Zamek w Trokach: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m drobne redakcyjne |
→Budowa zamku: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 42: | Linia 42: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
=== Budowa zamku === |
=== Budowa zamku === |
||
==== |
==== Zamek na półwyspie ==== |
||
Po 1375 roku Kiejstut Giedyminowicz, przeniósł do Nowych Trok stolicę swojego księstwa, budując w nich murowany zamek na półwyspie<ref>Z. Ivinskis , Traku Galves e żero salos pilis, "Vytauto Did źiojo kulturos muziejaus metra śtis ",t. I , Kaunas 1941, s. 140</ref>. następnie zamieszkał w nim i przeniósł do niego swój skarb książęcy<ref>[http://przewodnik.onet.pl/1168,1823,1061261,troki,artykul.html Litwa, przewodnik Onetu].</ref>. W 1377 zamek poniósł poważne straty po ataku [[Zakon krzyżacki|krzyżackim]]. Po zamordowaniu Kiejstuta zamek był areną walki o władzę między [[Władysław II Jagiełło|Jagiełłą]] i Witoldem, był oblegany przez zwolenników każdej ze stron. Dopiero zgoda między braćmi stryjecznymi pozwoliła na kontynuowanie na nim prac budowlanych<ref name=Stephen>Stephen Turnbull, ''Crusader Castles Of The Teutonic Knights'', Vol. 1, Osprey Publishing Ltd, 2003. p. 39. ISBN 1-84176-557-0.</ref>. Zamek był w tym czasie wiele razy atakowany przez Krzyżaków<ref>[http://www.mazury.com.pl/atrakcje/troki-wycieczka/index.htm Opis i zdjęcia zamku]</ref>. W 1383 roku był oblegany przez Witolda i Krzyżaków, co doprowadziło w wyniku ostrzału do zawalenia się części murów. Wkrótce zamek odzyskał Jagiełło. |
|||
==== |
==== Zamek na wyspie ==== |
||
Zamek na największej z trzech wysp jeziora Galve polecił wybudować wielki książę Witold w latach 1404-1408<ref>Z. Ivinskis, ''Traku Galves e żero salos pilis'', s. 154-171</ref>. Warownia miała stanowić wsparcie dla wcześniejszego trockiego zamku położonego na [[półwysep|półwyspie]]. Zbudowano dwa skrzydła i 35-metrowy [[Stołp|donżon]]. Donżon, oprócz standardowych funkcji obronnych, mieścił również [[kaplica|kaplicę]] i część pomieszczeń mieszkalnych. Najważniejszym elementem struktury zamkowej został czworoboczny pałac książęcy z wewnętrznym [[dziedziniec|dziedzińcem]] otoczonym drewnianymi [[galeria (budownictwo)|galeriami]]. Całe skrzydło południowe zamku zostało zaadaptowane na monumentalną salę książęcą (10 na 21 metrów), drugą co do wielkości [[średniowiecze|średniowieczną]] salę na Litwie. |
|||
[[Plik:Trakai Castle side view.jpg|thumb|left|240px|Zamek Książęcy]] |
[[Plik:Trakai Castle side view.jpg|thumb|left|240px|Zamek Książęcy]] |
||
[[Plik:Trakai Island Castle 2.jpg|thumb|240px|Dziedziniec zewnętrzny z rezydencją książęcą]] |
[[Plik:Trakai Island Castle 2.jpg|thumb|240px|Dziedziniec zewnętrzny z rezydencją książęcą]] |
||
W odróżnieniu od pierwszej fazy budowy, w której przeważającym materiałem był kamień, |
W drugiej fazie rozbudowy, w odróżnieniu od pierwszej fazy budowy, w której przeważającym materiałem był kamień, zamek był budowany głównie z czerwonej cegły. Jego dekoracja była skromna – ograniczała się go glazurowanych cegieł i [[witraż]]y w oknach. Obiekt był utrzymany w stylu [[gotyk|gotyckim]]. |
||
==== Trzecia faza ==== |
|||
[[Plik:Trakai Island Castle 3.jpg|thumb|left|240px|Mury zamkowe]] |
[[Plik:Trakai Island Castle 3.jpg|thumb|left|240px|Mury zamkowe]] |
||
W |
W trzeciej fazie rozbudowy zamku kontynuowane były prace nad modernizacją i wzmacnianiem zamku. Mury otaczające obiekt zostały wzmocnione do grubości 2,5 metra, dobudowano galerie, z których można było w razie ataku prowadzić ogień. W rogach zamku wzniesiono trzy [[wieża|wieże]], z których jedna została zaadaptowana na więzienie. Najwyższe piętra wszystkich wież służyły za składy amunicji i pomieszczenia dla obsługi dział zamkowych. Na terenie zamku wzniesiono szereg wolnostojących budynków gospodarczych (stajnie, kuchnie). |
||
=== Upadek zamku === |
=== Upadek zamku === |
Wersja z 16:57, 15 maj 2015
Zamek w Trokach | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Typ budynku | |
Styl architektoniczny | |
Rozpoczęcie budowy |
II poł. XIV wieku |
Położenie na mapie Litwy ![]() Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Trakai_Island_Castle_on_Lake_Galv%C4%97%2C_Trakai%2C_Lithuania_-_20110421.jpg/300px-Trakai_Island_Castle_on_Lake_Galv%C4%97%2C_Trakai%2C_Lithuania_-_20110421.jpg)
Zamek w Trokach – zamek położony na jeziorze Galwe na Litwie w miejscowości Troki. Obiekt jest w znacznym stopniu rekonstrukcją z 2 poł. XX wieku.
Zamek został wzniesiony w XIV–XV w. przez wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta i jego syna Witolda, który w 1430 zmarł na zamku. Troki były w tym okresie ważnym ośrodkiem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Począwszy od XVII w. zamek popadał w ruinę. Przed II wojną światową polscy historycy sztuki rozpoczęli zabezpieczanie obiektu, a w latach 1951–1961 zostały w nim podjęte prace rekonstrukcyjne, które nadały mu obecny kształt. Zamek jest dziś ważną atrakcją turystyczną Litwy.
Charakterystyczny układ symetrycznego zespołu dwóch połączonych naprzeciwległych budynków i wieży wjazdowej na osi dziedzińca zdradza inspirowanie się projektanta Zamku Górnego w Trokach gotyckimi zamkami z terenu Mazowsza, takimi jak: Borysławice, Liw, Łowicz[1].
Historia
Budowa zamku
Zamek na półwyspie
Po 1375 roku Kiejstut Giedyminowicz, przeniósł do Nowych Trok stolicę swojego księstwa, budując w nich murowany zamek na półwyspie[2]. następnie zamieszkał w nim i przeniósł do niego swój skarb książęcy[3]. W 1377 zamek poniósł poważne straty po ataku krzyżackim. Po zamordowaniu Kiejstuta zamek był areną walki o władzę między Jagiełłą i Witoldem, był oblegany przez zwolenników każdej ze stron. Dopiero zgoda między braćmi stryjecznymi pozwoliła na kontynuowanie na nim prac budowlanych[4]. Zamek był w tym czasie wiele razy atakowany przez Krzyżaków[5]. W 1383 roku był oblegany przez Witolda i Krzyżaków, co doprowadziło w wyniku ostrzału do zawalenia się części murów. Wkrótce zamek odzyskał Jagiełło.
Zamek na wyspie
Zamek na największej z trzech wysp jeziora Galve polecił wybudować wielki książę Witold w latach 1404-1408[6]. Warownia miała stanowić wsparcie dla wcześniejszego trockiego zamku położonego na półwyspie. Zbudowano dwa skrzydła i 35-metrowy donżon. Donżon, oprócz standardowych funkcji obronnych, mieścił również kaplicę i część pomieszczeń mieszkalnych. Najważniejszym elementem struktury zamkowej został czworoboczny pałac książęcy z wewnętrznym dziedzińcem otoczonym drewnianymi galeriami. Całe skrzydło południowe zamku zostało zaadaptowane na monumentalną salę książęcą (10 na 21 metrów), drugą co do wielkości średniowieczną salę na Litwie.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Trakai_Castle_side_view.jpg/240px-Trakai_Castle_side_view.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Trakai_Island_Castle_2.jpg/240px-Trakai_Island_Castle_2.jpg)
W drugiej fazie rozbudowy, w odróżnieniu od pierwszej fazy budowy, w której przeważającym materiałem był kamień, zamek był budowany głównie z czerwonej cegły. Jego dekoracja była skromna – ograniczała się go glazurowanych cegieł i witraży w oknach. Obiekt był utrzymany w stylu gotyckim.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Trakai_Island_Castle_3.jpg/240px-Trakai_Island_Castle_3.jpg)
W trzeciej fazie rozbudowy zamku kontynuowane były prace nad modernizacją i wzmacnianiem zamku. Mury otaczające obiekt zostały wzmocnione do grubości 2,5 metra, dobudowano galerie, z których można było w razie ataku prowadzić ogień. W rogach zamku wzniesiono trzy wieże, z których jedna została zaadaptowana na więzienie. Najwyższe piętra wszystkich wież służyły za składy amunicji i pomieszczenia dla obsługi dział zamkowych. Na terenie zamku wzniesiono szereg wolnostojących budynków gospodarczych (stajnie, kuchnie).
Upadek zamku
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Orda_Troki.jpg/240px-Orda_Troki.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Ruiny_zamku_-_lata_30_XX_w..jpg/240px-Ruiny_zamku_-_lata_30_XX_w..jpg)
Wkrótce po bitwie pod Grunwaldem zamek zaczął tracić swoje znaczenie wojskowe. Dawna twierdza została przekształcona w rezydencję książęcą i bogato udekorowana wewnątrz. Do Trok przyjeżdżali zagraniczni posłowie, w 1414 zamek opisał flamandzki podróżnik Guillebert de Lannoy[7]. W zamku kilkakrotnie gościł Władysław Jagiełło, zaś Witold zmarł na terenie zamku w 1430. Dziesięć lat później w twierdzy został zamordowany jego brat Zygmunt[8]. Pod rządami Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta obiekt został przebudowany w stylu renesansowym i przeszedł kolejne prace adaptacyjne w celu przekształcenia w letnią rezydencję. Czasowo pełnił również funkcję więzienia[9]. W czasie wojen z Moskwą został zrujnowany, a z odbudowy zrezygnowano[10].
Odbudowa
W XIX w. powstały pierwsze plany rekonstrukcji zamku. W 1822 r. Wincenty Smokowski w jednej z sal pierwszego piętra znalazł i przerysował dwanaście fragmentów malowideł i opublikował w „Atheneum” z 1841, t. V. W 1888 Imperialna Komisja Archeologiczna dokonała dokumentacji pozostałości zamku, a w 1905 władze carskie zdecydowały się na konserwację ruin i częściowe odrestaurowanie zamku.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Trakai_castle_inner_yard.jpg/240px-Trakai_castle_inner_yard.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Trakai_Castle_tourists.jpg/240px-Trakai_Castle_tourists.jpg)
Po I wojnie światowej Troki znalazły się na terytorium II Rzeczypospolitej. Prace konserwatorskie rozpoczął polski konserwator zabytków Stanisław Lorentz, po wizytacji zamku w maju 1929 roku z Juliuszem Kłosem i Janem Borowskim, w czasie której podjęto decyzję o natychmiastowej potrzebie podjęcia działań w celu zachowania istniejących pozostałości zamku. Na pozyskanie środków do konserwacji Stanisław Lorentz zaciągnął prywatną pożyczkę, na wielką ówcześnie sumę 10 000 złotych w Banku Gospodarstwa Krajowego[11]. Zakres prac na zamku Lorentz określił w „Wiadomościach Konserwatorskich” i miały one mieć początkowo jedynie charakter konserwatorski i nie przewidywały odbudowy z uwagi na brak ikonografii umożliwiającej rekonstrukcję obiektu.
Po ustąpieniu Lorentza ze stanowiska konserwatora, jego następcy: Ksawery Piwocki w latach 1936-1938, i Witold Kieszkowski w latach 1938-1939 zmienili zakres prac i rozpoczęli prace rekonstrukcyjne, w czasie których dokonano odbudowy wieży południowo-wschodniej, przesklepienia piwnic i sali na pierwszym piętrze oraz konserwacji pozostałości pałacu książęcego. Plan odbudowy przygotował i prace nadzorował architekt Jan Borowski, przy współpracy prof. Juliusza Kłosa. Po II wojnie światowej prace były kontynuowane etapami przez Litwinów – w roku 1946, w latach 1951-1952 i w 1961. Zamek po odbudowie reprezentuje styl gotycki (według domniemanego stanu z XV wieku).
Część zamku zajmuje obecnie muzeum[12]. Na zamku odbywają się również rekonstrukcje historyczne poświęcone średniowieczu[13].
- ↑ Robert M. Kunkel, Architektura gotycka na Mazowszu, DiG, Warszawa 2006, s. 125-127.
- ↑ Z. Ivinskis , Traku Galves e żero salos pilis, "Vytauto Did źiojo kulturos muziejaus metra śtis ",t. I , Kaunas 1941, s. 140
- ↑ Litwa, przewodnik Onetu.
- ↑ Stephen Turnbull, Crusader Castles Of The Teutonic Knights, Vol. 1, Osprey Publishing Ltd, 2003. p. 39. ISBN 1-84176-557-0.
- ↑ Opis i zdjęcia zamku
- ↑ Z. Ivinskis, Traku Galves e żero salos pilis, s. 154-171
- ↑ Guillebert de Lannoy, Joachim Lelewel: Guillebert de Lannoy et ses voyages en 1413, 1414 et 1421. Gandawa: A. Vandale, 1844. [dostęp 2014-02-06]. (fr.).
- ↑ Niezwykły zamek na wyspie. 2011-06-01. [dostęp 2014-02-06]. (pol.).
- ↑ Troki – perełka w koronie Litwy.
- ↑ Opis zamku.
- ↑ Robert Jarocki, Rozmowy z Lorentzem, PIW, Warszawa 1981, s. 79-81.
- ↑ Opis zamku.
- ↑ Internetowy przewodnik po Litwie.