Orogeneza kaledońska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 21:41, 8 wrz 2012

Orogeneza kaledońska – ruchy górotwórcze trwające od późnegokambru po wczesny dewon. Największe nasilenie w Ameryce Północnej osiągnęły u schyłku ordowiku i na początku syluru (faza takońska), a w Europie na przełomie kambru i ordowiku oraz pod koniec syluru. W wyniku fałdowania kaledońskiego powstały góry zwane kaledonidami. Fazy orogeniczne:

Finmark (kambr - ordowik)- powstały g.Skandynawskie
Grampian (kambr - ordowik)- powstała Szkocja i Szwecja; morze wycofało się
Sardyńska (kambr - ordowik)- przerwa w sedymentacji;regresja morza w Ameryce Północnej
Sandomierska (wczesny ordowik po wczesnym tremadoku)- wypiętrzenie Gór Świętokrzyskich
Takońska (ordowik - sylur)- w europie następuje zmiana facji (spłycenie)
Ardeńska/Eryjska (koniec syluru)- wypiętrzenie Ardenów oraz Irlandii
Orkadyjska (ems) - wypiętrzenie Orkad,Reńskich Gór Łupkowych, Spitsbergenu
Akadyjska (środkowy dewon)- wypiętrzenie Appalachów, Kandy oraz pogłębienie Bruzdy Środkowo-Polskiej, powstanie północnej Anglii

Powstały wówczas:

Góry Kaledońskie, Grampiany i Góry Skandynawskie
północno-wschodnia część Appalachów (Ameryka Północna)
góry zachodniego Kazachstanu
północny Tienszan (Azja)
Sajany (Azja)
Ałtaj (Azja)
Góry Jabłonowe (Azja)
Góry Świętokrzyskie (Polska)
góry Flinders (Australia)
Wyspy Brytyjskie
Grenlandia

Nazwa orogenezy pochodzi od słowa Caledonia, oznaczającego po łacinie Szkocję.

Według teorii tektoniki płyt orogen kaledoński powstał w wyniku zamknięcia hipotetycznego oceanu Iapetus. W sylurze doszło do kolizji kontynentu Baltiki z Laurencjąi Avalonią w wyniku czego powstał superkontynent Laurosja (Eurameryka), wchodzący obecnie w skład Ameryki Północnej, Europy i Grenlandii.

Na terenie dzisiejszej Polski podczas orogenezy kaledońskiej dość intensywne ruchy działały na terenie dzisiejszych Gór Świętokrzyskich, gdzie doszło do częściowych fałdowań i wypiętrzania niektórych rejonów. W znacznie mniejszym stopniu ruchy kaledońskie wpłynęły na warunki sedymentacji w obszarze dzisiejszych Sudetów, choć również tu obserwuje się zmiany facjalne, bardzo ograniczony przestrzennie metamorfizm i fałdowania związane z niewielkimi ruchami tektonicznymi. Obszary dzisiejszych Gór Świętokrzyskich, a zwłaszcza Sudetów zostały geologicznie ukształtowane przede wszystkim w wyniku działania orogenezy hercyńskiej.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Orogeneza kaledońska ''' – [[Orogeneza|ruchy górotwórcze]] trwające od późnego[[kambr]]u po wczesny [[dewon]]. Największe nasilenie w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] osiągnęły u schyłku [[ordowik]]u i na początku [[sylur]]u ([[faza takońska]]), a w Europie na przełomie kambru i ordowiku oraz pod koniec syluru. W wyniku fałdowania kaledońskiego powstały [[Góra|góry]] zwane [[kaledonidy|kaledonidami]]. Powstały w wyniku kolizji Laurencji z Baltiką i Avalonią. Podczas tej kolizji zamknął się ocean Iapetus.
+'''Orogeneza kaledońska ''' – [[Orogeneza|ruchy górotwórcze]] trwające od późnego[[kambr]]u po wczesny [[dewon]]. Największe nasilenie w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] osiągnęły u schyłku [[ordowik]]u i na początku [[sylur]]u ([[faza takońska]]), a w Europie na przełomie kambru i ordowiku oraz pod koniec syluru. W wyniku fałdowania kaledońskiego powstały [[Góra|góry]] zwane [[kaledonidy|kaledonidami]].
 Fazy orogeniczne:
-*Finmark (kambr-ordowik)- powstały g.Skandynawskie
+*Finmark          (kambr - ordowik)- powstały g.Skandynawskie
-*Grampian(kambr-ordowik)-powstała Szkocja i Szwecja; morze wycofało się
+*Grampian         (kambr - ordowik)- powstała Szkocja i Szwecja; morze wycofało się
-*Sardyńska(kambr-ordowik)-przerwa w sedymentacji;regresja morza w Ameryce Północnej
+*Sardyńska        (kambr - ordowik)- przerwa w sedymentacji;regresja morza w Ameryce Północnej
-*Sandomierska(wczesny ordowik po wczesnym tremadoku)- wypiętrzenie Gór Świętokrzyskich
+*Sandomierska     (wczesny ordowik po wczesnym tremadoku)- wypiętrzenie Gór Świętokrzyskich
-*Takońska(ordowik-sylur)-w europie następuje zmiana facji (spłycenie)
+*Takońska         (ordowik - sylur)- w europie następuje zmiana facji (spłycenie)
-*Ardeńska/Eryjska(koniec syluru)- wypiętrzenie Ardenów oraz Irlandii
+*Ardeńska/Eryjska (koniec syluru)- wypiętrzenie Ardenów oraz Irlandii
-*Orkadyjska(ems)- wypiętrzenie Orkad,Reńskich Gór Łupkowych, Spitsbergenu
+*Orkadyjska       (ems) - wypiętrzenie Orkad,Reńskich Gór Łupkowych, Spitsbergenu
-*Akadyjska(środkowy dewon)- wypiętrzenie Appalachów, Kandy oraz pogłębienie Bruzdy Środkowo-Polskiej, powstanie północnej Anglii
+*Akadyjska        (środkowy dewon)- wypiętrzenie Appalachów, Kandy oraz pogłębienie Bruzdy Środkowo-Polskiej, powstanie północnej Anglii
@@ Linia 27: / Linia 26: @@
 Nazwa orogenezy pochodzi od słowa ''Caledonia'', oznaczającego po [[łacina|łacinie]] [[Szkocja|Szkocję]].
-Według teorii [[tektonika płyt|tektoniki płyt]] [[Górotwór (geologia)|orogen]] [[kaledonidy|kaledoński]] powstał w wyniku zamknięcia hipotetycznego [[ocean]]u [[Japetus (ocean)|Japetus]]. W sylurze doszło do kolizji [[kontynent]]u [[Bałtyka|Bałtyki]] z [[Laurencja|Laurencją]] w wyniku czego powstał [[superkontynent]] [[Laurosja]] (Eurameryka), wchodzący obecnie w skład [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]], [[Europa|Europy]] i [[Grenlandia|Grenlandii]].
+Według teorii [[tektonika płyt|tektoniki płyt]] [[Górotwór (geologia)|orogen]] [[kaledonidy|kaledoński]] powstał w wyniku zamknięcia hipotetycznego [[ocean]]u [[Iapetus (ocean)|Iapetus]]. W sylurze doszło do kolizji [[kontynentu]][[Baltiki]] z [[Laurencja|Laurencją]]i Avalonią w wyniku czego powstał [[superkontynent]] [[Laurosja]] (Eurameryka), wchodzący obecnie w skład [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]], [[Europa|Europy]] i [[Grenlandia|Grenlandii]].
 Na terenie dzisiejszej Polski podczas orogenezy kaledońskiej dość intensywne ruchy działały na terenie dzisiejszych [[Góry Świętokrzyskie|Gór Świętokrzyskich]], gdzie doszło do częściowych fałdowań i wypiętrzania niektórych rejonów. W znacznie mniejszym stopniu ruchy kaledońskie wpłynęły na warunki [[sedymentacja|sedymentacji]] w obszarze dzisiejszych [[Sudety|Sudetów]], choć również tu obserwuje się zmiany [[facja]]lne, bardzo ograniczony przestrzennie [[metamorfizm]] i fałdowania związane z niewielkimi ruchami tektonicznymi. Obszary dzisiejszych Gór Świętokrzyskich, a zwłaszcza Sudetów zostały geologicznie ukształtowane przede wszystkim w wyniku działania [[orogeneza hercyńska|orogenezy hercyńskiej]].