Kula armatnia: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
int. |
drobne merytoryczne |
||
Linia 3: | Linia 3: | ||
'''Kula armatnia''' (lub po prostu ''kula'') to używany w przeszłości pełny [[pocisk]] bez ładunku wybuchowego, wystrzeliwywany z [[działo|działa]]. Jak nazwa wskazuje przed wynalezieniem lufy [[gwint|gwintowanej]], nadającej pociskowi ruch obrotowy, miała ona kształt [[sfera|sferyczny]], a jej średnica była nieco mniejsza niż przekrój lufy działa, z którego miała być wystrzelona. Kule mniejszych kalibrów wykorzystywane były do strzelania z [[broń strzelecka|broni strzeleckiej]] ([[arkebuz]], [[muszkiet]], [[pistolet]]). |
'''Kula armatnia''' (lub po prostu ''kula'') to używany w przeszłości pełny [[pocisk]] bez ładunku wybuchowego, wystrzeliwywany z [[działo|działa]]. Jak nazwa wskazuje przed wynalezieniem lufy [[gwint|gwintowanej]], nadającej pociskowi ruch obrotowy, miała ona kształt [[sfera|sferyczny]], a jej średnica była nieco mniejsza niż przekrój lufy działa, z którego miała być wystrzelona. Kule mniejszych kalibrów wykorzystywane były do strzelania z [[broń strzelecka|broni strzeleckiej]] ([[arkebuz]], [[muszkiet]], [[pistolet]]). |
||
Kule były pierwotnie sporządzane z gładzonego kamienia, ale od XVI stulecia z |
Kule były pierwotnie sporządzane z gładzonego kamienia, ale od XVI stulecia z [[żeliwo|żeliwa]]. Ze względu na kształt były najbardziej precyzyjnymi pociskami, jakie mogły być wystrzeliwywane z gładkolufowych dział, celem kruszsenia drewnianych burt statków, murów i obwałowań [[fortyfikacja|fortyfikacji]], a także jako broń przeciwpiechotna dalekiego zasięgu. |
||
Podobnie jak [[Śrut metalowy|śrut]] i [[Kartacz (pocisk)|lotki kartacza]], kula była jednym z używanych do XIX wieku pocisków [[broń palna|broni palnej]]. |
Podobnie jak [[Śrut metalowy|śrut]] i [[Kartacz (pocisk)|lotki kartacza]], kula była jednym z używanych do XIX wieku pocisków [[broń palna|broni palnej]]. |
Wersja z 08:59, 28 lut 2010
Kula armatnia (lub po prostu kula) to używany w przeszłości pełny pocisk bez ładunku wybuchowego, wystrzeliwywany z działa. Jak nazwa wskazuje przed wynalezieniem lufy gwintowanej, nadającej pociskowi ruch obrotowy, miała ona kształt sferyczny, a jej średnica była nieco mniejsza niż przekrój lufy działa, z którego miała być wystrzelona. Kule mniejszych kalibrów wykorzystywane były do strzelania z broni strzeleckiej (arkebuz, muszkiet, pistolet).
Kule były pierwotnie sporządzane z gładzonego kamienia, ale od XVI stulecia z żeliwa. Ze względu na kształt były najbardziej precyzyjnymi pociskami, jakie mogły być wystrzeliwywane z gładkolufowych dział, celem kruszsenia drewnianych burt statków, murów i obwałowań fortyfikacji, a także jako broń przeciwpiechotna dalekiego zasięgu.
Podobnie jak śrut i lotki kartacza, kula była jednym z używanych do XIX wieku pocisków broni palnej.
Kule były używane w działach okrętowych przez większość epoki statków z napędem żaglowym, a wyparły je dopiero pociski stożkowate, wynalezione w połowie XIX wieku.
Podczas bitew na lądzie kula armatnia mogła powalić wielu żołnierzy stojących jeden za drugim w ciasnych szeregach. Gdy uderzyła o ziemię mogła zacząć się odbijać, zabijając lub raniąc ludzi przy każdym odbiciu.
Niedoskonałość kuli polegała na tym, że nie mogła być (dla uniknięcia zakleszczenia i rozerwania działa) zbyt dobrze dopasowana do przekroju lufy. To powodowało utratę części gazów powstałych przy spalaniu prochu i mogło powodować, że pocisk obijał się o wewnętrzne ściany lufy, opuszczając ją pod dowolnym kątem, nie zawsze zamierzonym przez kanonierów. Temu zapobiegło dopiero wprowadzenie do użycia przybitki.
Kule zostały całkowicie wyparte przez współczesne pociski, tak w broni osobistej jak i w artylerii. Są używane jeszcze tylko w replikach broni historycznej.
Śrutu używa się do dzisiaj w strzelbach.
Zobacz też
Bibliografia
- Charles Boutell: Arma and Armour in Antiquity and the Middle Ages, Combined Books 1996, ISBN 0-938289-61-6