Muszla: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m robot dodaje: ne:कौडा |
Gungir1983 (dyskusja | edycje) poprawa linków, ilustracja, drobne redakcyjne |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DisambigR|biologii|[[Muszla (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}} |
{{DisambigR|biologii|[[Muszla (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}} |
||
⚫ | '''Muszla''' – [[ |
||
{{Galeria |
{{Galeria |
||
|Nazwa=Muszle |
|Nazwa=Muszle|pozycja=right |
||
|Plik:Przyklady muszli.jpg|Różne rodzaje muszli |
|Plik:Przyklady muszli.jpg|Różne rodzaje muszli |
||
|Plik:Muszlasmall.jpg|Muszle mogą osiągać bardzo różne rozmiary |
|Plik:Muszlasmall.jpg|Muszle mogą osiągać bardzo różne rozmiary |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:Czescimuszli shells.jpg|thumb|Budowa muszli ślimaka |
[[Plik:Czescimuszli shells.jpg|thumb|Budowa muszli ślimaka: 1-dołek osiowy, 2-warga, 3-otwór muszli, 4-kolumienka (wrzeciono), 5-szew, 6-zwój, 7-szczyt muszli. Skręty muszli, prócz ostatniego (najmłodszego i z otworem) tworzą skrętkę.]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | '''Muszla''' – [[Wapień|wapienny]] [[szkielet zewnętrzny]] [[Muszlowce|muszlowców]]. W przekroju muszli można wyróżnić trzy wyraźne warstwy: [[Periostrakum|zewnętrzną konchiolinową - periostracum]], środkową porcelanową – ostracum i wewnętrzną perłową – hypostracum, zbudowaną z licznych drobnych blaszek wapiennych. [[Masa perłowa]] może być odkładana przez płaszcz także wokół drobin np. ziarenek piasku, które dostaną się do wnętrza muszli. Wtedy tworzą się zazwyczaj regularne grudki masy perłowej – [[Perła|perły]]. |
||
Muszle są charakterystycznym tworem mięczaków: [[Jednotarczowce|Monoplacophora]], [[Chitony|Polyplacophora]], [[Ślimaki|Gastropoda]], [[Małże|Bivalvia]], [[Łódkonogi|Scaphopoda]], [[Łodziki|Nautilida]]. Tworzone są przez specjalne gruczoły na brzegu płaszcza, i narastają w ten sposób, że gdy zwierzę rośnie, brzegi płaszcza odsuwają się od siebie, odkładając coraz to nowe warstwy substancji budujących muszlę - tak więc początek muszli jest zawsze najmniejszy i najstarszy. |
Muszle są charakterystycznym tworem mięczaków: [[Jednotarczowce|Monoplacophora]], [[Chitony|Polyplacophora]], [[Ślimaki|Gastropoda]], [[Małże|Bivalvia]], [[Łódkonogi|Scaphopoda]], [[Łodziki|Nautilida]]. Tworzone są przez specjalne gruczoły na brzegu płaszcza, i narastają w ten sposób, że gdy zwierzę rośnie, brzegi płaszcza odsuwają się od siebie, odkładając coraz to nowe warstwy substancji budujących muszlę - tak więc początek muszli jest zawsze najmniejszy i najstarszy. |
||
⚫ | U ślimaków obserwuje się największą różnorodność kształtu muszli. U ślimaków nagich spotyka się niewielkie szczątkowe płytki wewnątrz ciała. Większość brzuchonogów posiada jednak dość pokaźne muszle, skręcone spiralnie wokół osi, mniej lub bardziej stożkowato wzniesione, jak np. u [[Błotniarkowate|błotniarek]]. Nieliczne muszle są skręcone płasko, w jednej płaszczyźnie np. u [[Zatoczkowate|zatoczkowatych]]. Muszle zwinięte spiralnie, w jednej płaszczyźnie mają też łodziki (Nautilida). |
||
⚫ | |||
⚫ | U ślimaków obserwuje się największą różnorodność kształtu muszli. U ślimaków nagich spotyka się niewielkie szczątkowe płytki wewnątrz ciała. Większość brzuchonogów posiada jednak dość pokaźne muszle, skręcone spiralnie wokół osi, mniej lub bardziej stożkowato wzniesione, jak np. u [[ |
||
U Bivalvia muszla jest dwuklapowa i składa się z dwóch części. Muszle Monoplacophora składają się z jednej części i mają kształt nieregularnego stożka lub okrągławego "serduszka". Polyplacophora mają osłonę składającą się z kilku płytek, upodabniającą zwierzę do segmentowanych stawonogów. U [[ |
U Bivalvia muszla jest dwuklapowa i składa się z dwóch części. Muszle Monoplacophora składają się z jednej części i mają kształt nieregularnego stożka lub okrągławego "serduszka". Polyplacophora mają osłonę składającą się z kilku płytek, upodabniającą zwierzę do segmentowanych stawonogów. U [[Głowonogi|głowonogów]] muszla silnie zredukowana i zanurzona w tkance ciała, tworzy tzw. ''os sepiae'' – "kość mątwy", natomiast u [[Bezpłytkowce|Aplacophora]] muszli brak. |
||
Muszle mają także m.in. [[ramienionogi]] (Branchiopoda) nienależące do mięczaków. Ich muszla jest bardzo podobna do muszli małży, ale jedna część (grzbietowa) jest u nich wyraźnie mniejsza. |
Muszle mają także m.in. [[ramienionogi]] (Branchiopoda) nienależące do mięczaków. Ich muszla jest bardzo podobna do muszli małży, ale jedna część (grzbietowa) jest u nich wyraźnie mniejsza. |
||
Linia 21: | Linia 21: | ||
== Ciekawostka == |
== Ciekawostka == |
||
[[ |
[[Język angielski|Angielskie]] słowo ''shell'', oznaczające "muszla", oraz stylizowana muszla małża od ponad wieku są znakiem firmowym koncernu paliwowego [[Royal Dutch Shell]]. Początek firmy datuje się na rok 1833. Jej założyciel, Marcus Samuel, otworzył wtedy w [[Londyn]]ie sklep z antykami i orientalnymi muszlami<ref>Za: Shell Polska Sp.z o.o. - http://www.shell.com/home/content/pl-pl/about_shell/how_we_work/historia_shell_100_Lat_06112003.html</ref>. |
||
⚫ | |||
{{Przypisy|stopień= ==}} |
{{Przypisy|stopień= ==}} |
||
Linia 30: | Linia 29: | ||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* http://www.muszle.concha.pl/?id=14&arkana=1 |
* [http://www.muszle.concha.pl/?id=14&arkana=1 Concha] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Kategoria:Malakologia]] |
[[Kategoria:Malakologia]] |
Wersja z 23:40, 16 cze 2011
Muszla – wapienny szkielet zewnętrzny muszlowców. W przekroju muszli można wyróżnić trzy wyraźne warstwy: zewnętrzną konchiolinową - periostracum, środkową porcelanową – ostracum i wewnętrzną perłową – hypostracum, zbudowaną z licznych drobnych blaszek wapiennych. Masa perłowa może być odkładana przez płaszcz także wokół drobin np. ziarenek piasku, które dostaną się do wnętrza muszli. Wtedy tworzą się zazwyczaj regularne grudki masy perłowej – perły.
Muszle są charakterystycznym tworem mięczaków: Monoplacophora, Polyplacophora, Gastropoda, Bivalvia, Scaphopoda, Nautilida. Tworzone są przez specjalne gruczoły na brzegu płaszcza, i narastają w ten sposób, że gdy zwierzę rośnie, brzegi płaszcza odsuwają się od siebie, odkładając coraz to nowe warstwy substancji budujących muszlę - tak więc początek muszli jest zawsze najmniejszy i najstarszy.
U ślimaków obserwuje się największą różnorodność kształtu muszli. U ślimaków nagich spotyka się niewielkie szczątkowe płytki wewnątrz ciała. Większość brzuchonogów posiada jednak dość pokaźne muszle, skręcone spiralnie wokół osi, mniej lub bardziej stożkowato wzniesione, jak np. u błotniarek. Nieliczne muszle są skręcone płasko, w jednej płaszczyźnie np. u zatoczkowatych. Muszle zwinięte spiralnie, w jednej płaszczyźnie mają też łodziki (Nautilida).
U Bivalvia muszla jest dwuklapowa i składa się z dwóch części. Muszle Monoplacophora składają się z jednej części i mają kształt nieregularnego stożka lub okrągławego "serduszka". Polyplacophora mają osłonę składającą się z kilku płytek, upodabniającą zwierzę do segmentowanych stawonogów. U głowonogów muszla silnie zredukowana i zanurzona w tkance ciała, tworzy tzw. os sepiae – "kość mątwy", natomiast u Aplacophora muszli brak.
Muszle mają także m.in. ramienionogi (Branchiopoda) nienależące do mięczaków. Ich muszla jest bardzo podobna do muszli małży, ale jedna część (grzbietowa) jest u nich wyraźnie mniejsza.
Do prywatnych celów kolekcjonerskich nie należy zabijać mięczaków. Tam gdzie występują, zwykle łatwo można znaleźć puste muszle. Muszle ślimaków wodnych najlepiej zbierać w miejscach gdzie prowadzone są prace pogłębiające.
Ciekawostka
Angielskie słowo shell, oznaczające "muszla", oraz stylizowana muszla małża od ponad wieku są znakiem firmowym koncernu paliwowego Royal Dutch Shell. Początek firmy datuje się na rok 1833. Jej założyciel, Marcus Samuel, otworzył wtedy w Londynie sklep z antykami i orientalnymi muszlami[1].
- ↑ Za: Shell Polska Sp.z o.o. - http://www.shell.com/home/content/pl-pl/about_shell/how_we_work/historia_shell_100_Lat_06112003.html
<ref>
o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.Zobacz też
Linki zewnętrzne