Dubinki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m uzupełnienia, usunięcie niemającej potwierdzenia informacji |
m →Zobacz też: źródła, przypisy |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
*drewniana karczma z [[1842]] wieku |
*drewniana karczma z [[1842]] wieku |
||
*drewniany most |
*drewniany most |
||
==Źródła== |
|||
*Longin Tomaszewski, ''Kronika wileńska 1941-1945'', Oficyna Wydawnicza Pomost, Warszawa, ISBN 83-85521-09-7<ref>Oba powyższe przypisy podano za przytoczonym źródłem</ref> |
|||
{{Przypisy}} |
|||
==Zobacz też== |
==Zobacz też== |
||
| Linia 24: | Linia 29: | ||
*[[Taurogi]] |
*[[Taurogi]] |
||
*[[Kiejdany]] |
*[[Kiejdany]] |
||
*[[Zygmunt Szendzielarz]] |
|||
*[[Aleksander Krzyżanowski]] |
|||
==Linki zewnętrzne== |
==Linki zewnętrzne== |
||
Wersja z 00:12, 3 wrz 2007
Dubinki (lit. Dubingiai) - miejscowość na Litwie w gminie rejonowej Malaty, na Pojezierzu Malackim, nad Jeziorem Dubińskim, siedziba dyrekcji Asvejos regioninis parkas. W XVI i XVII wieku jedna z głównych posiadłości linii kalwińskiej rodu Radziwiłłów. Prawdopodobnie miejsce urodzenia Barbary Radziwiłłówny.
Pierwsze historyczne wzmianki o miejscowości pochodzą z XIV wieku. W 1334, 1373 i 1375 roku była niszczona przez najazdy krzyżackie. Od XV gród w Dubinkach był ważnym ośrodkiem administracyjnym Wielkiego Księstwa Litewskiego położonym na szlaku handlowym do Inflant. W 1415 roku wielki książę Witold nakazał wznieść zamek, w 1430 roku ufundował kościół parafialny. Na początku XVI wieku Dubinki stały się własnością Radziwiłłów, a Jerzy Radziwiłł rozpoczął budowę murowanego zamku. Po śmierci hetmana w 1541 roku miasteczko odziedziczył jego syn Mikołaj Radziwiłł Rudy, który w 1564 roku został protestantem i przyjął wyznanie kalwińskie. Od tego czasu Dubinki były jednym z ważniejszych ośrodków reformacji na Litwie. W czasie Potopu jako własność Bogusława Radziwiłła zostały splądrowane przez wojska lojalne królowi polskiemu, a następnie mu odebrane jako banicie. Powróciły w ręce Radziwiłłów w drugiej poł. XVII wieku jednak nie odzyskały dawnej świetności i zostały oddane w dzierżawę różnym rodzinom. W 1808 roku dubiński majątek został kupiony od Radziwiłłów przez Michała Tyszkiewicza. Za jego czasów wzniesiono wiele nowych budynków gospodarczych oraz pałacyk Tyszkiewiczów. Po 1918 roku Dubinki znalazły się w granicach Republiki Litewskiej i były letnią rezydencją prezydenta Antanasa Smetony. Po II wojnie światowej w Litewskiej SRR, po 1991 roku znów w granicach Republiki Litwy. Obecnie są ośrodkiem krajoznawczo-wypoczynkowym.
Od XIX wieku Dubinki były miejscem ożywionego ruchu społecznego mającego na celu przywrócenie świadomości narodowej Litwinom, od 1918 roku terenem lituanizacji i kolonizacji litewskiej. Dochodziło do wielokrotnych sporów z mieszkającymi w miasteczku Polakami. Konflikty te ciągnęły się aż do czasów II wojny światowej, a ich kulminacją były wydarzenia z czerwca 1944 roku, kiedy porachunki między litewską policją i oddziałami Armii Krajowej z 5 Wileńskiej Brygady Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki" doprowadziły do śmierci kilkudziesięciu cywilów po stronie litewskiej i polskiej w Dubinkach i Glinciszkach.
20 czerwca 1944 roku litewski oddział pomocniczy policji niemieckiej zastrzelił w Glinciszkach 38 Polaków, także kobiety i dzieci. Był to odwet za śmierć czterech litewskich policjantów w starciu z 5 Wileńską Brygadą AK. W odwecie oddziały polskie zabiły 21 czerwca 27 mieszkańców Dubnik, w których mieszkały rodziny niektórych policjantów. Wśród ofiar, których część także stanowiły kobiety i dzieci, była też Polka, Anna Górska, z czteroletnim synkiem.
Istnieją dwie różniące się wersje, które oddziały dokonały mordu w Dubnikach. Według pierwszej[1] dowódca 5 Brygady Zygmunt Szendzielarz po otrzymaniu meldunku o masakrze w Dubnikach samowolnie nakazał swoim żołnierzom dokonanie odwetu w Dubnikach, łamiąc tym samym rozkaz komendanta Okręgu Aleksandra Krzyżanowskiego "Wilka" z 12 kwietnia, zakazującego represji na ludności cywilnej. Jednocześnie "Wilk" nakazał mjr. Mieczysławowi Potockiemu "Węgielnemu" dokonanie bezkrwawego rajdu odwetowego na teren Litwy Kowieńskiej, mającego być demontracją siły polskich oddziałów. Według drugiej[2] zabójstwa w Dubinkach były częścią tego rajdu, a wzięly w nim udział, prócz 5 Wileńskiej Brygady AK, także brygady "Narocz" i "Brasławska".
Zabytki
- Góra Zamkowa - dawne średniowieczne grodzisko na wyspie, ruiny zamku Radziwiłłów z XVI wieku i kościoła kalwińskiego z XVII wieku, miejsce pochówku przedstawicieli rodu Radziwiłłów m.in. Mikołaja Radziwiłła Rudego i Janusza Radziwiłła
- cmentarz parafialny - zachowane ogrodzenie, drewniana dzwonnica i ruiny kościoła katolickiego z 1672 roku fundacji Ludwiki Karoliny Radziwiłłówny.
- drewniana karczma z 1842 wieku
- drewniany most
Źródła
- Longin Tomaszewski, Kronika wileńska 1941-1945, Oficyna Wydawnicza Pomost, Warszawa, ISBN 83-85521-09-7[3]
