Księstwa Wierchowskie

Księstwa Wierchowskie (ros. Верховские княжества) – historyczne określenie 12 księstw ruskich, położonych u źródeł i w górnym biegu rzeki Oki (tzw. Poocze) i jej dopływu Ugry stanowiących przedmiot sporu pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim na przełomie XV i XVI wieku.

Powstały w wyniku postępującej dezintegracji Księstwa Siewierskiego, wywołanej najazdem Mongołów na Ruś Kijowską w połowie XIII wieku. Po ustąpieniu Mongołów, od końca XIV wieku poszczególni kniaziowie wierchowscy zmuszeni zostali do płacenia trybutu Wielkiemu Księstwu Litewskiemu. W 1406 roku książę moskiewski Wasyl I napadł na Wiaźmę, Sierpiejsk i Kozielsk jednak wojna z Litwą skończyła się dla niego niepomyślnie w związku z czym zawarto trwały pokój, który uznał rzekę Ugrę za granicę między dwoma państwami. W miejsce drobnych księstw ruskich kniaziów (dzielnice Odojewskich, Nowosilskich, Worotyńskich, Peremyszlskich, Bielewskich) król Kazimierz Jagiellończyk stworzył jedną dzielnicę związaną stosunkiem lennym z Wielkim Księstwem Litewskim i powierzył ją kniaziowi Fedorowi Worotyńskiemu. Jego syn Dymitr Worotyński poddał w 1487 roku całą dzielnicę księciu moskiewskiemu, co spowodowało utratę całej Wierchowszczyzny. Próba przeciągnięcia Worotyńskich z powrotem na stronę Litwy się nie powiodła, co więcej pod koniec XV wieku inni książęta wierchowscy poszli ich śladem i przeszli na stronę Wielkiego Księstwa Moskiewskiego (tzw. otjezdy), co zostało poparte moskiewską interwencją zbrojną i potwierdzone w 1503 zrzeczeniem się tych ziem przez Wielkie Księstwo Litewskie.

Lista księstw

• Księstwo Nowosilskie istniejące w latach 1376-1425. W wyniku jego rozpadu powstały:
  • Księstwo Odojewskie (1425-1547) – siedziba kniaziów Odojewskich
  • Księstwo Worotyńskie – ośrodek dóbr kniaziów Worotyńskich
  • Księstwo Bielewskie – istniejące od ok. 1425—1558. Siedziba kniaziów Bielewskich
• Masalsk – siedziba książąt Massalskich
• Zwienigorod – siedziba kniaziów Zwienigorodskich i Nozdrewatych
• Karaczew – siedziba kniaziów Chotietowskich
• Kozielsk i Peremyszl – siedziba rodu Gorczakow
• Tarusa i Mieszczowsk – siedziba kniaziów Mezeckich
• Bariatino – ośrodek kniaziów Bariatyńskich
• Oboleńsk – (1270-1494) siedziba książąt Oboleńskich
• Lubuck
• Mceńsk
• Sierpiejsk

Linki zewnętrzne

• Mapa Księstw Wierchowskich (ros.)
• Mapa 2 Księstw Wierchowskich (ros.)

Bibliografia

• Lubawski M.K. Regional Division and Local Administration in the Lithuanian-Russian State. Moscow, 1892.
• Bazilewicz K.V. Foreign Affairs of the Russian Centralized State. Moscow, 1952.