Aleatoryzm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

[wersja nieprzejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 15:45, 7 maj 2011

Aleatoryzm (z łac. alea, kostka do gry) – kierunek w muzyce współczesnej polegający na wprowadzeniu elementu przypadku zarówno w pracy kompozytorskiej, jak i wykonawczej. Jego rozwój nastąpił w latach 50. XX wieku.

Autor może używać czynnika losowego już na etapie komponowania (podobnie jak w dadaizmie), albo pozostawić pewną dowolność wykonawcy. W zapisie nutowym polega to na celowo niedokładnym zapisie, np. nieregularna linia falista na pięciolinii zamiast określonych dźwięków. Inną metodą jest budowanie kompozycji z krótkich elementów składowych, których kolejność wybierana jest losowo w czasie wykonywania utworu (np. Klavierstück XI Stockhausena).

Czasem obok skomponowanego dzieła, dopuszcza się udział innych dźwięków, nie podlegających zapisowi, jak na przykład w jednej z kompozycji Johna Cage, w którym użyto 12 odbiorników radiowych przypadkowo przestrajanych w trakcie wykonywania utworu. Do innych metod stosowanych w muzyce aleatorycznej należy komponowanie na zespół instrumentalny o dowolnym składzie, organizowany ad hoc, w czysto przypadkowy sposób (zobacz: teoria formy otwartej).

Aleatoryzmu nie można mylić z improwizacją występującą np. w muzyce jazzowej, gdyż przypadkowość czy też dowolność realizowana jest tu w inny sposób.

Z akustycznego punktu widzenia każde wykonanie utworu jest zjawiskiem aleatorycznym, gdyż precyzyjna notacja muzyczna nie równa się absolutnej precyzji wykonawczej.

Zastosowanie

Technika aleatoryczna pojawia się w twórczości kompozytorów muzyki poważnej, takich jak:

Pierre Boulez - np. Sonata fortepianowa nr 3
Sylvano Bussotti
John Cage
Marek Jasiński
Witold Lutosławski - wprowadził pojęcie aleatoryzmu kontrolowanego
Karlheinz Stockhausen – np. Klavierstück XI, ale stosuje również formę otwartą

a także przeniknęła do muzyki rockowej i jazzowej np. w utworach:

Franka Zappy
Johna Zorna
Lou Reeda - solówki gitarowe w niektórych utworach The Velvet Underground
The Dillinger Escape Plan

Źródła/Bibliografia

Mała encyklopedia muzyki, Stefan Śledziński (red. naczelny), PWN, Warszawa 1981, ISBN 83-01-00958-6

Zobacz też

@@ Linia 17: / Linia 17: @@
 * [[Witold Lutosławski]] - wprowadził pojęcie [[Aleatoryzm kontrolowany|aleatoryzmu kontrolowanego]]
 * [[Karlheinz Stockhausen]] – np. ''Klavierstück XI'', ale stosuje również ''formę otwartą''
-* [[Frank Zappa]]
 a także przeniknęła do muzyki [[rock]]owej i [[jazz]]owej np. w utworach:
+* [[Frank Zappa|Franka Zappy]]
 * [[John Zorn|Johna Zorna]]
 * [[Lou Reed]]a - solówki [[gitara elektryczna|gitarowe]] w niektórych utworach [[The Velvet Underground]]