Chmiel
| ||
 Kwiatostany żeńskie, czyli tzw. „szyszki” chmielu zwyczajnego | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | różowe | |
| Rząd | różowce | |
| Rodzina | konopiowate | |
| Rodzaj | chmiel | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Humulus L. Sp. Pl. 1028. 1753[2] | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Humulus lupulus L.[2]. | ||
Chmiel (Humulus L.) – rodzaj roślin pnących z rodziny konopiowatych. Należą do niego w zależności od ujęcia 3[3][4] lub 5[5] gatunków występujących w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. W Polsce rośnie dziko i uprawiany jest chmiel zwyczajny.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Pnące byliny lub rośliny jednoroczne owijające się szorstkimi pędami osiągającymi 4 m wysokości[4]. Nadziemna część bylin obumiera na zimę[6].
- Liście
- Skrętoległe, dłoniastowrębne[4].
- Kwiaty
- Rośliny dwupienne z drobnymi, zielonymi kwiatami męskimi i żeńskimi rozwijającymi się na różnych roślinach. Kwiaty męskie zebrane są w wielokrotnie rozgałęzionych wiechowatych kwiatostanach. Składają się z 5 rozpostartych, zielonkawych działek i 5 pręcików z okazałymi, zwisającymi pylnikami. Bezpłatkowe kwiaty żeńskie zebrane są w gęste, kłosowate kwiatostany. W kącie okazałych przysadek znajdują się po dwa kwiaty składające się z pojedynczego słupka z długim podwójnym znamieniem[4][7].
- Owoce
- Kuliste orzeszki o średnicy do 2 mm, barwy pomarańczowej do jasnobrązowej, rozwijające się u podstaw łusek tworzących szyszkokształtny owocostan[7].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Humulopsis Grudz., Lupulus Mill.
- Pozycja systematyczna według APweb (2001...)
Rodzaj należący do rodziny konopiowatych (Cannabaceae Endl), kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Urticanae Takht. ex Reveal, rząd pokrzywowce (Urticales Dumort.), rodzina konopiowate (Cannabaceae Endl.), plemię Humuleae Dumort., rodzaj chmiel (Humulus L.)[8].
- Gatunki flory Polski[9]
- chmiel japoński (Humulus japonicus Siebold & Zucc.) – efemerofit
- chmiel zwyczajny (Humulus lupulus L.) – gatunek rodzimy
- Inne gatunki[5]
W niektórych ujęciach odmiany w obrębie gatunku Humulus lupulus podnosi się do rangi odrębnych gatunków[5]:
- Humulus neomexicanus (A. Nelson & Cockerell) Rydb.
- Humulus scandens (Lour.) Merr.
Chmiel jest rodzajem siostrzanym dla konopi, a szacowany wiek rozdzielenia się tych rodzajów to około 28 milionów lat temu[10]
Uprawa i zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
_(12).JPG)
Chmiel zwyczajny jest przyprawą wykorzystywaną do produkcji piwa, a także niektórych leków, kosmetyków i likierów. Uprawia się go na ziemiach żyznych (takich jak mady), dobrze nasłonecznionych.
Polska jest czwartym pod względem wielkości producentem chmielu w Unii Europejskiej oraz szóstym na świecie (wyprzedzają ją Stany Zjednoczone, Chiny, Niemcy, Czechy i Słowenia). W 2009 r. zbiory chmielu w Polsce wyniosły prawie 3700 ton i były o ponad 7 proc. większe od zbiorów w 2008 r. Chmiel uprawiany jest na obszarze 2166 ha. Produkcją tą zajmuje się ok. 1000 gospodarstw. Chmielowym zagłębiem Polski jest Lubelszczyzna, w samej gminie Wilków ponad 600 gospodarstw uprawia 40% całej krajowej produkcji chmielu[11]. Plantacje znajdują się także na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-21].
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2013-02-18].
- ↑ a b c d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 147. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c Humulus (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-02-18].
- ↑ Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
- ↑ a b Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. Tom III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1992, s. 26-27. ISBN 83-85444-06-8.
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Humulus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-05].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ John M. McPartland, William Hegman, Tengwen Long, Cannabis in Asia: its center of origin and early cultivation, based on a synthesis of subfossil pollen and archaeobotanical studies, „Vegetation History and Archaeobotany”, 2019, DOI: 10.1007/s00334-019-00731-8 (ang.).
- ↑ Ponad 350 gospodarstw straciło uprawy chmielu w wyniku powodzi. Portalspożywczy.pl, 03.07.2010. [dostęp 2010-07-04].
