Elekcja 1573

Elekcja 1573 (pierwsza wolna elekcja) – elekcja Henryka Walezego, w maju 1573 roku.

Kandydatów do objęcia tronu w kraju, który przeżył ciężkie chwile podczas bezkrólewia, pojawiło się bardzo wielu, lecz największą rolę między nimi odgrywali przedstawiciele dynastii Habsburgów i Walezjuszów. Byli to Ernest Habsburg (syn cesarza Austrii) i Henryk Walezy. Jednakże szlachta była podzielona i wyścig do tronu mogli wygrać także inni, mniej utytułowani kandydaci. O to stanowisko starali się także Iwan IV Groźny i Jan III Waza, lecz było słychać również głosy, że tron powinien objąć "król Piast". Tym Piastem był ubogi starosta bydgoski Wawrzyniec Słupski.

Ernest Habsburg mógł liczyć na poparcie części katolickiej szlachty, zaś jego głównego rywala Henryka Walezego popierała duża część szlachty, którą stanowili przeciwnicy absolutnych rządów Austriaka. Na Iwana Groźnego głosowaliby przedstawiciele prawosławnych litewskich rodów szlacheckich. Na tę elekcję przybyło ok. 40 - 50 tys. osób uprawnionych do głosowania. Aż do 1990 żadne wybory głowy państwa polskiego nie odbyły się przy udziale tak wielkiej liczby głosujących.

W końcu, w maju 1573 roku wybrano na tron polski Francuza – Henryka Walezego. By objąć tron Polski, Walezjusz musiał podpisać ustawy: Artykuły henrykowskie i pacta conventa. Były to przepisy prawne gwarantujące odpowiedni ustrój w państwie.

Zobacz też

• Polska okresu wolnej elekcji
• Wolna elekcja
• Polska w XVI wieku
• Elekcja 1575/1576