Raduń (rejon werenowski)

Raduń

Kościół katolicki
Herb Flaga
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	werenowski
Populacja (2010) • liczba ludności	2700
Nr kierunkowy	375 294
Kod pocztowy	231390
Położenie na mapie Białorusi Raduń
54°03′11″N 24°59′52″E

{{Miejscowość infobox}} Nieznane pola: "sekundN", "sekundE", "minutE", "stopniE", "minutN" oraz "stopniN".

Raduń (biał. Радунь) – osiedle typu miejskiego na Białorusi w obwodzie grodzieńskim w rejonie werenowskim, 30 km na północny zachód od Lidy i 82 km od Wilna; 2,7 tys. mieszkańców (2010).

Znajduje się w nim siedziba parafii pw. MB Różańcowej erygowanej w 1538 roku w dekanacie Raduń w diecezji grodzieńskiej. Działa tu także Oddział Związku Polaków na Białorusi. Miastem partenerskim jest Świdnik.

Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym raduńskim w powiecie lidzkim województwa wileńskiego.

Historia

Pierwsze wzmianki z 1387 roku. W 1538 r. Raduń był już miastem. Pierwszy kościół katolicki zbudowano dzięki mecenatowi królowej Bony Sforza w 1556 r. lub w 1538 roku. Kolejne kościoły po zniszczeniach budowane w 1662 r. i 1752 roku. W 1792 r. otrzymał własny herb. W granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów do rozbiorów, później w granicach Imperium Rosyjskiego w guberni wileńskiej. W 1801 roku zbudowano nowy kościół w miejscu wcześniejszego, a kolejny, także z drewna, zbudowano w 1838 r. staraniem księdza Maciejewskiego. W latach 1921–1939 w II Rzeczypospolitej, w powiecie lidzkim. Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Raduń. Przed drugą wojną światową liczba raduńskich parafian wynosiła ponad 8 tysięcy. W okresie do II wojny światowej miejscowość zamieszkana w dużej części przez Żydów, znana z jesziwy. Miejscowość we wrześniu 1939 roku zajęta przez ZSRR i 2 listopada 1939 roku wcielona do Białoruskiej SRR. W okresie 1941–1944 pod okupacją niemiecką, następnie ponownie zajęta przez wojska sowieckie.

Utworzona w 1944 roku sowiecka administracja cywilna w większości składała się z byłych sowieckich partyzantów pochodzących ze wschodniej Białorusi lub z głębi ZSRR. Miejscowa ludność tylko w niewielkim stopniu otrzymała możliwość współudziału w realnym zarządzaniu miejscowością. W ówczesnych władzach rejonu raduńskiego 98 osób (prawie wszystkie) było wcześniej sowieckimi partyzantami. Podobnie było w innych instytucjach – ze 122 komsomolców rejonu jedynie 16 było osobami miejscowymi (Polakami). Rejonowy oddział milicji w Raduniu złożony był z 30 osób, wyłącznie byłych członków sowieckiej partyzantki. W jednym z raportów dla władz opisano ich następująco:

Znajdując się w oddziale partyzanckim wyróżniali się słabą dyscypliną i kiepskim zachowaniem. Obecnie prowadzą bezprawną politykę wobec miejscowej ludności, wymuszając wódkę, miód, słoninę. W przypadku odmowy przeprowadzają rewizje w domach.

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.

Od 1991 r. miejscowość wchodzi w skład niepodległej Białorusi.

W II RP Gmina Raduń w powiecie lidzkim, później siedziba władz rejonu raduńskiego, od 1962 w rejonie werenowskim.

Demografia

Tuż przed rozpoczęciem wojny niemiecko sowieckiej w czerwcu 1941 roku, ludność rejonu raduńskiego wynosiła 31 300 osób, zaś w lipcu 1944 roku, po ponownym zajęciu przez Sowietów – 29 469. Według raportu sowieckiego sekretarza Leskina, rejon zamieszkiwali w przeważającej masie Polacy, było trochę Białorusinów i Litwinów.

Zabytki

• kościół Matki Boskiej Różańcowej z lat 1929–1933, dwuwieżowa bazylika z cegły i kamienia w stylu modernistycznym (z elementami neogotyku). Świątynię zbudowano według projektu architekta Jana Borowskiego, a pracami budowniczymi kierował mistrz Antoni Bepka. W kościele znajduje się pięć ołtarzy w stylu barokowym, które zachowały się od starego kościoła, oraz jeden – „pogrzebowy” – z obrazem św. Franciszka z Asyżu, znajdujący się pod prawą wieżą. Ołtarz główny jest jednopoziomowy, zrobiony jako triforium, zakończony figurami Pana Jezusa i aniołów. Pośrodku znajduje się obraz z połowy XVIII w. (prawdopodobnie trafił tu z klasztoru karmelitów w Koleśnikach), na którym Matka Boża przekazuje szkaplerz generałowi karmelitów Szymonowi Stokowi. Po obu stronach wiszą obrazy św. Marii Magdaleny (po lewej) i św. Teresy od Krzyża (po prawej)..
• plebania (następnie szpital)
• jesziwa, 1882
• cmentarz żydowski założony w XVI w.
• Zamczysko "królowej Bony" na planie czworokąta, położone na południowy-wschód od miasta w pobliżu wsi Horodyszcze.

Galeria zdjęć

• 
  Znak wjazdu do Radunia na trasie z Grodna
• 
  Pomnik sowieckiego żołnierza w parku
• 
  Remiza straży pożarnej
• 
  Przystanek autobusowy
• 
  Bank
• 
  Gwiazda Dawida nad wejściem na Cmentarz Żydowski
• 
  Mogiła zbiorowa na Cmentarzu Żydowskim
• 
  Nagrobki na Cmentarzu Żydowskim
• 
  Widok na bramę Żydowskiego Cmentarza
• 
  Brama Żydowskiego Cmentarza
• 
  Nagrobek na Cmentarzu Żydowskim

Linki zewnętrzne

• Raduń w globus.tut.by (biał.)
• herb miejscowości
• Raduń w radzima.org