Przejdź do zawartości

Agenderyzm: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne techniczne
merytoryczne, linki zewnętrzne, źródła/przypisy, wikizacja; dotychczasowa wersja mego autorstwa została rozszerzona, wszelkie uwagi proszę zgłaszać w dyskusji
Linia 1: Linia 1:
'''Agenderyzm''' (od '[[wikt:Aneks:Interlingua - Przedrostek a-|a-]]' - brak, zaprzeczenie; i ''[[gender]][[genderyzm|(yzm)]]'' - rodzaj osobowy, płeć psychiczna, płeć społeczno-kulturowa) - postawa [[światopogląd]]owa odnosząca się krytycznie do pojęcia [[tożsamość płciowa|tożsamości płciowej]] i jej wpływu na kształtowanie kultury, reprezentowana przez osoby typu 'agender'<ref>{{Cytuj stronę|url =http://www.asexuality.org/pl/viewtopic.php?f=5&t=677&start=90#p80673|tytuł=Chyba nie jestem kobietą...|data dostępu = 2014-02-23|autor =por. post Silencio | opublikowany =Forum SEA | data =2011-12-27 }}</ref>(synonimy: genderless, gender neutral, non-gendered persons<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.gayashevillenc.com/E-news.html| tytuł =New Additions for the Transgender Community | data dostępu = 2014-02-23| opublikowany =w: GayAshevilleNc|język =en}} Cytat: "''Today we are seeing more individuals not wanting to label themselves as either male or female but gender neutral also referred to as agender -'' [...] ''without a gender (nongendered, genderless''[...]'')''"</ref>).
'''Agenderyzm''' (od [[język angielski|ang]]. ''[[gender]]'' – ''rodzaj'', ''płeć społeczno-kulturowa'') – pogląd traktujący powszechny podział ludzi w wymiarze psychicznym na kobiety i mężczyzn jako błędny i sztuczny. Neguje on [[role płciowe#Płeć biologiczna a płeć kulturowa|płeć biologiczną]] (lub jej brak) jako nośnika specyficznych cech i skłonności charakteru oraz wyznacznika do określania człowieka w obrębie ''ja'' (''[[ego]]'')<ref>{{cytuj stronę|url=http://imedia.asp.krakow.pl/wikka/wikka.php?wakka=MalgorzataBrodzinskaDyplomLicencjacki&show_comments=1|tytuł=Fizykalność ciała jako podstawa subiektywnej identyfikacji płci|autor= por. Małgorzata Brodzińska|data=2010-06-04|język=pl|data dostępu=2010-07-09}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www2.almamater.uj.edu.pl/101/18.pdf|tytuł=Kobiecość, męskość czy może płeć komplementarna i neutralna?
|autor= por. Helena Grochola-Szczepanek|język=pl|data dostępu=2014-02-15}}</ref>.


==Etymologia pojęcia==
W kategorii [[transgenderyzm]]u (dosł. byciu "poza płciowością psychiczną") osobę typu "agender" można ująć w tym sensie, że odrzuca ona funkcjonowanie w ramach jakiejkolwiek społeczno-kulturowej płci<ref>{{cytuj stronę|url=http://asexuality.org/pl/viewtopic.php?p=18660&highlight=agender#18660|tytuł=Forum SEA. Czy jesteś męska lub kobiecy?|autor= zob. Dorosłe Dziecko|data=2007-11-08|język=pl|data dostępu=2010-07-10}}</ref>.

Uzasadnienie dla posługiwania się owym terminem odnosi się do powstania w obrębie [[gender studies|nauk]] społecznych kategorii opisowej pod nazwą 'gender', oznaczającą 'płeć psychiczną'. Refleksja nad jej przejawami w różnych kulturach i społecznościach doprowadziła do uznania tego typu "płciowości" za wytwory wyobrażeniowe, fałszywe konstrukty<ref>{{Cytuj stronę|url= http://aequalitas.ka.edu.pl/2012_v1/A_2012_vol_1_31_m_Plata.pdf|tytuł = Sex i gender, czyli "jakiej jesteś płci?”|strony=|data dostępu=2014-02-22 | autor =por. Joanna Plata| opublikowany=w: AEQUALITAS, nr.1, (2012); s. 1,10}}</ref>, które jako - ujęte w pewne ramy i oznaczone - role, nadano jednostkom do odegrania<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.krzysztofgajewski.info/pdf/teorie_tekstow_kultury/tekst11.pdf |tytuł=Gender i queer|data dostępu=2014-02-24|autor=Krzysztof Gajewski|opublikowany=Teorie tekstów kultury, Wykład 11, (2012); s. 5}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.tea.org.pl/userfiles/file/Seminaria/od_gender_do__transgender_magda_grabowska.pdf | tytuł = Od „gender” do „transgender”: ewolucja kategorii płci społeczno-kulturowej w naukach społecznych i prawie międzynarodowym; s. 2,9|data dostępu = 2014-02-22 | autor =Magdalena Grabowska}}</ref>. Odrzucenie ich przyjęcia, wraz z charakterystykami i nazewnictwem, odzwierciedla postawa agenderystyczna<ref>{{Cytuj stronę | url =http://asexuality.org/pl/viewtopic.php?t=999#wrap | tytuł =Czy jesteś męska lub kobiecy? | data dostępu = 2014-02-22 | autor =por. Dorosłe dziecko | opublikowany =Forum SEA| data =2007-11-08, 16:58 }}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.asexuality.org/pl/viewtopic.php?f=5&t=677&start=90#p80610 |tytuł=Chyba nie jestem kobietą... | data dostępu = 2014-02-23 | autor =por. post Silencio | opublikowany =Forum SEA | data =2011-12-27 }}</ref>.

==Krytyka płciowego wymiaru tożsamości==

Jednym z podstawowych wytycznych stanowiska 'genderless' jest obranie specyficznego samookreślenia się wględem kategorii biegunowej 'kobieta-mężczyzna'<ref>{{Cytuj stronę|url=http://bon.edu.pl/media/book/pdf/Ubrani_w_plec_-_nowe-EL.pdf|tytuł=„Ubrani w płeć” – nowe podejście do płci w psychologii?|data dostępu=2014-02-24|autor=Emilia Łyczba|opublikowany=w: Młoda Psychologia, t.1, (2012); s. 550}}</ref>. Agenderyści wyrażają pogląd, iż w fakcie istnienia płci fizycznych nie ma autentycznego uzasadnienia dla dwoistego podziału ludzi w wymiarze psychiki (i jej cech), zachowań i rozmaitych elementów kultury<ref>{{Cytuj stronę|url=http://asexuality.org/pl/viewtopic.php?t=999|tytuł=Czy jesteś męska lub kobiecy?|data dostępu=2014-02-24|autor=Dorosłe dziecko i Margot|opublikowany=Forum SEA|data=2011-11-08, 18:56}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.asexuality.org/pl/viewtopic.php?f=5&t=677&start=90#p80709|tytuł=Chyba nie jestem kobietą...|data dostępu=2014-02-24|autor=posty Silencio|opublikowany=Forum SEA|data=2011-12-27, 21:33 i 21:48}}</ref>. Konsekwentnie, osoby te nie mają poczucia przynależności do żadnej, konkretnej płci (tożsamości 'genderowej')<ref>{{cytuj stronę|url=http://asexuality.org/pl/viewtopic.php?p=18660&highlight=agender#18660|tytuł=Forum SEA. Czy jesteś męska lub kobiecy?|autor= zob. Dorosłe Dziecko|data=2007-11-08|język=pl|data dostępu=2010-07-10}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url =http://www.asexuality.org/pl/viewtopic.php?f=5&t=677&start=90#p80610 |tytuł=Chyba nie jestem kobietą...|data dostępu=2014-02-23|autor=por. post Silencio|opublikowany =Forum SEA | data =2011-12-27 }}</ref> i w takim sensie można je wpisać w wachlarz typów tożsamości objętych terminem [[transgenderyzm|transgender]] (w rozumieniu '[[wikt:transcender|przekraczać]] płeć psychiczną'). W innych przypadkach za bezpodstawne jawią się próby klasyfikowania 'agender'<ref>{{Cytuj stronę|url= http://wiadomosci.onet.pl/prasa/transseksualisci-przerywaja-milczenie/mge4p|tytuł=Transseksualiści przerywają milczenie|data dostępu=2014-02-24|autor=Wojciech Harpula, Wiktor Dynarski|data=2007-05-13}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.fronda.pl/blogi/zycie-wierzacego/gender-wspolczesny-szamanizm-naukowy-przyklady-odnowy-moralnej-na-niemieckich-uczelniach,35432.html|tytuł=Gender – współczesny szamanizm naukowy na niemieckich uczelniach.|data dostępu=2014-02-24|autor=por.Solaw|opublikowany=|data=2013-09-24}}</ref> jako jednego z typów identyfikacji płciowej<ref>{{Cytuj stronę|url=http://bon.edu.pl/media/book/pdf/Ubrani_w_plec_-_nowe-EL.pdf|tytuł=„Ubrani w płeć” – nowe podejście do płci w psychologii?|data dostępu=2014-02-24|autor=por. Emilia Łyczba|opublikowany=w: Młoda Psychologia, t.1, (2012); s. 550}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=http://trzynasty-schron.net/forum/index.php?action=printpage;topic=24.0|tytuł=Apokalipsa (ta pre i ta post) wpierw zaczyna się w umysłach...|data dostępu=2014-02-24|autor=por. posty Rezro|opublikowany=Trzynasty Schron. Forum Newsowe|data=2013/2014}}</ref>.

Przekonania agenderystów koncentrują się także w braku uznania dla - umotywowanego jedynie istnieniem [[cechy płciowe|cech płciowych]] - afektowanego i dysfunkcyjnego rozdzielenia przejawów rzeczywistości kulturowej na kategorie "męskie" i "kobiece"<ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.asexuality.org/pl/viewtopic.php?f=13&t=999&start=60 | tytuł =Czy jesteś męska lub kobiecy? | data dostępu = 2014-02-22 | autor = Dorosłe dziecko |opublikowany =Forum SEA | data = 2007-11-21, 18:56}}</ref>. [[Stygmatyzacja|Stygmatyzację]] tą dostrzegają w sferach: tożsamości indywidualnej, osobowości<ref>{{Cytuj stronę|url =http://www.asexuality.org/pl/viewtopic.php?f=5&t=677&start=90#p80673|tytuł= Chyba nie jestem kobietą...|data dostępu = 2014-02-23|autor =por. post Silencio | opublikowany =Forum SEA | data =2011-12-27 }}</ref>, cielesności, samorealizacji, życia społecznego, języka i seksualności<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.asexuality.org/pl/viewtopic.php?f=5&t=677&start=30#p12782|tytuł=Chyba nie jestem kobietą...|data dostępu=2014-02-24|autor=Dorosłe dziecko|opublikowany=Forum SEA|data=2007-05-25}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=http://asexuality.org/pl/viewtopic.php?t=999|tytuł=Czy jesteś męska lub kobiecy?|data dostępu=2014-02-24|autor=por. Dorosłe dziecko i Margot|opublikowany=Forum SEA|data=2011-11-08, 18:56}}</ref>.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==

Wersja z 18:36, 24 lut 2014

Agenderyzm (od 'a-' - brak, zaprzeczenie; i gender(yzm) - rodzaj osobowy, płeć psychiczna, płeć społeczno-kulturowa) - postawa światopoglądowa odnosząca się krytycznie do pojęcia tożsamości płciowej i jej wpływu na kształtowanie kultury, reprezentowana przez osoby typu 'agender'[1](synonimy: genderless, gender neutral, non-gendered persons[2]).

Etymologia pojęcia

Uzasadnienie dla posługiwania się owym terminem odnosi się do powstania w obrębie nauk społecznych kategorii opisowej pod nazwą 'gender', oznaczającą 'płeć psychiczną'. Refleksja nad jej przejawami w różnych kulturach i społecznościach doprowadziła do uznania tego typu "płciowości" za wytwory wyobrażeniowe, fałszywe konstrukty[3], które jako - ujęte w pewne ramy i oznaczone - role, nadano jednostkom do odegrania[4][5]. Odrzucenie ich przyjęcia, wraz z charakterystykami i nazewnictwem, odzwierciedla postawa agenderystyczna[6][7].

Krytyka płciowego wymiaru tożsamości

Jednym z podstawowych wytycznych stanowiska 'genderless' jest obranie specyficznego samookreślenia się wględem kategorii biegunowej 'kobieta-mężczyzna'[8]. Agenderyści wyrażają pogląd, iż w fakcie istnienia płci fizycznych nie ma autentycznego uzasadnienia dla dwoistego podziału ludzi w wymiarze psychiki (i jej cech), zachowań i rozmaitych elementów kultury[9][10]. Konsekwentnie, osoby te nie mają poczucia przynależności do żadnej, konkretnej płci (tożsamości 'genderowej')[11][12] i w takim sensie można je wpisać w wachlarz typów tożsamości objętych terminem transgender (w rozumieniu 'przekraczać płeć psychiczną'). W innych przypadkach za bezpodstawne jawią się próby klasyfikowania 'agender'[13][14] jako jednego z typów identyfikacji płciowej[15][16].

Przekonania agenderystów koncentrują się także w braku uznania dla - umotywowanego jedynie istnieniem cech płciowych - afektowanego i dysfunkcyjnego rozdzielenia przejawów rzeczywistości kulturowej na kategorie "męskie" i "kobiece"[17]. Stygmatyzację tą dostrzegają w sferach: tożsamości indywidualnej, osobowości[18], cielesności, samorealizacji, życia społecznego, języka i seksualności[19][20].

Zobacz też

  1. ↑ por. post Silencio: Chyba nie jestem kobietą.... Forum SEA, 2011-12-27. [dostęp 2014-02-23].
  2. ↑ New Additions for the Transgender Community. w: GayAshevilleNc. [dostęp 2014-02-23]. (ang.). Cytat: "Today we are seeing more individuals not wanting to label themselves as either male or female but gender neutral also referred to as agender - [...] without a gender (nongendered, genderless[...])"
  3. ↑ por. Joanna Plata: Sex i gender, czyli "jakiej jesteś płci?”. w: AEQUALITAS, nr.1, (2012); s. 1,10. [dostęp 2014-02-22].
  4. ↑ Krzysztof Gajewski: Gender i queer. Teorie tekstów kultury, Wykład 11, (2012); s. 5. [dostęp 2014-02-24].
  5. ↑ Magdalena Grabowska: Od „gender” do „transgender”: ewolucja kategorii płci społeczno-kulturowej w naukach społecznych i prawie międzynarodowym; s. 2,9. [dostęp 2014-02-22].
  6. ↑ por. Dorosłe dziecko: Czy jesteś męska lub kobiecy?. Forum SEA, 2007-11-08, 16:58. [dostęp 2014-02-22].
  7. ↑ por. post Silencio: Chyba nie jestem kobietą.... Forum SEA, 2011-12-27. [dostęp 2014-02-23].
  8. ↑ Emilia Łyczba: „Ubrani w płeć” – nowe podejście do płci w psychologii?. w: Młoda Psychologia, t.1, (2012); s. 550. [dostęp 2014-02-24].
  9. ↑ Dorosłe dziecko i Margot: Czy jesteś męska lub kobiecy?. Forum SEA, 2011-11-08, 18:56. [dostęp 2014-02-24].
  10. ↑ posty Silencio: Chyba nie jestem kobietą.... Forum SEA, 2011-12-27, 21:33 i 21:48. [dostęp 2014-02-24].
  11. ↑ zob. Dorosłe Dziecko: Forum SEA. Czy jesteś męska lub kobiecy?. 2007-11-08. [dostęp 2010-07-10]. (pol.).
  12. ↑ por. post Silencio: Chyba nie jestem kobietą.... Forum SEA, 2011-12-27. [dostęp 2014-02-23].
  13. ↑ Wojciech Harpula, Wiktor Dynarski: Transseksualiści przerywają milczenie. 2007-05-13. [dostęp 2014-02-24].
  14. ↑ por.Solaw: Gender – współczesny szamanizm naukowy na niemieckich uczelniach.. 2013-09-24. [dostęp 2014-02-24].
  15. ↑ por. Emilia Łyczba: „Ubrani w płeć” – nowe podejście do płci w psychologii?. w: Młoda Psychologia, t.1, (2012); s. 550. [dostęp 2014-02-24].
  16. ↑ por. posty Rezro: Apokalipsa (ta pre i ta post) wpierw zaczyna się w umysłach.... Trzynasty Schron. Forum Newsowe, 2013/2014. [dostęp 2014-02-24].
  17. ↑ Dorosłe dziecko: Czy jesteś męska lub kobiecy?. Forum SEA, 2007-11-21, 18:56. [dostęp 2014-02-22].
  18. ↑ por. post Silencio: Chyba nie jestem kobietą.... Forum SEA, 2011-12-27. [dostęp 2014-02-23].
  19. ↑ Dorosłe dziecko: Chyba nie jestem kobietą.... Forum SEA, 2007-05-25. [dostęp 2014-02-24].
  20. ↑ por. Dorosłe dziecko i Margot: Czy jesteś męska lub kobiecy?. Forum SEA, 2011-11-08, 18:56. [dostęp 2014-02-24].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Agenderyzm&oldid=38773726”