Organizacja non-profit

Organizacja non-profit – organizacja pozarządowa, której działania nie mają na celu przyniesienie zysku organom nią zarządzającym. Jest finansowana z budżetów publicznych: państwowych, regionalnych, lokalnych.

W Polsce najczęściej przybiera postać stowarzyszenia. Jest to dobrowolne, trwałe i samorządne zrzeszenie, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące działalności. Jej podstawą jest praca społeczna członków. Wszystkie wpływy przeznaczone są na realizowanie celów określonych w statucie oraz rozwój. Podmioty zarządzające organizacją nie otrzymują wynagrodzenia za swoją pracę.

Prawo polskie

Według Art. 3. ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w Polsce „organizacjami pozarządowymi są, niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia...”.

Dochody i koszty organizacji non-profit

Wszystkie dochody, jakie uzyskuje organizacja non-profit z prowadzonej działalności gospodarczej, dotacji, zbiórek publicznych, darowizn czy sponsoringu, są przeznaczane na jej rozwój i strukturę. Misją takich podmiotów jest niesienie pomocy społeczeństwu.

Finansuje się możliwość zdobycia donatorów lub sponsorów oraz elementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizacji (wynajem i wyposażenie biura, korespondencję, utrzymanie strony internetowej, etc.).

Znaczenie

Organizacje non-profit zajmują się problemami środowiska lokalnego. Działają w obszarach niezarządzanych przez sektor publiczny i prywatny dla dobra społeczeństwa: zapewniają zatrudnienie lub edukację tym, którym państwo nie jest w stanie się zaopiekować.

Spółki non profit mogą funkcjonować jako:

• „spółki, które spełniają warunki przewidziane w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, co uprawnia je do prowadzenia działalności pożytku publicznego”;
• „firmy społeczne, o ile spełniają dodatkowe warunki wynikające z Wytycznych dot. realizacji projektów w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem Europejskiego Funduszu Społecznego”.

Dokładne statystyki dotyczące liczby spółek w kraju nie są prowadzone. Firm społecznych w formie spółki z o.o. jest 282 (na podstawie listy przedsiębiorstw społecznych prowadzonej przez Departament Ekonomii Społecznej i Solidarnej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej)

Zadania organizacji non-profit

W roku 2014 do sfery zadań publicznych, wskazanej w ustawie, zaliczono:

• pomoc społeczną, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób;
• wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej;
• działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
• działalność charytatywną;
• podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
• działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
• ochronę i promocję zdrowia;
• działalność na rzecz osób niepełnosprawnych;
• promocję zatrudnienia i aktywizację zawodową osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
• działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
• działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym;
• działalność wspomagającą rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
• działalność wspomagającą rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;
• działalność wspomagającą rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
• naukę, szkolnictwo wyższe, edukację, oświatę i wychowanie;
• wypoczynek dzieci i młodzieży;
• kulturę, sztukę, ochronę dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
• wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej;
• ekologię i ochronę zwierząt oraz ochronę dziedzictwa przyrodniczego;
• turystykę i krajoznawstwo;
• porządek i bezpieczeństwo publiczne;
• obronność państwa i działalność Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
• upowszechnianie i ochronę wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;
• ratownictwo i ochronę ludności;
• pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
• upowszechnianie i ochronę praw konsumentów;
• działalność na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;
• promocję i organizację wolontariatu;
• pomoc Polonii i Polakom za granicą;
• działalność na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
• promocję Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;
• działalność na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka;
• przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym;
• działalność na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów z nimi zrównanych.

Przykładowe organizacje non-profit na świecie i w Polsce

• Amnesty International
• Cato Institute
• ChildVoice International
• GlobalGiving
• Public Broadcasting Service (PBS)
• Polski Czerwony Krzyż
• Olimpiady Specjalne
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
• World Wildlife Fund (WWF) *
• Young Men’s Christian Association (YMCA)

Źródła

• Grzelońska U., Rola sektora non-profit w polskiej gospodarce, Polska Akademia Nauk, nr 4, Warszawa: Instytut Nauk Ekonomicznych 2011, 325-344.
• Sektor non-profit w 2014 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny 2016.
• Stoner J.A.F., Freedman R.E., Gilbert D.R., Kierowanie, Warszawa: PWE 1999.
• Zarządzanie, pod red. A.K.Koźmińskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1998.

Zobacz też

• organizacja pozarządowa
• organizacja pożytku publicznego
• organizacje społeczne