Głuszek: Różnice pomiędzy wersjami

Głuszek
	Emberiza cia
	Linnaeus, 1766
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	trznadle
Rodzaj	Emberiza
Gatunek	głuszek
Podgatunki
	E. c. cia Linnaeus, 1766; E. c. hordei C. L. Brehm, 1831; E. c. prageri Laubmann, 1915; E. c. par Hartert, 1904; E. c. stracheyi F. Moore, 1856; E. c. flemingorum J. Martens, 1972;
	E. c. cia Linnaeus, 1766; E. c. hordei C. L. Brehm, 1831; E. c. prageri Laubmann, 1915; E. c. par Hartert, 1904; E. c. stracheyi F. Moore, 1856; E. c. flemingorum J. Martens, 1972;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 22:24, 23 wrz 2019

Głuszek^[3], trznadel głuszek^[4] (Emberiza cia) – gatunek małego ptaka z rodziny trznadli (Emberizidae).

Podgatunki i zasięg występowania

Wyróżniono kilka podgatunków E. cia^[5]:

E. c. cia – środkowa i południowa Europa do Bałkanów i północna Turcja, północno-zachodnia Afryka.
E. c. hordei – Grecja przez południową Turcję i na południe do Izraela i Jordanu.
E. c. prageri – Kaukaz, południowa Ukraina, wschodnia Turcja oraz południowo-zachodni i północny Iran.
E. c. par – północno-wschodni Iran do centralnej Azji i północny Pakistan.
E. c. stracheyi – północno-zachodnie Himalaje po południowo-zachodni Tybet i Nepal.
E. c. flemingorum – środkowy Nepal.

Na większości obszaru osiadły. Po rewizji Komisji Faunistycznej PTZool uznano tylko dwa stwierdzenia: pierwsze z maja 1915, kiedy śpiewającego samca zaobserwowano pod Tarnowem, a drugie z kwietnia 1985, kiedy głuszek obserwowany był w Przegalinie koło Gdańska^[6].

Morfologia

Długość ciała 15–16,5 cm, masa ciała 17–29 g^[7]. Występuje nieznaczny dymorfizm płciowy w upierzeniu, u samicy upierzenie jest bardziej wypłowiałe. Głowa i pierś siwoszare, wyróżniają się: długi czarny pasek oczny i wąs, łączące się ze sobą. Do szarej brwi przylega od góry czarny pasek. Resztę ciała porastają pióra rdzawobrązowe, pokrywy małe są szare^[6].

Ekologia i zachowanie

Głuszki gniazdują na suchych, otwartych obszarach – często górskich, nasłonecznionych i porośniętych krzewami; odnotowywane do wysokości 1900 m n.p.m. Spotykane również w winnicach, ogrodach i świetlistych lasach dębowych. W przypadku populacji wędrownych, zimą zasiedlają one podobne siedliska, co w porze lęgowej^[6].

Głos: Odzywa się wysokim i krótkim tsip. Przypomina nieco śpiew strzyżyka lub pokrzywnicy z wplecionymi tsip.

Gniazdo: Gniazdo buduje pomiędzy blokami skalnymi i kamieniami, w szczelinach skał lub w gąszczu krzewów.

Lęgi: Lęgi rozpoczyna w kwietniu; 1 lub 2 razy w roku.

Jaja: Samica składa 4–6 białawych, czarno kreskowanych i pokrytych nieregularnymi liniami jaj.

Wysiadywanie jaj i opieka: Wysiaduje głównie samica 12–13 dni i 10–13 dni karmi pisklęta w gnieździe. Po wylocie z gniazda młode są dokarmiane przez oboje rodziców.

Pokarm: Nasiona, w sezonie lęgowym również owady.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[8].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Emberiza cia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Emberiza cia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2019-2 (ang.).
↑ P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2019-05-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-09-23].
↑ Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 200. ISBN 83-09-01320-5.
↑ F. Gill, D. Donsker (red.): Buntings. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-09-23]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 325. ISBN 978-83-7845-983-5.
↑ Copete, J.L.: Rock Bunting (Emberiza cia). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [dostęp 1 listopada 2016].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)

Bibliografia

Einhard Bezzel – Ptaki, MULTICO Oficyna wydawnicza Warszawa. 2000

[itis-1] Emberiza cia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Emberiza cia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2019-2 (ang.).

[eko-3] P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2019-05-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-09-23].

[lacki-4] Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 200. ISBN 83-09-01320-5.

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker (red.): Buntings. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-09-23]. (ang.).

[ptlist-6] Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 325. ISBN 978-83-7845-983-5.

[hbwa-7] Copete, J.L.: Rock Bunting (Emberiza cia). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [dostęp 1 listopada 2016].

[8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Linia 38: / Linia 38: @@
 == Podgatunki i zasięg występowania ==
 Wyróżniono kilka podgatunków ''E. cia''{{r|ioc}}:
-* ''E. c. cia'' – środkowa i południowa Europa do [[Bałkan|Bałkanów]] i północna [[Turcja]], północno-zachodnia [[Afryka]].
+* ''E. c. cia'' – środkowa i południowa Europa do [[Bałkan]]ów i północna [[Turcja]], północno-zachodnia [[Afryka]].
-* ''E. c. hordei'' – [[Grecja]] przez południową [[Turcja|Turcję]] i na południe do [[Izrael]]a i [[Jordan]]u.
+* ''E. c. hordei'' – [[Grecja]] przez południową Turcję i na południe do [[Izrael]]a i [[Jordan (rzeka)|Jordanu]].
-* ''E. c. prageri'' – [[Kaukaz (kraina historyczna)|Kaukaz]], południowa [[Ukraina]], wschodnia Turcja oraz południowo-zachodni i północny [[Iran]].
+* ''E. c. prageri'' – [[Kaukaz (region)|Kaukaz]], południowa [[Ukraina]], wschodnia Turcja oraz południowo-zachodni i północny [[Iran]].
-* ''E. c. par'' – północno-wschodni Iran do centralnej Azji i północny Pakistan.
+* ''E. c. par'' – północno-wschodni Iran do centralnej Azji i północny [[Pakistan]].
-* ''E. c. stracheyi'' – północno-zachodnie [[Himalaje]] do południowo-zachodni Tybet i [[Nepal]].
+* ''E. c. stracheyi'' – północno-zachodnie [[Himalaje]] po południowo-zachodni Tybet i [[Nepal]].
 * ''E. c. flemingorum'' – środkowy Nepal.
 Na większości obszaru osiadły. Po rewizji Komisji Faunistycznej PTZool uznano tylko dwa stwierdzenia: pierwsze z maja 1915, kiedy śpiewającego samca zaobserwowano pod [[Tarnów|Tarnowem]], a drugie z kwietnia 1985, kiedy głuszek obserwowany był w [[Przegalina|Przegalinie]] koło [[Gdańsk]]a{{r|ptlist}}.
 == Morfologia ==
@@ Linia 51: / Linia 51: @@
 == Ekologia i zachowanie ==
-Głuszki gniazdują na suchych, otwartych obszarach – często górskich, nasłonecznionych i porośniętych krzewami; odnotowywane do wysokości 1900 m n.p.m. Spotykane również w [[winnica|winnicach]], ogrodach i świetlistych lasach [[dąb|dębowych]]. W przypadku populacji wędrownych, zimą zasiedlają one podobne siedliska, co w porze lęgowej{{r|ptlist}}.
+Głuszki gniazdują na suchych, otwartych obszarach – często górskich, nasłonecznionych i porośniętych krzewami; odnotowywane do wysokości 1900 m n.p.m. Spotykane również w [[winnica]]ch, ogrodach i świetlistych [[Dąbrowa (las)|lasach dębowych]]. W przypadku populacji wędrownych, zimą zasiedlają one podobne siedliska, co w porze lęgowej{{r|ptlist}}.
-; '''Głos''': Odzywa się wysokim i krótkim ''tsip''. Przypomina nieco śpiew strzyżyka lub pokrzywnicy z wplecionymi ''tsip''.
+; '''Głos''': Odzywa się wysokim i krótkim ''tsip''. Przypomina nieco śpiew [[Strzyżyk zwyczajny|strzyżyka]] lub [[Płochacz pokrzywnica|pokrzywnicy]] z wplecionymi ''tsip''.
+[[Plik:Zipp-Gelege D.Schuphan f.jpg|240px|mały|lewo|Gniazdo z jajami]]
-; '''Gniazdo''': [[gniazdo (etologia)|gniazdo]] buduje pomiędzy blokami skalnymi i kamieniami, w szczelinach skał lub w gąszczu krzewów.
+; '''Gniazdo''': [[gniazdo (etologia)|Gniazdo]] buduje pomiędzy blokami skalnymi i kamieniami, w szczelinach skał lub w gąszczu krzewów.
 ; '''Lęgi''': [[Lęg]]i rozpoczyna w kwietniu; 1 lub 2 razy w roku.
@@ Linia 66: / Linia 67: @@
 == Ochrona ==
-Na terenie Polski gatunek ten jest objęty [[Gatunkowa ochrona zwierząt|ścisłą ochroną gatunkową]]<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną {{Dziennik Ustaw|rok=2004|numer=220|pozycja=2237}}</ref>.
+Na terenie Polski gatunek ten jest objęty [[Gatunkowa ochrona zwierząt|ścisłą ochroną gatunkową]]<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt ({{Dziennik Ustaw|2016|2183}})</ref>.
+== Zobacz też ==
+* [[ptaki Polski]]
 == Przypisy ==
 {{Przypisy|
-<ref name=iucn>{{IUCN |id = 22720894|nazwa = Emberiza cia|autorzy = BirdLife International|rok = 2014|iucn rok = 2015|wersja = 2015-4 |data = 2015-12-13}}</ref>
+<ref name=iucn>{{IUCN |id = 22720894|nazwa = Emberiza cia|autorzy = BirdLife International|rok = 2017|iucn rok = 2017|wersja = 2019-2 |data = 2019-09-23}}</ref>
-<ref name=ioc>{{Cytuj stronę | autor = F. Gill & D. Donsker | url = http://www.worldbirdnames.org/bow/buntings | tytuł = Bananaquit, buntings, sparrows & bush tanagers | opublikowany = IOC World Bird List: Version 6.4 | język = en | data dostępu = 1 listopada 2016}}</ref>
+<ref name=ioc>{{Cytuj stronę |autor = F. Gill, D. Donsker (red.) |url = https://www.worldbirdnames.org/bow/buntings/ |tytuł = Buntings |opublikowany = IOC World Bird List: Version 9.2 |język = en |data dostępu = 2019-09-23}}</ref>
-<ref name=eko>{{cytuj stronę|autor = P. Mielczarek, M. Kuziemko | url = http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/passerines5.html#Emberizidae | tytuł = Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2015-05-27) | opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego |praca = Kompletna lista ptaków świata|data dostępu = 2015-12-13}}</ref>
+<ref name=eko>{{cytuj stronę | autor = P. Mielczarek, M. Kuziemko | url = http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/passerines5.html#Emberizidae | tytuł = Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2019-05-02) | opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego | praca = Kompletna lista ptaków świata | data dostępu = 2019-09-23}}</ref>
 <ref name=ptlist>{{cytuj książkę | tytuł = Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków | rok = 2015 | autor = Dominik Marchowski | wydanie = 1 | wydawca = SBM | miejsce = Warszawa | isbn = 9788378459835 | strony = 325}}</ref>
-<ref name=hbwa>{{cytuj stronę | url = http://www.hbw.com/species/rock-bunting-emberiza-cia | autor = Copete, J.L. | rok = 2016 | tytuł = Rock Bunting (''Emberiza cia'') | praca = del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive | data dostępu = 1 listopada 2016}}</ref>
+<ref name=hbwa>{{cytuj stronę | url = http://www.hbw.com/species/rock-bunting-emberiza-cia | autor = Copete, J.L. | rok = 2016 | tytuł = Rock Bunting (''Emberiza cia'') | praca = <em>del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.).</em> Handbook of the Birds of the World Alive | data dostępu = 1 listopada 2016}}</ref>
 <ref name=lacki>{{cytuj książkę | nazwisko = Łącki | imię = Albin | autor = Albin Łącki | tytuł = Wśród zwierząt – ptaki | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne | miejsce = Poznań | data = 1988 | strony = 200 | isbn = 83-09-01320-5}}</ref>
 }}
 == Bibliografia ==
-# Einhard Bezzel – PTAKI, MULTICO Oficyna wydawnicza Warszawa. 2000
+* Einhard Bezzel – ''Ptaki'', MULTICO Oficyna wydawnicza Warszawa. 2000
-== Zobacz też ==
-* [[ptaki Polski]]
 [[Kategoria:Trznadle]]