Karol Marian O’Rourke: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 11:30, 7 maj 2014

Karol Marian Aleksander O'Rourke (także: O'Rourke of Gloncorick, wymowa o'ro:rk, ur. 23 października 1861, Wsielub k. Nowogródka - zm. 1946 (?), Straszewo (województwo kujawsko-pomorskie), rosyjski hrabia, szambelan papieski, syn Aleksandra Patryka Felicjana Korneliusza Teofila O'Rourke (1821 - 1888), właściciela Wsieluba, rotmistrza armii carskiej, i Teofili Skarbek-Kruszewskiej (zm. 1873), żonaty z Marią z hr. Tyszkiewiczów (zm. 1926 w Warszawie), filantrop, filister korporacji akademickiej Konwent Polonia.

Rodzina O'Rourke of Gloncorick to stara szlachta irlandzka z korzeniami z XI wieku. Pierwotne nazwisko brzmiało O'Ruairc, z celtyckiego: O' - " potomek", rű - "przyjaciel", arc - "mały", czyli "potomek małego przyjaciela". Po zdławieniu powstań irlandzkich przez Anglików, w czasie których wielu potomków rodu O'Rourke oddało życie - np. za czasów królowej Elżbiety I Sir Brian-na-Murtha-O'Rourke of West Brensey, zgładzony w londyńskiej Tower w r. 1591 - wielu Irlandczyków opuściło swój kraj. Następna fala emigracji miała miejsce w r. 1688, po obaleniu króla Jakuba II; wśród zwolenników Stuartów, którzy udali się na wygnanie, znajdował się również Sir Brian O'Rourke Młodszy, wnuk powyższego, który zaciągnął się do armii francuskiej.

Dwaj wnukowie Briana, synowie oficera francuskiego Owena O'Rourke of Gloncorick i Mary z O'Beirne'ów, John i Cornelius, przeszli do służby polskiej i rosyjskiej: John był najpierw rosyjskim generałem kawalerii, potem, po osiedleniu się w Polsce, szambelanem króla Stanisława Augusta. Na starość powrócił do Anglii i zmarł bezdzietnie w Londynie w r. 1786. Cornelius (ur. 1736, żonaty z hr. Martą Stuart ur. 1741) pozostał w służbie rosyjskiej, brał udział w walkach przeciwko konfederatom barskim, w wojnie siedmioletniej i walkach na Kaukazie w latach 80. XVIII wieku. Mianowany hrabią, zakończył karierę jako komendant Dorpatu i generał-major. Zmarł w r. 1800. Od Corneliusa wywodzą się dwie linie O'Rourków: ewangelicka, zniemczona, później (poprzez małżeństwa z Rosjankami) zrusyfikowana linia Jerzego Maurycego (zm. 1818), osiadła w Inflantach, która uzyskała w r. 1818 indygenat inflancki, i katolicka, litewska i spolonizowana linia generała kawalerii Józefa (1779 - 1849), właściciela Wsieluba koło Nowogródka, żonatego z Amelią Piławską, córką Felicjana, ostatniego starosty Łucka. Karol Marian O'Rourke był wnukiem Józefa po najstarszym synie Aleksandrze Patryku, biskup gdański Edward O'Rourke kuzynem Karola, wnukiem po najmłodszym synu Michale Łazarzu.

Na początku XX w. Karol Marian O'Rourke był właścicielem ziemskim na rodzinnym Wsielubiu koło Nowogródka. Żył bardzo skromnie. Hojnie wynagradzał swoją służbę dworską, leśniczych, gajowych. Pomagał biednym i uczącej się młodzieży, między innymi Michałowi Wilniewczycowi - późniejszemu społecznikowi i opiekunowi polskich sierot w Nowej Zelandii. Był ojcem chrzestnym wielu mieszkańców okolicy. Miał na utrzymaniu starsze bezdomne kobiety. Po rewolucji bolszewickiej w 1917 r. był prześladowany przez władze komunistyczne, aresztowany przez NKWD i na wozie z gnojem przewieziony do więzienia w Nowogródku. Potem przebywał w więzieniu w Mińsku, skąd dzięki staraniom siostry biskupa Edwarda, kuzynki Karola, Amelii hr. Stanisławowej Tyszkiewiczowej z Czerwonego Dworu u okupacyjnych władz niemieckich (Niemcy zajęli Mińsk w 1918 roku) został zwolniony.

W czasie dwudziestolecia międzywojennego mieszkał głównie we Wsielubiu, gdzie na wiosnę r. 1939 udzielił gościny stryjecznemu bratu, byłemu biskupowi gdańskiemu Edwardowi O'Rourke'mu. Potem przebywał jakiś czas w Nałęczowie, a po wojnie w Straszewie u ks. Piotra Wilniewczyca na plebanii, gdzie w maju 1946 r. zmarł bezpotomnie. Został pochowany w Aleksandrowie Kujawskim. Na jego mogile wystawił pomnik ks. Piotr Wilniewczyc, podopieczny hrabiego.

Linia katolicka O'Rourke'ów przetrwała na Litwie (Kowno, Wincenty, bratanek biskupa Edwarda), a zrusyfikowana, prawosławna linia Jerzego Maurycego w Petersburgu.

Bibliografia

Genealogisches Handbuch der baltischen Ritterschaften, tom I - Livland, Görlitz 1930
Henry Harrison, Surnames of the United Kingdom, 1 - 2, London 1918

Linki zewnętrzne

1929 Księga Adresowa Polski (Wraz z w.m. Gdańskiem) dla Handlu, Przemysłu Rzemiosł I Rolnictwa zawiera wzmiankę adresową na stronie 1056 o Karolu hr. O'Rurke właścicielu ziemskim z Wsielubia.

The 1929 Polish Business Directory Project - Fundacja prowadząca projekt '1929 Księga Adresowa Polski (Wraz z w.m. Gdańskiem) dla Handlu, Przemysłu Rzemiosł I Rolnictwa'.

Wsielub

O'Rourke Family Genealogy and History

Album Polonorum

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
 Rodzina O'Rourke of Gloncorick to stara [[szlachta]] [[Irlandia|irlandzka]] z korzeniami z XI wieku. Pierwotne nazwisko brzmiało ''O'Ruairc'', z [[celtowie|celtyckiego]]: O' - " potomek", rű - "przyjaciel", arc - "mały", czyli "potomek małego przyjaciela". Po zdławieniu powstań irlandzkich przez Anglików, w czasie których wielu potomków rodu O'Rourke oddało życie - np. za czasów królowej [[Elżbieta I Tudor|Elżbiety I]] ''[[Brian O'Rourke|Sir Brian-na-Murtha-O'Rourke of West Brensey]]'', zgładzony w londyńskiej [[Tower of London|Tower]] w r. [[1591]] - wielu Irlandczyków opuściło swój kraj. Następna fala emigracji miała miejsce w r. [[1688]], po obaleniu króla [[Jakub II Stuart|Jakuba II]]; wśród zwolenników [[Stuartowie|Stuartów]], którzy udali się na wygnanie, znajdował się również [[Sir]] Brian O'Rourke Młodszy, wnuk powyższego, który zaciągnął się do armii francuskiej.
-Dwaj wnukowie Briana, synowie oficera francuskiego Owena O'Rourke of Gloncorick i Mary z O'Beirne'ów, John i Cornelius, przeszli do służby polskiej i rosyjskiej: John był najpierw rosyjskim [[generał]]em kawalerii, potem, po osiedleniu się w Polsce, [[szambelan]]em króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta]]. Na starość powrócił do Anglii i zmarł bezdzietnie w [[Londyn]]ie w r. [[1786]]. [[Józef Korneliusz O'Rourke]] (ur. [[1736]], żonaty z hr. Martą Stuart ur. [[1741]]) pozostał w służbie rosyjskiej, brał udział w walkach przeciwko [[Konfederacja barska|konfederatom barskim]], w [[Wojna siedmioletnia|wojnie siedmioletniej]] i walkach na [[Kaukaz (kraina historyczna)|Kaukazie]] w latach 80. XVIII wieku. Mianowany hrabią, zakończył karierę jako komendant [[Tartu|Dorpatu]] i generał-major. Zmarł w r. [[1800]]. Od Korneliusza wywodzą się dwie linie O'Rourków: [[ewangelicy|ewangelicka]], zniemczona, później (poprzez małżeństwa z Rosjankami) zrusyfikowana linia Jerzego Maurycego (zm. [[1818]]), osiadła w [[Inflanty|Inflantach]], która uzyskała w r. [[1818]] [[indygenat]] inflancki, i [[katolicyzm|katolicka]], litewska i spolonizowana linia  generała kawalerii Józefa ([[1779]] - [[1849]]), właściciela Wsieluba koło Nowogródka, żonatego z Amelią Piławską, córką Felicjana, ostatniego [[starosta|starosty]] [[Łuck]]a. Karol Marian O'Rourke był wnukiem Józefa po najstarszym synie Aleksandrze Patryku, biskup gdański [[Edward O'Rourke]] kuzynem Karola, wnukiem po najmłodszym synu Michale Łazarzu.
+Dwaj wnukowie Briana, synowie oficera francuskiego Owena O'Rourke of Gloncorick i Mary z O'Beirne'ów, John i Cornelius, przeszli do służby polskiej i rosyjskiej: John był najpierw rosyjskim [[generał]]em kawalerii, potem, po osiedleniu się w Polsce, [[szambelan]]em króla [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta]]. Na starość powrócił do Anglii i zmarł bezdzietnie w [[Londyn]]ie w r. [[1786]]. Cornelius (ur. [[1736]], żonaty z hr. Martą Stuart ur. [[1741]]) pozostał w służbie rosyjskiej, brał udział w walkach przeciwko [[Konfederacja barska|konfederatom barskim]], w [[Wojna siedmioletnia|wojnie siedmioletniej]] i walkach na [[Kaukaz (kraina historyczna)|Kaukazie]] w latach 80. XVIII wieku. Mianowany hrabią, zakończył karierę jako komendant [[Tartu|Dorpatu]] i generał-major. Zmarł w r. [[1800]]. Od Corneliusa wywodzą się dwie linie O'Rourków: [[ewangelicy|ewangelicka]], zniemczona, później (poprzez małżeństwa z Rosjankami) zrusyfikowana linia Jerzego Maurycego (zm. [[1818]]), osiadła w [[Inflanty|Inflantach]], która uzyskała w r. [[1818]] [[indygenat]] inflancki, i [[katolicyzm|katolicka]], litewska i spolonizowana linia  generała kawalerii Józefa ([[1779]] - [[1849]]), właściciela Wsieluba koło Nowogródka, żonatego z Amelią Piławską, córką Felicjana, ostatniego [[starosta|starosty]] [[Łuck]]a. Karol Marian O'Rourke był wnukiem Józefa po najstarszym synie Aleksandrze Patryku, biskup gdański [[Edward O'Rourke]] kuzynem Karola, wnukiem po najmłodszym synu Michale Łazarzu.
 Na początku XX w. Karol Marian O'Rourke był właścicielem ziemskim na rodzinnym Wsielubiu koło [[Nowogródek|Nowogródka]]. Żył bardzo skromnie. Hojnie wynagradzał swoją służbę dworską, leśniczych, gajowych. Pomagał biednym i uczącej się młodzieży, między innymi [[Michał Wilniewczyc|Michałowi Wilniewczycowi]] - późniejszemu społecznikowi i opiekunowi polskich sierot w Nowej Zelandii. Był ojcem chrzestnym wielu mieszkańców okolicy. Miał na utrzymaniu starsze bezdomne kobiety. Po [[Rewolucja październikowa|rewolucji bolszewickiej]] w [[1917]] r. był prześladowany przez władze komunistyczne, aresztowany przez [[NKWD]] i na wozie z gnojem przewieziony do więzienia w Nowogródku. Potem przebywał w więzieniu w [[Mińsk]]u, skąd dzięki staraniom siostry biskupa Edwarda, kuzynki Karola, Amelii hr. Stanisławowej [[Tyszkiewiczowie|Tyszkiewiczowej]] z [[Czerwony Dwór (Litwa)|Czerwonego Dworu]] u okupacyjnych władz niemieckich (Niemcy zajęli Mińsk w [[1918]] roku) został zwolniony.