Jarosław Ładosz

Jarosław Ładosz (ur. 20 października 1924 w Warszawie, zm. 14 listopada 1997) – polski filozof-marksista, logik, jeden z najwybitniejszych filozofów marksistowskich w Polsce, przewodniczący Związku Akademickim Młodzieży Polskiej,doktorant Adama Schaffa, profesor i wieloletni dyrektor Instytutu Filozofii, Socjologii i Logiki Uniwersytetu Wrocławskiego, profesor i dyrektor Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, redaktor naczelny lewicowego pisma Nowe Horyzonty. Od końca lat siedemdziesiątych redaktor nowej edycji dzieł W.I.Lenina w Polsce.Członek i działacz Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej. Od 1990 roku do śmierci w 1997 roku prezes Stowarzyszenia Marksistów Polskich.

Początkowo zajmował się głównie logiką matematyczną i teorią poznania.Później jego zainteresowania ewoluowały w stronę filozofii i socjologii, które programowo uprawiał jako materializm historyczny i dialektyczny.Ortodoksyjny marksista, wielki znawca dorobku K. Marksa i całej tradycji myśli marksistowskiej, historii ruchu robotniczego. Krytyk marksistowskiej scholastyki i apologetyki. W dyskusjach dotyczących socjalizmu w Polsce zajmował stanowisko uznające, że w Polsce nie ma społeczeństwa socjalistycznego tym bardziej komunistycznego lecz mamy do czynienia ze społeczeństwem okresu przejściowego z dyktaturą proletariatu jako formą organizacji politycznej i państwowej. Podkreślał istnienie w Polsce klas społecznych, sprzeczności, wyzysku i walki ideologicznej i politycznej.Przedmiotem jego krytyki była zarówno ta tendencja w ramach polskiego marksizmu, która nawiązywała do "młodego Marksa" i próbowała rozwijać jego myśl w duchu młodomarksowskiego humanizmu, m.in. Adam Schaff, Marek Fritzhand, jak i socjologizujący nurt empiryczny. Ten ostatni - reprezentowany m.in. przez J.J. Wiatra, W.Wesołowskiego - był przez J. Ładosza traktowany jako marksizm zdegenerowany i jednocześnie apologetyczny wobec status quo.Krytykował także marksizm szkoły poznańskiej i tzw. warszawską szkołę etyczną. Pozostawał pod wyraźnym wpływem francuskiej myśli społecznej: Jean Piaget widać to zwłaszcza w "Szkicach z epistemologii matematyki" a później Louis Althusser. W środowisku krytyczno-marksistowskim Wrocławia, Katowic, Polski, postać legendarna i dla bardzo wielu fascynująca swoim krytycyzmem, szerokimi horyzontami, pasją, odwagą i zaangażowaniem politycznym na rzecz stworzenia społeczeństwa socjalistycznego.

W latach wojny działał w organizacji Polskich Socjalistów, a od 1942 r. w Polskiej Partii Robotniczej oraz w Gwardii Ludowej. Wkrótce,28 kwietnia 1943 roku jako dziewiętnastoletni chłopiec, został aresztowany wraz z Wandą Jakubowską i Szymonem Syrkusem. Po uwięzieniu na Pawiaku osadzony w obozach koncentracyjnych: Oświęcim-Brzezinka, Oranienburg, Sachsenhausen i Barth (komando Ravensbürck). Syn Janiny Dziarnowskiej i Henryka Łodosza. Znawca i miłośnik Jaroslava Haška i Józefa Szwejka.

21 lipca 1977 roku odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I. klasy.

Dzieła

• Wielowartościowe rachunki zdań a rozwój logiki, Warszawa 1966;
• Szkice z epistemologii matematyki: matematyka jako działalność konstruktywna, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1968;
• Marksistowska teoria walki klas, Warszawa 1969;
• Dialektyka a społeczeństwo / razem z S. Kozyrem-Kowalskim / Warszawa 1972
• Materializm dialektyczny, Warszawa 1973;
• Przedmiot filozofii i jej rola społeczna, Warszawa 1976;
• Klasa a zawód, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1980;
• Przeciw pustym frazesom, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1984;
• Socjalizm i komunizm, Warszawa 1985.

Bibliografia

• Wspomnienie o Jarosławie Ładoszu
• Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, tom II: H–Ł (redaktor naukowy Janusz Kapuścik), Warszawa 1999, s. 697–698 (z fotografią)