpiły przed [[1308]] lub o wiele później<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348.</ref>.
-Potencjalnym ojcem Kazimierzówny mogli być wyłącznie [[Kazimierz I kujawski]] albo jego syn, [[Kazimierz II łęczycki]]. Za pochodzeniem Eufemii od księcia kujawskiego wskazuje ścisła współpraca Władysława Łokietka z Jerzym a następnie z jego synami, bardziej zrozumiała w przypadku gdyby Piastówna była siostrą Łokietka aniżeli jego siostrzenicą. Ponadto w dokumencie Łokietka z [[27 czerwca]] [[1315]] wymienieni są bezimiennie książęta ruscy, nazwani siostrzeńcami. Kolejną przesłanką za tą filiacją jest niemożność wytłumaczenia w inny sposób dyspensy [[poczet papieży|papieża]] [[Jan XXII|Jana XXII]] z [[19 sierpnia]] [[1324]] udzielonej [[Kazimierz I cieszyński|Kazimierzowi I cieszyńskiemu]] i [[Eufemia mazowiecka (ok. 1310-po 1373)|Eufemii mazowieckiej]] z racji zachodzącego między nimi pokrewieństwa w stopniu trzecim i czwartym<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 133</ref>. Wreszcie w źródłach nie ma informacji o potomstwie ani nawet o małżeństwie Kazimierza II łęczyckiego. Eufemia była więc córką Kazimierza I kujawskiego z jego trzeciego małżeństwa z [[Eufrozyna opolska|Eufrozyną opolską]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'' Kraków 1895, s. 351 zauważył, że gdyby była córką drugiej żony Kazimierza I, [[Konstancja wrocławska|Konstancji]], to byłaby starsza lub w wieku męża.</ref>.
+Potencjalnym ojcem Eufemii mogli być wyłącznie [[Kazimierz I kujawski]] albo jego syn, [[Kazimierz II łęczycki]]. Za jej pochodzeniem z trzeciego małżeństwa księcia kujawskiego, z [[Eufrozyna opolska|Eufrozyną opolską]], przemawia ścisła współpraca Władysława Łokietka z Jerzym a następnie z jego synami, bardziej zrozumiała w przypadku gdyby Piastówna była siostrą Łokietka niż jego siostrzenicą. W dokumencie Łokietka z [[27 czerwca]] [[1315]] wymienieni są bezimiennie książęta ruscy, nazwani siostrzeńcami – w literaturze identyfikowani z Juriewicami<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 350, i K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 133.</ref>. Na korzyść omawianej filiacji świadczy także niemożność wytłumaczenia w inny sposób konieczności dyspensy, udzielonej [[19 sierpnia]] [[1324]] przez [[poczet papieży|papieża]] [[Jan XXII|Jana XXII]], dla małżeństwa [[Kazimierz I cieszyński|Kazimierza I cieszyńskiego]] i [[Eufemia mazowiecka (ok. 1310-po 1373)|Eufemii mazowieckiej]] z racji zachodzącego między nimi pokrewieństwa w stopniu czwartym dotykającym trzeciego<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 133; Kazimierz cieszyński był prawnukiem, a Eufemia Trojdenówna praprawnuczką [[Kazimierz I opolski|Kazimierza I opolskiego]].</ref>. Wreszcie w źródłach nie ma informacji o potomstwie ani nawet o małżeństwie Kazimierza II łęczyckiego<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351.</ref>. W związku z powyższym Eufemia była córką Kazimierza I kujawskiego i Eufrozyny opolskiej<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'' Kraków 1895, s. 351 zauważył, że gdyby Eufemia pochodziła z drugiego małżeństwa Kazimierza I, z [[Konstancja wrocławska|Konstancją wrocławską]], to byłaby starsza lub w wieku męża.</ref>.
 == Narodziny ==
-Małżeństwo jej rodziców zostało zawarte w maju [[1257]], ojciec zmarł [[14 grudnia]] [[1267]]. W związku z tym Eufemia najprędzej urodziła się w rok po ślubie, a najpóźniej jako pogrobowiec w [[1268]]. W literaturze jej narodziny kładzie się na ok. [[1265]]<ref name="Jasiński 134">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134.</ref>. Z braku źródeł dokładniejsza data urodzenia jest niemożliwa do ustalenia.
+Małżeństwo jej rodziców zostało zawarte w połowie [[1257]], ojciec zmarł [[14 grudnia]] [[1267]]. Zatem Eufemia urodziła się najprędzej w rok po ślubie, a najpóźniej, jako pogrobowiec, w [[1268]]. W literaturze jej narodziny kładzie się na ok. [[1265]]. Z braku źródeł dokładniejsza data urodzenia jest niemożliwa do ustalenia<ref name="Jasiński 134">K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134.</ref>.
-Jej imię nawiązywało zapewne do bratowej jej matki, [[Eufemia Odonicówna|Eufemii]], żony [[Władysław opolski|Władysława opolskiego]] a córki [[książęta wielkopolscy|księcia wielkopolskiego]] [[Władysław Odonic|Władysława Odonica]]<ref name="Jasiński 134" />. Istnieje też możliwość, mniej prawdopodobna, że otrzymała miano nawiązujące do córki [[Świętopełk II Wielki|Świętopełka]] lub [[Mściwój II|Mściwoja II]], [[książęta pomorscy|książąt pomorskich]]. Ze Świętopełkiem od około 1257 ojca Piastówny łączyły przyjazne relacje, natomiast Mściwój w [[1258]] poślubił siostrzenicę księcia kujawskiego, Judytę, hrabiankę Breny<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 726.</ref>.
+Jej imię najprawdopodobniej nawiązywało do bratowej jej matki, [[Eufemia Odonicówna|Eufemii]], żony [[Władysław opolski|Władysława opolskiego]] a córki [[książęta wielkopolscy|księcia wielkopolskiego]] [[Władysław Odonic|Władysława Odonica]]<ref name="Jasiński 134" />. Istnieje też możliwość, mniej prawdopodobna, że otrzymała miano nawiązujące do córki [[Świętopełk II Wielki|Świętopełka]] lub [[Mściwój II|Mściwoja II]], [[książęta pomorscy|książąt pomorskich]]. Od ok. 1257 Kazimierza I kujawskiego łączyły ze Świętopełkiem przyjazne relacje, natomiast Mściwój w [[1258]] poślubił jego siostrzenicę, Judytę, hrabiankę Breny<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 726.</ref>.
 == Małżeństwo z Jerzym Lwowicem ==
-W [[1289]] Eufemia została wydana za [[Jerzy Lwowic|Jerzego]] z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]], syna księcia halickiego i włodzimierskiego [[Lew Halicki|Lwa Daniłowica]]. Za tą datą przemawia udzielenie przez księcia ruskiego pomocy wojskowej walczącemu o Kraków [[Władysław I Łokietek|Władysławowi Łokietkowi]]<ref>[[Jan Tęgowski|J. Tęgowski]] w ''Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288-1293'', (w:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s.53. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134; O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351 podał ogólnie, że ślub odbył się przed [[1300]]; [[Bronisław Włodarski|B. Włodarski]] w ''Stanowsko Rusi Halicko-Wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego'', „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 3, s. 335 n. twierdził, że małżeństwo zostało zawarte w [[1291]]. J. Tęgowski już ustnie zauważył, że Łokietek wpierw wydałby za mąż swoją siostrę niż bratanicę, [[Fenenna inowrocławska|Fenennę]], która w [[1290]] została poślubiona [[władcy Węgier|królowi Węgier]] [[Andrzej III|Andrzejowi III]]. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134.</ref>. Książęta ruscy byli dla Łokietka cennymi sojusznikami. Posiłkowali go także w latach [[1300]] i [[1302]] w walkach z [[Wacław II Czeski|Wacławem II]]. Kazimierzówna była drugą żoną Jerzego.
+W literaturze istnieją dwa poglądy dotyczące daty ślubu Eufemii z [[Jerzy Lwowic|Jerzym]] z dynastii [[Rurykowicze|Rurykowiczów]], synem księcia halickiego i włodzimierskiego [[Lew Halicki|Lwa Daniłowica]]<ref>Starsze poglądy: O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351, podał ogólnie, że ślub odbył się przed [[1300]]; [[Bronisław Włodarski|B. Włodarski]] w pracy ''Stanowsko Rusi Halicko-Wołyńskiej wobec akcji zjednoczeniowej Władysława Łokietka i jego powiązanie z utratą Pomorza Gdańskiego'', „Zapiski Historyczne” 27, 1962, z. 3, s. 335 i n., twierdził, że małżeństwo zostało zawarte w [[1291]], w następstwie układu pomiędzy Władysławem Łokietkem a Lwem I.</ref>. Pierwszy z nich głosi, że do małżeństwa doszło w [[1289]]<ref>[[Jan Tęgowski|J. Tęgowski]] w pracy ''Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski w latach 1288–1293'', (w:) „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 6, 1988, s. 53. J. Tęgowski zwrócił uwagę na to, że Łokietek wpierw wydałby za mąż swoją siostrę niż bratanicę, [[Fenenna inowrocławska|Fenennę]], która w drugiej połowie [[1290]] została poślubiona [[władcy Węgier|królowi Węgier]] [[Andrzej III|Andrzejowi III]]. Zob. K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134.</ref>. Drugi pogląd mówi, że związek Piastówny z Rurykowiczem został zawarty między wrześniem [[1289]] a [[23 czerwca]] [[1290]]<ref>D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 206–217.</ref>.
+Książęta ruscy byli dla Łokietka cennymi sojusznikami. Posiłkowali go także w latach [[1300]] i [[1302]] w walkach z [[Wacław II Czeski|Wacławem II]].
-Mąż Eufemii urodził się [[21 kwietnia|21]], [[23 kwietnia|23]] lub [[24 kwietnia]]<ref>Długosz podał, że Jerzy zmarł w dniu swoich urodzin, 21 kwietnia, w święto swojego patrona. Jednakże na Rusi dzień św. Jerzego obchodzono 23 kwietnia, a w Polsce dzień później. Zob. O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731 opowiedział się za datą 23 kwietnia, czyli dniem świętego na Rusi.</ref> między [[1251]] a [[1259]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 135 kładł narodziny Jerzego na początek lat 50. XIII w.</ref>. Pochodził z małżeństwa księcia halickiego Lwa I z [[Konstancja węgierska (zm. po 1287)|Konstancją]], córką [[władcy Węgier|króla Węgier]] [[Bela IV|Beli IV]]. Przed poślubieniem Eufemii był żonaty z nieznaną z imienia córką księcia twerskiego Jarosława Jarosławica. Po śmierci ojca objął w panowanie [[Księstwo Halicko-Włodzimierskie|Księstwie Halicko-Włodzimierskim]]. Zmarł w dniu swoich urodzin, 21, 23 lub 24 kwietnia [[1308]].
+Na podstawie analizy przekazu Długosza historycy kładą datę dzienną narodzin męża Eufemii na [[21 kwietnia|21]], [[23 kwietnia|23]] lub [[24 kwietnia]]<ref>Długosz podał, że Jerzy zmarł w dniu swoich urodzin, 21 kwietnia, w święto swojego patrona. Jednakże w Polsce dzień św. Jerzego obchodzono 24 kwietnia, a na Rusi dzień wcześniej. Zob. O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 348.</ref>, natomiast datę roczną różni badacze określają na lata od [[1247]] do [[1259]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351 kładł narodziny Jerzego między 24 kwietnia [[1251]] a 1259; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 135, opowiedział się za początkiem lat 50. XIII w.; D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 199–203, twierdził, że Jerzy urodził się między 1247 a [[1254]], najprawdopodobniej 23 kwietnia 1254.</ref>. Jerzy pochodził z małżeństwa księcia halickiego Lwa I z [[Konstancja węgierska (zm. po 1287)|Konstancją]], córką [[władcy Węgier|króla Węgier]] [[Bela IV|Beli IV]]. Przed poślubieniem Eufemii był żonaty z nieznaną z imienia córką księcia twerskiego Jarosława Jarosławica. Po śmierci ojca objął panowanie w [[Księstwo Halicko-Włodzimierskie|Księstwie Halicko-Włodzimierskim]]. Zmarł 21, 23 lub 24 kwietnia [[1308]]<ref>O. Balzer, ''Genealogia Piastów'', Kraków 1895, s. 351, opowiedział się za datą 24 kwietnia 1308; K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, przyp. 731, przychylił się do daty 23 kwietnia 1308, czyli dnia wspomnienia świętego na Rusi; D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 204 – powołując się na datę dzienną podaną przez Długosza – twierdził, że Jerzy zmarł 21 kwietnia 1308.</ref>.
-Ze związku Eufemii i Jerzego urodziło się troje dzieci. Synowie [[Andrzej II Halicki|Andrzej]] i [[Lew II|Lew]] byli ostatnimi książętami halicko-włodzimierskimi z dynastii Rurykowiczów. Córka [[Maria Halicka|Maria]] poślubiła [[Trojden I|Trojdena]], syna [[książęta mazowieccy|księcia mazowieckiego]] [[Bolesław II mazowiecki|Bolesława II]]. Z tego małżeństwa pochodził m.in. [[Bolesław Jerzy II|Bolesław]], który po śmierci wujów został osadzony przez Władysława Łokietka na tronie halicko-włodzimierskim.
+Ze związku Eufemii i Jerzego narodziło się troje bądź czworo dzieci: [[Lew II|Lew]], [[Andrzej II Halicki|Andrzej]], [[Maria Halicka|Maria]] i być może [[Anastazja Halicka|Anastazja]]<ref>K. Jasiński, ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Poznań – Wrocław 2001, s. 134, wymienił Lwa, Andrzeja i Marię. D. Dąbrowski, ''Rodowód Romanowiczów książąt wołyńskich'', Poznań – Wrocław 2002, s. 217, uwzględnił jeszcze Anastazję.</ref>. Synowie byli ostatnimi książętami halicko-włodzimierskimi z dynastii Rurykowiczów. Maria poślubiła [[Trojden I|Trojdena]], syna [[książęta mazowieccy|księcia mazowieckiego]] [[Bolesław II mazowiecki|Bolesława II]], z małżeństwa z którym pochodził m.in. [[Bolesław Jerzy II|Bolesław]], po śmierci wujów osadzony przez Władysława Łokietka na tronie halicko-włodzimierskim. Natomiast Anastazja wyszła za mąż za księcia twerskiego [[Aleksander Twerski|Aleksandra Michałowica]], z którym miała m.in. córkę [[Julianna twerska|Juliannę]], matkę [[władcy Litwy|wielkiego księcia Litwy]] i [[władcy Polski|króla Polski]] [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]].
 == Śmierć ==
-Według przekazu Jana Długosza Eufemia zmarła [[18 marca]] [[1308]]. Miejsce jej pochówku jest nieznane.
+Według przekazu Jana Długosza Eufemia zmarła [[18 marca]] [[1308]], nieco ponad miesiąc przed swym mężem. Miejsce jej pochówku nie jest znane.
 {{Przypisy}}
 == Bibliografia ==
-* [[Oswald Balzer|Balzer O.]], ''Genealogia Piastów'', Akademia Umiejętności, Kraków 1895, s. 347-351.
+* [[Oswald Balzer|Balzer O.]], ''Genealogia Piastów'', Akademia Umiejętności, Kraków 1895, s. 347–351.
-* [[Kazimierz Jasiński (historyk)|Jasiński K.]], ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2001, s. 132-135.
+* [[Dariusz Dąbrowski|Dąbrowski D.]], ''Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich'', Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2002, ISBN 83-913563-8-8, s. 199–217.
-* [[Stanisław A. Sroka|Sroka Stanisław A.]], ''Eufemia'', (w:) ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, s. 220.
+* [[Kazimierz Jasiński (historyk)|Jasiński K.]], ''Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich'', Wydawnictwo Historyczne, Poznań – Wrocław 2001, ISBN 83-913563-5-3, s. 199–217.
+* [[Stanisław A. Sroka|Sroka S.A.]], ''Eufemia'', (w:) ''Piastowie. Leksykon biograficzny'', Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 220.
 [[Kategoria:Piastowie kujawscy]]