Akt 5 listopada: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Gungir1983 (dyskusja | edycje) poprawa linków, drobne merytoryczne |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
'''5 listopada 1916''' roku w wyniku [[Konferencja w Pszczynie|konferencji w Pszczynie]] władze [[Cesarstwo Niemieckie|niemieckie]] i [[Austro-Węgry|austro-węgierskie]] wydały proklamację, zawierającą obietnicę powstania [[Królestwo Polskie (1918)|Królestwa Polskiego]], pozostającego "w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami"<ref>Proklamacja cesarza niemieckiego oraz cesarza Austrii i króla Węgier zapowiadająca utworzenie Królestwa Polskiego (Dz. Rozp. c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XV).</ref>. W akcie tym nie określono granic przyszłej monarchii. Dokument ten zawierał natomiast sformułowania dotyczące utworzenia armii polskiej. |
'''5 listopada 1916''' roku w wyniku [[Konferencja w Pszczynie|konferencji w Pszczynie]] władze [[Cesarstwo Niemieckie|niemieckie]] i [[Austro-Węgry|austro-węgierskie]] wydały proklamację, zawierającą obietnicę powstania [[Królestwo Polskie (1918)|Królestwa Polskiego]], pozostającego "w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami"<ref>Proklamacja cesarza niemieckiego oraz cesarza Austrii i króla Węgier zapowiadająca utworzenie Królestwa Polskiego (Dz. Rozp. c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XV).</ref>. W akcie tym nie określono granic przyszłej monarchii. Dokument ten zawierał natomiast sformułowania dotyczące utworzenia armii polskiej. |
||
Wydanie aktu wiązało się z faktem, że przedłużająca się [[I wojna światowa]] zmusiła [[państwa centralne]] do próby wykorzystania na swoją rzecz zasobów mobilizacyjnych [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Kongresowego]]. |
Po [[Bitwa pod Kostiuchnówką|Bitwie pod Kościuchnówką]], w której [[I Brygada Legionów Polskich]] walczących po stronie Austro-Węgier zapobiegła przerwaniu frontu przez wojska rosyjskie, gen. [[Erich Ludendorff]], generalny kwatermistrz armii niemieckiej, napisał list do władz w Berlinie, postulując utworzenie zależnego od Niemiec państwa polskiego i zbudowanie polskiej armii. Jego zdaniem mogło to dać Niemcom zwycięstwo na froncie wschodnim<ref>http://wyborcza.pl/alehistoria/1,139189,16187880,O_wojne_powszechna_prosimy_cie__Panie.html</ref>. Wydanie aktu wiązało się z faktem, że przedłużająca się [[I wojna światowa]] zmusiła [[państwa centralne]] do próby wykorzystania na swoją rzecz zasobów mobilizacyjnych [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Kongresowego]]. |
||
== Oddźwięk międzynarodowy == |
== Oddźwięk międzynarodowy == |
||
Wersja z 14:26, 23 cze 2014
5 listopada 1916 roku w wyniku konferencji w Pszczynie władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę powstania Królestwa Polskiego, pozostającego "w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami"[1]. W akcie tym nie określono granic przyszłej monarchii. Dokument ten zawierał natomiast sformułowania dotyczące utworzenia armii polskiej.
Po Bitwie pod Kościuchnówką, w której I Brygada Legionów Polskich walczących po stronie Austro-Węgier zapobiegła przerwaniu frontu przez wojska rosyjskie, gen. Erich Ludendorff, generalny kwatermistrz armii niemieckiej, napisał list do władz w Berlinie, postulując utworzenie zależnego od Niemiec państwa polskiego i zbudowanie polskiej armii. Jego zdaniem mogło to dać Niemcom zwycięstwo na froncie wschodnim[2]. Wydanie aktu wiązało się z faktem, że przedłużająca się I wojna światowa zmusiła państwa centralne do próby wykorzystania na swoją rzecz zasobów mobilizacyjnych Królestwa Kongresowego.
Oddźwięk międzynarodowy
Akt 5 listopada wywołał protesty państw Ententy. Niemniej jednak w grudniu 1916 roku za niepodległością Polski wypowiedział się parlament Królestwa Włoch. Na krótko przed rewolucją lutową car Mikołaj II Romanow zapowiedział stworzenie zjednoczonej Polski w unii z Imperium Rosyjskim. Zaś w styczniu 1917 roku, czyli zaraz przed przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do wojny, za niepodległością Polski wypowiedział się prezydent Woodrow Wilson.
Choć sam akt 5 listopada nie dawał Polakom pewnej i konkretnej wizji przyszłej niepodległej Polski, to wywołał on na świecie tak szeroki oddźwięk, że jego ogłoszenie wydaje się być kluczowym czynnikiem w polskich staraniach o odzyskanie niepodległości.
Znaczenie państwowotwórcze
W dniu 15 stycznia 1917 roku rozpoczęła działalność Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim, powołana przez niemieckie i austro-węgierskie władze okupacyjne[3]. W październiku 1917 roku władze okupacyjne ustanowiły Radę Regencyjną, która zastępowała króla i regenta[4]. Natomiast 26 listopada 1917 roku Rada Regencyjna powołała rząd Jana Kucharzewskiego.
Zobacz też
- ↑ Proklamacja cesarza niemieckiego oraz cesarza Austrii i króla Węgier zapowiadająca utworzenie Królestwa Polskiego (Dz. Rozp. c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XV).
- ↑ http://wyborcza.pl/alehistoria/1,139189,16187880,O_wojne_powszechna_prosimy_cie__Panie.html
- ↑ Rozporządzenie o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem (Rozporządzenie generalnego gubernatora warszawskiego oraz c. i k. generalnego gubernatora wojskowego z dnia 6 grudnia 1916 r. o tymczasowej Radzie Stanu w Królestwie Polskiem (Dz. Rozp. dla Jeneralnego Gubernatorstwa Warszawskiego Nr 55, poz. 210, Dz. Rozp. c i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce z 1916 r., Cz. XIX, poz. 120).
- ↑ Patent w sprawie Władzy Państwowej w Królestwie Polskiem z dnia 12 września 1917 r. (Dz. Rozp. c. i k. Zarządu Wojskowego w Polsce z 1917 r., Cz. XVI, poz. 75).
