Wojna litewsko-moskiewska (1492–1494): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 03:23, 31 lip 2009

Wojna litewsko-moskiewska 1492-1494 – stoczona w latach 1492-1494 pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim.

Geneza

Główną przyczyną wybuchu wojny było dążenie wielkiego księcia moskiewskiego Iwana III Srogiego do oderwania od Litwy Księstw Wierchowskich, położonych w dorzeczu górnej Oki. Wobec osłabienia kontroli litewskiej nad tym terytorium miejscowi książęta rozpoczęli w 1487 stopniowe przechodzenie na stronę Moskwy (tzw. otjezdy).

Wybuch

Wykorzystując śmierć króla Kazimierza IV Jagiellończyka w czerwcu 1492, na ziemie litewskie uderzyła armia moskiewska, która zdobyła Lubeck i Mceńsk, uprowadzając tamtejszą ludność. Następna wyprawa przeprowadzona jesienią zdobyła Chlepień, Rohaczew, zagroziła Wiaźmie. W tym czasie kniaziowie Sierpiejska i Mezecka przeszli na stronę Moskwy, poddając swoje księstwa.

Wojna

Zimą 1492 wojska litewskie pod wodzą namiestnika smoleńskiego Jerzego Hlebowicza przeszły do kontrofensywy, napadły na kniaziów odjeżdżających do Moskwy i spustoszyły ich dobra, odbijając Sierpiejsk i Mezeck. Jednak już w styczniu 1493 zmuszone zostały do opuszczenia tych miast, zagrożone nową wyprawą moskiewską, która zdobyła Wiaźmę.

Rokowania

Strona litewska rozpoczęła pertraktacje dyplomatyczne już jesienią 1492, wysyłając poselstwo Stanisława Hlebowicza. W styczniu do Wilna przybyło poselstwo moskiewskie, które po raz pierwszy użyło prowokującego tytułu gosudara wsieja Rusi.^[1] Wobec braku wsparcia ze strony swojego brata Jana Olbrachta, wielki książę litewski Aleksander Jagiellończyk zmuszony był podpisać w 1494 pokój wieczysty z państwem moskiewskim.

Pokój wieczysty

Podpisany 5 lutego 1494 w Moskwie pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim przez posłów litewskich Stanisława Janowicza Kieżgajłę i Piotra Janowicza Montygerdowicza.

Postanowienia:

zakończenie działań zbrojnych
sojusz wojskowy zawarty pomiędzy oboma państwami przeciwko Tatarom krymskim
Litwa traci na rzecz państwa moskiewskiego Księstwo Wiaziemskie
Litwa zachowuje część Księstw Wierchowskich z Lubuckiem, Mceńskiem, Sierpiejskiem i Masalskiem
Litwa rezygnuje ostatecznie ze swoich praw zwierzchnich do ziem Nowogrodu Wielkiego, Pskowa, Twera i Riazania
uznanie przez stronę litewską tytułu wielkiego księcia moskiewskiego gosudara wsieja Rusi
zakaz przyjmowania kniaziów z jednego państwa przez drugie
wprowadzono wolność handlu

Potwierdzeniem tego traktatu był ślub per procura zawarty następnego dnia pomiędzy Aleksandrem Jagiellończykiem i Heleną Moskiewską, córką Iwana III.

↑ To jest pana całej Rusi, co było jawną uzurpacją, pomijając nawet fakt, że większość ziem ruskich znajdowała się w składzie państwa litewskiego.

[1] To jest pana całej Rusi, co było jawną uzurpacją, pomijając nawet fakt, że większość ziem ruskich znajdowała się w składzie państwa litewskiego.

[1]

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
 pomiędzy [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkim Księstwem Litewskim]] i [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Wielkim Księstwem Moskiewskim]].
-===Geneza===
+=== Geneza ===
 Główną przyczyną wybuchu wojny było dążenie [[Władcy Rosji|wielkiego księcia moskiewskiego]] [[Iwan III Srogi|Iwana III Srogiego]] do oderwania od [[Litwa|Litwy]] [[Księstwa Wierchowskie|Księstw Wierchowskich]], położonych w dorzeczu górnej [[Oka (dopływ Wołgi)|Oki]]. Wobec osłabienia kontroli litewskiej nad tym terytorium miejscowi książęta rozpoczęli w [[1487]] stopniowe przechodzenie na stronę [[Moskwa|Moskwy]] (tzw. ''otjezdy'').
-===Wybuch===
+=== Wybuch ===
 Wykorzystując śmierć [[Władcy Polski|króla]] [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierza IV Jagiellończyka]] w czerwcu [[1492]], na ziemie litewskie uderzyła armia moskiewska, która zdobyła [[Lubeck]] i [[Mceńsk]], uprowadzając tamtejszą ludność. Następna wyprawa przeprowadzona jesienią zdobyła [[Chlepień]], [[Rohaczew]], zagroziła [[Wiaźma|Wiaźmie]]. W tym czasie kniaziowie
 [[Sierpiejsk]]a i [[Mezeck]]a przeszli na stronę Moskwy, poddając swoje księstwa.
-===Wojna===
+=== Wojna ===
 Zimą 1492 wojska litewskie pod wodzą namiestnika smoleńskiego [[Jerzy Hlebowicz|Jerzego Hlebowicza]] przeszły do kontrofensywy, napadły na kniaziów odjeżdżających do Moskwy i spustoszyły ich dobra, odbijając Sierpiejsk i Mezeck. Jednak już w styczniu [[1493]] zmuszone zostały do opuszczenia tych miast, zagrożone nową wyprawą moskiewską, która zdobyła Wiaźmę.
-===Rokowania===
+=== Rokowania ===
 Strona litewska rozpoczęła pertraktacje dyplomatyczne już jesienią 1492, wysyłając poselstwo [[Stanisław Hlebowicz|Stanisława Hlebowicza]].
@@ Linia 23: / Linia 23: @@
 Wobec braku wsparcia ze strony swojego brata [[Jan Olbracht|Jana Olbrachta]], wielki książę litewski [[Aleksander Jagiellończyk]] zmuszony był podpisać w [[1494]] pokój wieczysty z państwem moskiewskim.
-===Pokój wieczysty===
+=== Pokój wieczysty ===
 Podpisany [[5 lutego]] [[1494]] w [[Moskwa|Moskwie]] pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim przez posłów litewskich [[Stanisław Janowicz Kieżgajło|Stanisława Janowicza Kieżgajłę]] i [[Piotr Janowicz Montygerdowicz|Piotra Janowicza Montygerdowicza]].
@@ Linia 49: / Linia 49: @@
 [[ka:რუსეთ-ლიტვის ომი 1487-1494]]
 [[ru:Русско-литовская война 1487–1494]]
-[[uk:Московсько—литовсько-руська війна 1487–1494]]
+[[uk:Московсько—литовсько-руська війна 1487—1494]]