Piotr Kreczeuski

Piotra Kreczeuski (biał. Piotra Krečeŭski, Пётра Крэчэўскі, Пятро Крачэўскі, w polskich źródłach również Piotr Kreczewski; ur. 7 sierpnia 1879 w Kobryniu, zm. 8 marca 1928 w Pradze) – białoruski polityk, nauczyciel i publicysta, jeden ze współzałożycieli Białoruskiej Republiki Ludowej i jej emigracyjny prezydent (1919–1928).

Życiorys

Urodził się na Polesiu w rodzinie diakona prawosławnego. W 1902 ukończył Wileńskie Seminarium Duchowne, po czym pracował jako nauczyciel na Białostoczcyźnie i Grodzieńszczyźnie. W latach 1909–1914 zatrudniony w Wileńskim Banku Państwowym.

Po wybuchu I wojny światowej powołany do armii rosyjskiej, w której walczył do 1916. Po rewolucji bolszewickiej przygotowywał I Zjazd Wszechbiałoruski. Został przywódcą Białoruskiej Partii Socjalistów-Federalistów.

Wybrany do Rady Białoruskiej Republiki Ludowej, w maju 1918 został członkiem pierwszego białoruskiego rządu jako sekretarz (wiceminister) handlu. 11 października 1918 wybrano go sekretarzem Rady BRL. 13 grudnia 1919 objął urząd prezydenta Rady BRL, początkowo z siedzibą w Mińsku, później kolejno w Kownie, Berlinie i Pradze. We wrześniu 1921 współorganizował białoruską konferencję w Pradze, na której starał się pojednać różne nurty białoruskiego ruchu niepodległościowego oraz przybliżyć problematykę Białorusi politykom czeskim.

Założył Archiwum Białoruskie w Pradze (w 1945 przejęło je NKWD wywożąc do Moskwy). Na emigracji wydał też dramat "Rahneda" dotyczący sytuacji w księstwie połockim w X wieku, w rzeczywistości będący ilustracją sytuacji politycznej Białorusi w 1921. W 1926 napisał książkę – kompendium wiedzy o Białorusi "Zamieżnaja Biełarus'"

Mimo lewicowych poglądów pozostał zdeklarowanym antykomunistą oraz przeciwnikiem rzeczywistości sowieckiej. Odrzucał tzw. państwowość Białoruskiej SRR, a traktat ryski nazywał rozbiorem Białorusi.

Bibliografia

• (red.) Wojciech Roszkowski, Jan Kofman, Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku, Warszawa 2005, ISBN 83-7399-084-4
• Eugeniusz Mironowicz, Historia Białorusi. Podręcznik dla liceów ogólnokształcących, Białystok 2001