Open Directory Project

Open Directory Project (zwany także dmoz od Directory Mozilla) – otwarty katalog stron WWW, utrzymywany na serwerach koncernu Time Warner, w którym zarówno drzewo kategorii jak i wszelkie wpisy są redagowane przez wspólnotę redaktorów-ochotników.

Zawartość i dostęp do katalogu

Ideą projektu było stworzenie obszernego, bezpłatnego i stale rozwijanego katalogu stron WWW, w którym każdy wpis jest sprawdzony i opisany przez człowieka (przewodnie hasło ODP brzmi "humans do it better", czyli '"Ludzie robią to lepiej"). Tak redagowany katalog pod względem liczby opisanych stron WWW nie może wygrać z automatycznymi wyszukiwarkami, takimi jak np: Google, ale zawarte w nim opisy są zgodne z faktyczną treścią stron i znajdują się w odpowiednich kategoriach tematycznych. Katalog jest więc użyteczny, gdy szukamy nie jednej konkretnej strony, lecz najbardziej przydatnych stron związanych z pewnym tematem lub zawierających interesujące nas treści.

Aktualność katalogu poprawiają automatyczne mechanizmy – takie jakie robozilla, które systematycznie przeglądają kategorie i zaznaczają wpisy zdezaktualizowane, na przykład w wyniku zniknięcia danej strony.

Katalog zawiera obecnie (sierpień 2011) około 5 milionów stron w około 1 milionie kategorii, utworzonych i obsługiwanych przez blisko 92 tysiące redaktorów.

W kategorii World:Polski, grupującej strony opublikowane w języku polskim w 2011 skatalogowanych było ponad 73 tysiące stron.

Dostęp do katalogu, jak i zgłaszanie propozycji wpisów jest bezpłatne, a jego zawartość jest udostępniana w postaci aktualizowanego co tydzień pliku w formacie opartym na RDF na zasadach wolnej licencji ODP, zbliżonej do typowych licencji Open Content, np. GNU FDL.

Niektóre wyszukiwarki i portale, np. Wirtualna Polska, pobierają co pewien czas zawartość ODP i włączają ją we własne katalogi. Do lipca 2011 roku na bazie danych ODP oparty był Katalog WWW Google. Wpisanie strony do ODP powoduje więc, że po jakimś czasie trafia ona wraz z odpowiednim opisem do wielu liczących się wyszukiwarek. Na stronach katalogu ODP nie ma żadnych reklam i projekt działa na zasadach non-profit.

Redaktorzy i hierarchia katalogu

Redaktorem w ODP może zostać każdy chętny. Musi jednak w swym wniosku wykazać, że posiada kwalifikacje potrzebne do prowadzenia danej kategorii. Na początku redaktorzy uzyskują zwykle prawo redagowania niewielkich kategorii (zalecany jest na początek dział, który ma mniej niż 100 stron). Redaktorów obowiązuje swoista etyka – nie wolno im promować stron, z którymi są osobiście związani, nie mogą odmawiać wpisów do swoich kategorii bez dobrego uzasadnienia, powinni redagować wpisy możliwie jak najbardziej obiektywnie.

Uprawnienia poszczególnych redaktorów są zróżnicowane. Redaktor szerszej kategorii (np: World: Polski: Nauka_i_edukacja) ma dostęp do wszystkich kategorii w niej zawartych np. World: Polski: Nauka_i_edukacja: Chemia. Najlepsi redaktorzy mają prawo redagowania całego katalogu, a cieszący się największym zaufaniem – prawo przyznawania innym uprawnień, a w razie naruszania przez redaktora zasad etycznych ODP, współdecydowania o odbieraniu uprawnień oraz o zasadach działania całego katalogu. Są oni nazywani metaredaktorami – obecnie jest ich około 140, w tym dwóch z Polski. W sierpniu 2004 większość zadań zespołu etatowego ODP została przekazana wybranym metaredaktorom, zwanym adminami. W marcu 2008 uprawnienia administratorów uzyskało kolejnych siedmiu metaredaktorów (obecnie jest 13 administratorów).

Struktura kategorii jest tworzona przez samych redaktorów. Każdy redaktor może tworzyć nowe podkategorie w obrębie redagowanej przez siebie kategorii. Zmiany nazw i przenoszenie kategorii muszą być uprzednio uzgodnione i mogą być wykonywane tylko przez redaktorów z odpowiednimi uprawnieniami. Miejscem uzgadniania takich zmian jest głównie Forum Redaktorów, do którego dostęp mają wyłącznie redaktorzy ODP.

Katalog ogólny składa się również z dwóch "podkatalogów". Jednym z nich jest dział Adult (ang. dorosły) http://dmoz.org/Adult/ gromadzący strony tylko dla dorosłych. Wejście do tej części nie jest możliwe przez linki w katalogu ogólnym, tak aby zapobiec możliwości przeglądania przez dzieci. Innym jest dział Kids and Teens (ang. dzieci i młodzież) http://dmoz.org/Kids_and_Teens/ mający na celu stworzenie najlepszego katalogu ze stronami dla dzieci i młodzieży.

Historia ODP

ODP powstało z inicjatywy dwóch hakerów R. Skrenty i B. Truela, którzy w 1998 roku utworzyli otwarty katalog o nazwie Gnuhoo (co pochodzi od zbitki słów GNU i Yahoo). Skrenta i Truel skontaktowali się z C. Tollesem, który piastował stanowisko menedżerskie w Sun Microsystems. Nazwa projektu została po proteście FSF zmieniona na Newhoo. Pod koniec 1998 roku Newhoo zostało sprzedane firmie Netscape za 1 milion USD, która udostępniła zawartość katalogu w oparciu o licencję Open Content, zmieniając jednocześnie nazwę na ODP-DMoz. W 2000 roku firmę Netscape kupiła AOL, która w 2001 roku połączyła się z Time Warner w koncern AOL Time Warner, który utrzymuje serwery projektu i jest właścicielem jego oprogramowania. Ostatnio coraz więcej funkcji ODP realizowanych jest przez działające na osobnych serwerach wolne oprogramowanie pisane przez redaktorów.

Awaria katalogu w 2006

Główny serwer ODP uległ poważnej awarii około 20 października 2006 r. Dostęp redakcyjny do katalogu i wprowadzanie w nim zmian stało się możliwe ponownie 18 grudnia 2006 r. Długa przerwa w działalności redakcyjnej stała się powodem ożywionej debaty na temat przyszłości katalogu. AOL ogłosiło zamiar jego reformy i poprawienia funkcjonalności oraz użyteczności.

Podobne, konkurencyjne katalogi

Konkurencyjne katalogi można podzielić na trzy grupy:

• katalogi komercyjne, należące do konkretnych firm – takie jak Yahoo! Directory, czy polski katalog Onetu (są one znacznie mniejsze od ODP, ponieważ są obsługiwane przez nieliczny, opłacany personel),
• katalogi niekomercyjne ogólne – największe z nich to MavicaNet, IllumiRate,
• katalogi niekomercyjne specjalistyczne, z których część jest prowadzona przez grupy redaktorów ODP – takie jak ChefMoz i MusicMoz.

Od sierpnia 2004 Wikipedia wymieniona jest w stopce ODP jako bratni, otwarty zasób.

Linki zewnętrzne

Strony ODP

• Strona główna ODP: http://dmoz.org/
• Kategoria Polski: http://dmoz.org/World/Polski/
• Kategoria Tylko dla dorosłych: http://dmoz.org/Adult/World/Polski/
• Kategoria Dla dzieci i młodzieży: http://dmoz.org/Kids_and_Teens/International/Polski/

Inne

• Główna strona dmoz.org w 1999 roku