Sądowel: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Linia 19: | Linia 19: | ||
|SIMC = 0377271 |
|SIMC = 0377271 |
||
|mapa wsi = |
|mapa wsi = |
||
|stopniN =51 |minutN = |
|stopniN =51 |minutN =41 |sekundN =17 |
||
|stopniE =16 |minutE = |
|stopniE =16 |minutE =36 |sekundE =37 |
||
|commons = |
|commons = |
||
|wikisłownik = |
|wikisłownik = |
Wersja z 16:06, 31 lip 2014
{{{rodzaj miejscowości}}} | |
Państwo | dolnośląskie |
---|---|
Powiat | |
Gmina | |
Strefa numeracyjna |
(+48) 65 |
Tablice rejestracyjne |
DGR |
SIMC |
0377271 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} |
Sądowel (niem. Sandelswalde) – integralna część wsi Lechitów w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie górowskim, w gminie Wąsosz. Miejscowość wchodzi w skład sołectwa Lechitów.
Nazwa
Nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa sąd[1]. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najwcześniejsze zanotowane nazwy miejscowości w dokumencie z 1103 roku Sandowel oraz Sądowl podając ich znaczenie "Gerichtsort" - "miejscowość sądów"[1].
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Zandawel.[2][3]
Historia
Była jedną z najstarszych osad, a następnie pierwszych grodów kasztelańskich w tej okolicy. Bulla papieża Hadriana IV z 1155 wymienia Sądowel jako gród kasztelański, który był w posiadaniu biskupstwa wrocławskiego. Zapisy w kronikach odnotowują, że władza spoczywała w rękach przedstawicieli wielu polskich rodów m.in. Częstobór, Mojko, Przebysław i Trybut. W 1217 miało miejsce w Sądowlu zawarcie pokoju pomiędzy Władysławem Laskonogim, a Henrykiem I Brodatym. Według hipotezy Krzysztofa Ożóga[4] to właśnie w tej miejscowości miał miejsce w 1281 roku zjazd Piastów śląskich, na którym gospodarz, Henryk IV Probus łamiąc wszelkie zasady gościnności uwięził zaproszonych Henryka III, Przemysła II i Henryka V, chcąc uzyskać od nich ustępstwa polityczne. Gród uległ zniszczeniu w 1319 w wyniku walk Bolesława III, księcia brzeskiego. W II połowie XVIII w. kroniki odnotowały istnienie kościoła ewangelickiego, plebanii i szkoły. W połowie XIX wieku poza kościołem istniał folwark i dziesięć budynków mieszkalnych. Obecnie jest wsią niesołecką, sołectwo znajduje się w pobliskim Lechitowie.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa leszczyńskiego.
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest obiekt[5]:
- kościół ewangelicki, obecnie rzym.kat. fil. pw. Matki Bożej Królowej Świata, z drugiej poł. XIX w.
Warte uwagi są dwa grodziska zlokalizowane na przeciwległych brzegach Baryczy oraz domy szachulcowe stanowiące zabudowę wsi.
Osoby urodzone w Sądowlu
- W 1686 urodził się Adam Christian Thebesius;
- W 1824 urodził się Kuno Fischer.
- ↑ a b Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung, 1888, s. 9.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Nie mamy pewności, gdzie w rzeczywistości zjazd się odbył, gdyż żadne źródło współczesne tym wydarzeniom o tym nie wspomina. Przypuszczenia historyków, że mogło to mieć w Sądowlu por. Krzysztof Ożóg, Przemysł II, Piastowie - Leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 155-156, czy w Baryczy, por. Zygmunt Boras, Przemysław II, 700-lecie koronacji, Międzychód 1995, s. 25, są oparte tylko na źródłach pośrednich. Nie znamy także powodu tak licznego spotkania książąt dzielnicowych.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 27. [dostęp 22 sierpnia 2012].
Bibliografia
- BIP
- Glogow.pl, Sądowel
- Bogdan Zgodziński "Województwo leszczyńskie" Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1989 ISBN 83-01-07676-3 s. 340
- Zygmunt Boras "Książęta Piastowscy Śląscy" Wydawnictwo Śląsk 1978 s. 137