Włosek: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Pisum (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
15 704 edycje
źródła/przypisy
Pisum (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
15 704 edycje
m źródła/przypisy
Linia 4: Linia 4:


'''Włoski, trichomy''', ([[łacina|łac.]] ''pilus'') – jedno, lub wielokomórkowe wytwory skórki ([[epiderma|epidermy]]) u [[rośliny|roślin]]. Włoski są zróżnicowane zarówno pod względem funkcji, jak i kształtu. Gęsta powłoka z włosków na powierzchni niektórych roślin nazywana jest [[kutner]]em{{r|Szweykowska-2003}}.
'''Włoski, trichomy''', ([[łacina|łac.]] ''pilus'') – jedno, lub wielokomórkowe wytwory skórki ([[epiderma|epidermy]]) u [[rośliny|roślin]]. Włoski są zróżnicowane zarówno pod względem funkcji, jak i kształtu. Gęsta powłoka z włosków na powierzchni niektórych roślin nazywana jest [[kutner]]em{{r|Szweykowska-2003}}.
Włoski są utrzymywane, albo przez cały okres życia rośliny (trichomy trwałe), albo tylko przez jakiś czas, po czym są zrzucane.
Włoski są utrzymywane, albo przez cały okres życia rośliny (trichomy trwałe), albo tylko przez jakiś czas, po czym są zrzucane{{r|Hejnowicz-1980}}.


===Budowa i funkcje===
===Budowa i funkcje===
Włoski mogą być zbudowane z komórek żywych lub martwych. Występuje wile stopni pośrednich między typowymi komórkami epidermy a włoskami. Zbudowane są z jednej lub wielu komórek pokrytych [[kutyna|kutyną]]. Podstawowym podziałem włosków, jest podział na włoski zwykłe i wydzielnicze. Podstawową funkcją włosków zwykłych jest zabezpieczanie roślin przed parowaniem i nagrzewaniem. Gęsty kutner jest charakterystyczną cechą [[kserofit]]ów. Włoski zwykłe zawierają protoplast przez krótki czas. Po obumarciu tworzą srebrnobiała powlokę na liściach i łodygach. Włoski zwykłe mogą również zapewniać przyczepność organom pnączy. Włoski czepne występują na przykład u chmielu. Włoski wydzielnicze są żywe przez dłuższy czas, a po obumarciu protoplastu zwykle odłamują się{{r|Malinowski-1978}}. Do włosków wydzielniczych zalicza się:
Włoski mogą być zbudowane z komórek żywych lub martwych. Występuje wile stopni pośrednich między typowymi komórkami epidermy a włoskami. Zbudowane są z jednej lub wielu komórek pokrytych [[kutyna|kutyną]]. Podstawowym podziałem włosków, jest podział na włoski zwykłe i wydzielnicze. Podstawową funkcją włosków zwykłych jest zabezpieczanie roślin przed parowaniem i nagrzewaniem. Gęsty kutner jest charakterystyczną cechą [[kserofit]]ów. Włoski zwykłe zawierają protoplast przez krótki czas. Po obumarciu tworzą srebrnobiała powlokę na liściach i łodygach. Włoski zwykłe mogą również zapewniać przyczepność organom pnączy. Włoski czepne występują na przykład u chmielu. Włoski wydzielnicze są żywe przez dłuższy czas, a po obumarciu protoplastu zwykle odłamują się{{r|Malinowski-1978}}. Do włosków wydzielniczych zalicza się:
* [[miodnik]]i – wytwarzają [[nektar (botanika)|nektar]]
* [[miodnik]]i – wytwarzają [[nektar (botanika)|nektar]],
* [[Wypotnik|hydatody]] epidermalne – wydalają nadmiar wody, wraz z niewielką ilością rozpuszczonych w nim [[sole mineralne|soli mineralnych]]
* [[Wypotnik|hydatody]] epidermalne – wydalają nadmiar wody, wraz z niewielką ilością rozpuszczonych w nim [[sole mineralne|soli mineralnych]]{{r|Hejnowicz-1980}},
* parzące – wysapują między innymi u pokrzywy. Wierzchołek takich włosków zakończony jest główka, która odłamuje się pod naciskiem, ostra szyjka wbija się w skórę i wstrzykuje substancję parzącą{{r|Malinowski-1978}}.
* parzące – wysapują między innymi u pokrzywy. Wierzchołek takich włosków zakończony jest główka, która odłamuje się pod naciskiem, ostra szyjka wbija się w skórę i wstrzykuje substancję parzącą{{r|Malinowski-1978}}.
* gruczoły terpenowe – wydzielają [[terpeny]]
* gruczoły terpenowe – wydzielają [[terpeny]],
* gruczoły śluzowe
* gruczoły śluzowe,
* gruczoły trawiące – występują u roślin owadożernych (np.: [[rosiczka]]), wytwarzają [[Proteazy|enzymy proteolityczne]].
* gruczoły trawiące – występują u roślin owadożernych (np.: [[rosiczka]]), wytwarzają [[Proteazy|enzymy proteolityczne]]{{r|Hejnowicz-1980}}.


Włoski można podzielić też, ze względu na ich budowę:
Włoski można podzielić też, ze względu na ich budowę:
Linia 23: Linia 23:


=== Znaczenie ===
=== Znaczenie ===
[[Morfologia roślin|Morfologia]] włosków ma duże znaczenie przy oznaczaniu niektórych gatunków roślin (chociaż na jednej roślinie może występować wiele ich rodzajów). W przemyśle [[tekstylia|tekstylnym]] duże znaczenie mają włoski pokrywające nasiona [[bawełna (roślina)|bawełny]].
[[Morfologia roślin|Morfologia]] włosków ma duże znaczenie przy oznaczaniu niektórych gatunków roślin (chociaż na jednej roślinie może występować wiele ich rodzajów){{r|Hejnowicz-1980}}. W przemyśle [[tekstylia|tekstylnym]] duże znaczenie mają włoski pokrywające nasiona [[bawełna (roślina)|bawełny]].


=== Zobacz też ===
=== Zobacz też ===
Linia 34: Linia 34:
* <ref name="Szweykowska-2003" >{{Cytuj książkę | autor = Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy | tytuł = Botanika t.1 Morfologia | data = 2003 | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | isbn = 83-01-13953-6 | strony =136-137 }}</ref>
* <ref name="Szweykowska-2003" >{{Cytuj książkę | autor = Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy | tytuł = Botanika t.1 Morfologia | data = 2003 | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | isbn = 83-01-13953-6 | strony =136-137 }}</ref>
<ref name="Malinowski-1978">{{cytuj książkę | autor = Malinowski Edmund | tytuł = Anatomia roślin | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1973 | strony = 262-267}}</ref>
<ref name="Malinowski-1978">{{cytuj książkę | autor = Malinowski Edmund | tytuł = Anatomia roślin | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1973 | strony = 262-267}}</ref>
<ref name="Hejnowicz-1980">{{cytuj książkę|autor=Hejnowicz Z.|tytuł=Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych| wydawca=PWN| miejsce=Warszawa|data=1980|strony=691|isbn=8301004207| strony =67-71}}</ref>
</references>
</references>


Wersja z 16:47, 19 sty 2013

Włoski u Oenothera erythrosepala
Gwiazdkowaty włosek w epidermie rzodkiewnika
Włoski wydzielnicze u owadożernej rosiczki okrągłolistnej

Włoski, trichomy, (łac. pilus) – jedno, lub wielokomórkowe wytwory skórki (epidermy) u roślin. Włoski są zróżnicowane zarówno pod względem funkcji, jak i kształtu. Gęsta powłoka z włosków na powierzchni niektórych roślin nazywana jest kutnerem[1]. Włoski są utrzymywane, albo przez cały okres życia rośliny (trichomy trwałe), albo tylko przez jakiś czas, po czym są zrzucane[2].

Budowa i funkcje

Włoski mogą być zbudowane z komórek żywych lub martwych. Występuje wile stopni pośrednich między typowymi komórkami epidermy a włoskami. Zbudowane są z jednej lub wielu komórek pokrytych kutyną. Podstawowym podziałem włosków, jest podział na włoski zwykłe i wydzielnicze. Podstawową funkcją włosków zwykłych jest zabezpieczanie roślin przed parowaniem i nagrzewaniem. Gęsty kutner jest charakterystyczną cechą kserofitów. Włoski zwykłe zawierają protoplast przez krótki czas. Po obumarciu tworzą srebrnobiała powlokę na liściach i łodygach. Włoski zwykłe mogą również zapewniać przyczepność organom pnączy. Włoski czepne występują na przykład u chmielu. Włoski wydzielnicze są żywe przez dłuższy czas, a po obumarciu protoplastu zwykle odłamują się[3]. Do włosków wydzielniczych zalicza się:

  • miodniki – wytwarzają nektar,
  • hydatody epidermalne – wydalają nadmiar wody, wraz z niewielką ilością rozpuszczonych w nim soli mineralnych[2],
  • parzące – wysapują między innymi u pokrzywy. Wierzchołek takich włosków zakończony jest główka, która odłamuje się pod naciskiem, ostra szyjka wbija się w skórę i wstrzykuje substancję parzącą[3].
  • gruczoły terpenowe – wydzielają terpeny,
  • gruczoły śluzowe,
  • gruczoły trawiące – występują u roślin owadożernych (np.: rosiczka), wytwarzają enzymy proteolityczne[2].

Włoski można podzielić też, ze względu na ich budowę:

  • gruczołowate – posiadają na końcu zgrubienie i wydzielają różnego rodzaju wydzieliny
  • gwiaździste – na końcu rozgałęziają się na co najmniej 3 ramiona
  • haczykowate – zakończone jednym lub kilkoma zagiętymi haczykami, np. włoski czepne chmielu
  • łuskowate – mające kształt łusek, pełnią funkcje ochronne
  • pierzaste – o końcach rozgałęzionych pierzasto, gęsto występujące tworzą "filcową" powłokę - kutner (np. u szarotki alpejskiej, lub dziewanny).

Znaczenie

Morfologia włosków ma duże znaczenie przy oznaczaniu niektórych gatunków roślin (chociaż na jednej roślinie może występować wiele ich rodzajów)[2]. W przemyśle tekstylnym duże znaczenie mają włoski pokrywające nasiona bawełny.

Zobacz też

Bibliografia

  1. ↑ Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy: Botanika t.1 Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 136-137. ISBN 83-01-13953-6.
  2. ↑ a b c d Hejnowicz Z.: Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Warszawa: PWN, 1980, s. 67-71. ISBN 83-01-00420-7.
  3. ↑ a b Malinowski Edmund: Anatomia roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 262-267.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Włosek&oldid=34319578”