Cytryn: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m robot poprawia: en:Quartz#Varieties; zmiany kosmetyczne |
|||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Citrine.jpg|thumb|150px|Nieoszlifowany cytryn]] |
[[Plik:Citrine.jpg|thumb|150px|Nieoszlifowany cytryn]] |
||
[[Plik: |
[[Plik:Citrin cut.jpg|thumb|150px|58-karatowy kamień]] |
||
[[Plik:2cytryn, Brazylia.jpg|thumb|150px|kryształ cytrynu]] |
[[Plik:2cytryn, Brazylia.jpg|thumb|150px|kryształ cytrynu]] |
||
'''Cytryn''' (kwarc żółty) |
'''Cytryn''' (kwarc żółty) – [[kamień ozdobny]], odmiana [[kwarc]]u. Należy do minerałów rzadkich. <br /> |
||
Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa ''citrin'' |
Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa ''citrin'' – [[żółty]]; gr. ''kitros'' = cytryna; łac. ''citrus'' = drzewo cytrusowe.<br /> |
||
Inne nazwy niedopuszczalne w handlu to: '''czeski topaz, topaz złoty, topaz fałszywy, topaz Madeira'''. |
Inne nazwy niedopuszczalne w handlu to: '''czeski topaz, topaz złoty, topaz fałszywy, topaz Madeira'''. |
||
=== Właściwości === |
=== Właściwości === |
||
*[[Symbolika chemiczna|Symbol chemiczny]]: '''SiO<sub>2</sub>''' |
* [[Symbolika chemiczna|Symbol chemiczny]]: '''SiO<sub>2</sub>''' |
||
*[[Połysk]]: szklisty, na przełamie tłusty |
* [[Połysk]]: szklisty, na przełamie tłusty |
||
*[[Barwa]]: [[żółty]], żółtopomarańczowym, pomarańczowym, ciemnopomarańczowym. |
* [[Barwa]]: [[żółty]], żółtopomarańczowym, pomarańczowym, ciemnopomarańczowym. |
||
*[[Rysa (mineralogia)|Rysa]]: [[barwa biała|biała]] lub szarawa |
* [[Rysa (mineralogia)|Rysa]]: [[barwa biała|biała]] lub szarawa |
||
*[[Twardość w skali Mohsa]]: 7 |
* [[Twardość w skali Mohsa]]: 7 |
||
*[[Spójność]]: kruchy |
* [[Spójność]]: kruchy |
||
*[[Gęstość]] 2,65 g/cm |
* [[Gęstość]] 2,65 g/cm³ |
||
*[[skupienia minerałów|Skupienie]]: ziarniste, pręcikowe, zbite |
* [[skupienia minerałów|Skupienie]]: ziarniste, pręcikowe, zbite |
||
*[[Przełam]]: muszlowy |
* [[Przełam]]: muszlowy |
||
Niekiedy wytwarza formy dwubarwne, będące w części cytrynem, a w części [[ametyst]]em tzw. [[ametryn]]. Tworzy prawidłowo wykształcone kryształy (najczęściej w formie [[szczotka krystaliczna|szczotek krystalicznych]]), także [[skupienia minerałów|skupienia]] zbite i ziarniste. |
Niekiedy wytwarza formy dwubarwne, będące w części cytrynem, a w części [[ametyst]]em tzw. [[ametryn]]. Tworzy prawidłowo wykształcone kryształy (najczęściej w formie [[szczotka krystaliczna|szczotek krystalicznych]]), także [[skupienia minerałów|skupienia]] zbite i ziarniste. |
||
== Występowanie == |
== Występowanie == |
||
Linia 22: | Linia 22: | ||
Występuje w bogatych w [[krzem]] [[pegmatyt]]ach, gdzie często towarzyszą mu [[turmalin]], [[Beryl (minerał)|beryl]] i [[miki|mika]]. |
Występuje w bogatych w [[krzem]] [[pegmatyt]]ach, gdzie często towarzyszą mu [[turmalin]], [[Beryl (minerał)|beryl]] i [[miki|mika]]. |
||
'''Miejsca występowania:''' Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w [[Brazylia|Brazylii]]. Oprócz tego na Uralu |
'''Miejsca występowania:''' Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w [[Brazylia|Brazylii]]. Oprócz tego na Uralu – [[Rosja]] i [[Madagaskar]]ze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: [[Kazachstan]], [[Wielka Brytania]], [[Francja]], [[Włochy]], [[Hiszpania]]. |
||
'''W Polsce''' występuje koło Jeleniej Góry i Nowej Rudy w Sudetach. |
'''W Polsce''' występuje koło Jeleniej Góry i Nowej Rudy w Sudetach. |
||
== Zastosowanie |
== Zastosowanie == |
||
*poszukiwany i ceniony przez kolekcjonerów |
* poszukiwany i ceniony przez kolekcjonerów |
||
*Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem jubilerskim. Największe oszlifowane okazy, o masie powyzej 1150 ct. znajdują się w [[Smithsonian Institution]] ([[Stany Zjednoczone|USA]]), w tzw. kolekcji brazylijskiej. |
* Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem jubilerskim. Największe oszlifowane okazy, o masie powyzej 1150 ct. znajdują się w [[Smithsonian Institution]] ([[Stany Zjednoczone|USA]]), w tzw. kolekcji brazylijskiej. |
||
== Ciekawostki == |
== Ciekawostki == |
||
Barwa żółta spowodowana jest obecnością małych wyrostków wodorotlenku żelaza. |
Barwa żółta spowodowana jest obecnością małych wyrostków wodorotlenku żelaza. |
||
Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie [[ametyst |
Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie [[ametyst]]ów i [[morion (minerał)|morionów]]. Przez ogrzewanie można też zmieniać [[barwa|barwę]] cytrynów, np. cytryny i ametysty z kopalni [[Montezuma]] w [[Brazylia|Brazylii]] stają się po podgrzaniu ciemnozielone ([[prazolit]]) i [[Barwa zielona|zielone]]. |
||
Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie [[ametyst]]u lub [[Kwarc dymny|kwarcu dymnego]]. W temperaturze 470 |
Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie [[ametyst]]u lub [[Kwarc dymny|kwarcu dymnego]]. W temperaturze 470°C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550–560°C – ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty. |
||
Cytryn to też kamień odpowiadający jednemu z 12 znaków zodiaku a mianowicie wodnikowi. |
Cytryn to też kamień odpowiadający jednemu z 12 znaków zodiaku a mianowicie wodnikowi. |
||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
*J.Żaba, ''Ilustrowany słownik skał i minerałów'', Videograf II Sp. z o.o. 2003 r. |
* J.Żaba, ''Ilustrowany słownik skał i minerałów'', Videograf II Sp. z o.o. 2003 r. |
||
*W. Schumann, ''Minerały świata'', Wyd.”Alma- Press”, 2003 r. |
* W. Schumann, ''Minerały świata'', Wyd.”Alma- Press”, 2003 r. |
||
* J.Bauer, ''Przewodnik Skały i minerały'', Wyd. Multico, 1997 r. |
* J.Bauer, ''Przewodnik Skały i minerały'', Wyd. Multico, 1997 r. |
||
*K. Maślankiewicz, ''Kamienie szlachetne'', Wyd. Geologiczne, 1982 r. |
* K. Maślankiewicz, ''Kamienie szlachetne'', Wyd. Geologiczne, 1982 r. |
||
*N.Sobczak, ''Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych'', Wyd. Alfa, 1986 r. |
* N.Sobczak, ''Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych'', Wyd. Alfa, 1986 r. |
||
*C.Hall, ''Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne'', Wyd. Wiedza i Życie, 1996 r. |
* C.Hall, ''Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne'', Wyd. Wiedza i Życie, 1996 r. |
||
*W.Schuman, ''Kamienie szlachetne i ozdobne'', Wyd. „Alma –Press”, |
* W.Schuman, ''Kamienie szlachetne i ozdobne'', Wyd. „Alma –Press”, 2004 r. |
||
{{Commons|Category:Quartz}} |
{{Commons|Category:Quartz}} |
||
<br /> |
|||
Zobacz też: [[minerał]], [[jubilerstwo]], [[przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa]], [[kwarc]] |
Zobacz też: [[minerał]], [[jubilerstwo]], [[przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa]], [[kwarc]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Odmiany kwarcu]] |
||
[[Kategoria:Jubilerstwo]] |
|||
[[bg:Цитрин]] |
[[bg:Цитрин]] |
Wersja z 04:05, 26 sty 2009
Cytryn (kwarc żółty) – kamień ozdobny, odmiana kwarcu. Należy do minerałów rzadkich.
Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa citrin – żółty; gr. kitros = cytryna; łac. citrus = drzewo cytrusowe.
Inne nazwy niedopuszczalne w handlu to: czeski topaz, topaz złoty, topaz fałszywy, topaz Madeira.
Właściwości
- Symbol chemiczny: SiO2
- Połysk: szklisty, na przełamie tłusty
- Barwa: żółty, żółtopomarańczowym, pomarańczowym, ciemnopomarańczowym.
- Rysa: biała lub szarawa
- Twardość w skali Mohsa: 7
- Spójność: kruchy
- Gęstość 2,65 g/cm³
- Skupienie: ziarniste, pręcikowe, zbite
- Przełam: muszlowy
Niekiedy wytwarza formy dwubarwne, będące w części cytrynem, a w części ametystem tzw. ametryn. Tworzy prawidłowo wykształcone kryształy (najczęściej w formie szczotek krystalicznych), także skupienia zbite i ziarniste.
Występowanie
Stanowi składnik pegmatytów i utworów hydrotermalnych. Spotyka się go w geodach wśród melafirów i jako otoczaki w aluwiach rzecznych. Występuje w bogatych w krzem pegmatytach, gdzie często towarzyszą mu turmalin, beryl i mika.
Miejsca występowania: Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w Brazylii. Oprócz tego na Uralu – Rosja i Madagaskarze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: Kazachstan, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Hiszpania.
W Polsce występuje koło Jeleniej Góry i Nowej Rudy w Sudetach.
Zastosowanie
- poszukiwany i ceniony przez kolekcjonerów
- Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem jubilerskim. Największe oszlifowane okazy, o masie powyzej 1150 ct. znajdują się w Smithsonian Institution (USA), w tzw. kolekcji brazylijskiej.
Ciekawostki
Barwa żółta spowodowana jest obecnością małych wyrostków wodorotlenku żelaza.
Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie ametystów i morionów. Przez ogrzewanie można też zmieniać barwę cytrynów, np. cytryny i ametysty z kopalni Montezuma w Brazylii stają się po podgrzaniu ciemnozielone (prazolit) i zielone.
Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie ametystu lub kwarcu dymnego. W temperaturze 470°C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550–560°C – ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty.
Cytryn to też kamień odpowiadający jednemu z 12 znaków zodiaku a mianowicie wodnikowi.
Bibliografia
- J.Żaba, Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II Sp. z o.o. 2003 r.
- W. Schumann, Minerały świata, Wyd.”Alma- Press”, 2003 r.
- J.Bauer, Przewodnik Skały i minerały, Wyd. Multico, 1997 r.
- K. Maślankiewicz, Kamienie szlachetne, Wyd. Geologiczne, 1982 r.
- N.Sobczak, Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych, Wyd. Alfa, 1986 r.
- C.Hall, Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. Wiedza i Życie, 1996 r.
- W.Schuman, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. „Alma –Press”, 2004 r.
Zobacz też: minerał, jubilerstwo, przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa, kwarc