Cytryn: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 04:05, 26 sty 2009

Nieoszlifowany cytryn

Plik:2cytryn, Brazylia.jpg

kryształ cytrynu

Cytryn (kwarc żółty) – kamień ozdobny, odmiana kwarcu. Należy do minerałów rzadkich.
Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa citrin – żółty; gr. kitros = cytryna; łac. citrus = drzewo cytrusowe.
Inne nazwy niedopuszczalne w handlu to: czeski topaz, topaz złoty, topaz fałszywy, topaz Madeira.

Właściwości

Symbol chemiczny: SiO₂
Połysk: szklisty, na przełamie tłusty
Barwa: żółty, żółtopomarańczowym, pomarańczowym, ciemnopomarańczowym.
Rysa: biała lub szarawa
Twardość w skali Mohsa: 7
Spójność: kruchy
Gęstość 2,65 g/cm³
Skupienie: ziarniste, pręcikowe, zbite
Przełam: muszlowy

Niekiedy wytwarza formy dwubarwne, będące w części cytrynem, a w części ametystem tzw. ametryn. Tworzy prawidłowo wykształcone kryształy (najczęściej w formie szczotek krystalicznych), także skupienia zbite i ziarniste.

Występowanie

Stanowi składnik pegmatytów i utworów hydrotermalnych. Spotyka się go w geodach wśród melafirów i jako otoczaki w aluwiach rzecznych. Występuje w bogatych w krzem pegmatytach, gdzie często towarzyszą mu turmalin, beryl i mika.

Miejsca występowania: Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w Brazylii. Oprócz tego na Uralu – Rosja i Madagaskarze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: Kazachstan, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Hiszpania.

W Polsce występuje koło Jeleniej Góry i Nowej Rudy w Sudetach.

Zastosowanie

poszukiwany i ceniony przez kolekcjonerów
Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem jubilerskim. Największe oszlifowane okazy, o masie powyzej 1150 ct. znajdują się w Smithsonian Institution (USA), w tzw. kolekcji brazylijskiej.

Ciekawostki

Barwa żółta spowodowana jest obecnością małych wyrostków wodorotlenku żelaza.

Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie ametystów i morionów. Przez ogrzewanie można też zmieniać barwę cytrynów, np. cytryny i ametysty z kopalni Montezuma w Brazylii stają się po podgrzaniu ciemnozielone (prazolit) i zielone.

Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie ametystu lub kwarcu dymnego. W temperaturze 470°C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550–560°C – ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty.

Cytryn to też kamień odpowiadający jednemu z 12 znaków zodiaku a mianowicie wodnikowi.

Bibliografia

J.Żaba, Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II Sp. z o.o. 2003 r.
W. Schumann, Minerały świata, Wyd.”Alma- Press”, 2003 r.
J.Bauer, Przewodnik Skały i minerały, Wyd. Multico, 1997 r.
K. Maślankiewicz, Kamienie szlachetne, Wyd. Geologiczne, 1982 r.
N.Sobczak, Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych, Wyd. Alfa, 1986 r.
C.Hall, Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. Wiedza i Życie, 1996 r.
W.Schuman, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. „Alma –Press”, 2004 r.

Zobacz też: minerał, jubilerstwo, przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa, kwarc

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 [[Plik:Citrine.jpg|thumb|150px|Nieoszlifowany cytryn]]
-[[Plik:Citrin_cut.jpg|thumb|150px|58-karatowy kamień]]
+[[Plik:Citrin cut.jpg|thumb|150px|58-karatowy kamień]]
 [[Plik:2cytryn, Brazylia.jpg|thumb|150px|kryształ cytrynu]]
-'''Cytryn''' (kwarc żółty) - [[kamień ozdobny]], odmiana [[kwarc]]u. Należy do minerałów rzadkich. <br />
+'''Cytryn''' (kwarc żółty) – [[kamień ozdobny]], odmiana [[kwarc]]u. Należy do minerałów rzadkich. <br />
-Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa ''citrin'' - [[żółty]]; gr. ''kitros'' = cytryna; łac. ''citrus'' = drzewo cytrusowe.<br />
+Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa ''citrin'' – [[żółty]]; gr. ''kitros'' = cytryna; łac. ''citrus'' = drzewo cytrusowe.<br />
 Inne nazwy niedopuszczalne w handlu to: '''czeski topaz, topaz złoty, topaz fałszywy, topaz Madeira'''.
 === Właściwości ===
-*[[Symbolika chemiczna|Symbol chemiczny]]: '''SiO<sub>2</sub>'''
+* [[Symbolika chemiczna|Symbol chemiczny]]: '''SiO<sub>2</sub>'''
-*[[Połysk]]: szklisty, na przełamie tłusty
+* [[Połysk]]: szklisty, na przełamie tłusty
-*[[Barwa]]: [[żółty]], żółtopomarańczowym, pomarańczowym, ciemnopomarańczowym.
+* [[Barwa]]: [[żółty]], żółtopomarańczowym, pomarańczowym, ciemnopomarańczowym.
-*[[Rysa (mineralogia)|Rysa]]: [[barwa biała|biała]] lub szarawa
+* [[Rysa (mineralogia)|Rysa]]: [[barwa biała|biała]] lub szarawa
-*[[Twardość w skali Mohsa]]: 7
+* [[Twardość w skali Mohsa]]: 7
-*[[Spójność]]: kruchy
+* [[Spójność]]: kruchy
-*[[Gęstość]] 2,65 g/cm<sup>3</sup>
+* [[Gęstość]] 2,65 g/cm³
-*[[skupienia minerałów|Skupienie]]: ziarniste, pręcikowe, zbite
+* [[skupienia minerałów|Skupienie]]: ziarniste, pręcikowe, zbite
-*[[Przełam]]: muszlowy
+* [[Przełam]]: muszlowy
 Niekiedy wytwarza formy dwubarwne, będące w części cytrynem, a w części [[ametyst]]em tzw. [[ametryn]]. Tworzy prawidłowo wykształcone kryształy (najczęściej w formie [[szczotka krystaliczna|szczotek krystalicznych]]), także [[skupienia minerałów|skupienia]] zbite i ziarniste.
 == Występowanie ==
@@ Linia 22: / Linia 22: @@
 Występuje w bogatych w [[krzem]] [[pegmatyt]]ach, gdzie często towarzyszą mu [[turmalin]], [[Beryl (minerał)|beryl]] i [[miki|mika]].
-'''Miejsca występowania:''' Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w [[Brazylia|Brazylii]]. Oprócz tego na Uralu - [[Rosja]] i [[Madagaskar]]ze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: [[Kazachstan]], [[Wielka Brytania]], [[Francja]], [[Włochy]], [[Hiszpania]].
+'''Miejsca występowania:''' Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w [[Brazylia|Brazylii]]. Oprócz tego na Uralu – [[Rosja]] i [[Madagaskar]]ze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: [[Kazachstan]], [[Wielka Brytania]], [[Francja]], [[Włochy]], [[Hiszpania]].
 '''W Polsce''' występuje koło Jeleniej Góry i Nowej Rudy w Sudetach.
-== Zastosowanie: ==
+== Zastosowanie ==
-*poszukiwany i ceniony przez kolekcjonerów
+* poszukiwany i ceniony przez kolekcjonerów
-*Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem jubilerskim. Największe oszlifowane okazy, o masie powyzej 1150 ct. znajdują się w [[Smithsonian Institution]] ([[Stany Zjednoczone|USA]]), w tzw. kolekcji brazylijskiej.
+* Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem jubilerskim. Największe oszlifowane okazy, o masie powyzej 1150 ct. znajdują się w [[Smithsonian Institution]] ([[Stany Zjednoczone|USA]]), w tzw. kolekcji brazylijskiej.
 == Ciekawostki ==
 Barwa żółta spowodowana jest obecnością małych wyrostków wodorotlenku żelaza.
-Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie [[ametyst|ametystów]] i [[morion (minerał)|morionów]]. Przez ogrzewanie można też zmieniać [[barwa|barwę]] cytrynów, np. cytryny i ametysty z kopalni [[Montezuma]] w [[Brazylia|Brazylii]] stają się po podgrzaniu ciemnozielone ([[prazolit]]) i [[Barwa zielona|zielone]].
+Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie [[ametyst]]ów i [[morion (minerał)|morionów]]. Przez ogrzewanie można też zmieniać [[barwa|barwę]] cytrynów, np. cytryny i ametysty z kopalni [[Montezuma]] w [[Brazylia|Brazylii]] stają się po podgrzaniu ciemnozielone ([[prazolit]]) i [[Barwa zielona|zielone]].
-Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie [[ametyst]]u lub [[Kwarc dymny|kwarcu dymnego]]. W temperaturze 470 °C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550-560 °C - ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty.
+Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie [[ametyst]]u lub [[Kwarc dymny|kwarcu dymnego]]. W temperaturze 470°C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550–560°C – ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty.
 Cytryn to też kamień odpowiadający jednemu z 12 znaków zodiaku a mianowicie wodnikowi.
 == Bibliografia ==
-*J.Żaba, ''Ilustrowany słownik skał i minerałów'', Videograf II Sp. z o.o. 2003 r.
+* J.Żaba, ''Ilustrowany słownik skał i minerałów'', Videograf II Sp. z o.o. 2003 r.
-*W. Schumann, ''Minerały świata'', Wyd.”Alma- Press”, 2003 r.
+* W. Schumann, ''Minerały świata'', Wyd.”Alma- Press”, 2003 r.
 * J.Bauer, ''Przewodnik Skały i minerały'', Wyd. Multico, 1997 r.
-*K. Maślankiewicz, ''Kamienie szlachetne'', Wyd. Geologiczne, 1982 r.
+* K. Maślankiewicz, ''Kamienie szlachetne'', Wyd. Geologiczne, 1982 r.
-*N.Sobczak, ''Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych'', Wyd. Alfa, 1986 r.
+* N.Sobczak, ''Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych'', Wyd. Alfa, 1986 r.
-*C.Hall, ''Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne'', Wyd. Wiedza i Życie, 1996 r.
+* C.Hall, ''Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne'', Wyd. Wiedza i Życie, 1996 r.
-*W.Schuman, ''Kamienie szlachetne i ozdobne'', Wyd. „Alma –Press”, 2004r.
+* W.Schuman, ''Kamienie szlachetne i ozdobne'', Wyd. „Alma –Press”, 2004 r.
 {{Commons|Category:Quartz}}
-<br />
 Zobacz też: [[minerał]], [[jubilerstwo]], [[przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa]], [[kwarc]]
-[[Kategoria:Minerały]]
+[[Kategoria:Odmiany kwarcu]]
-[[Kategoria:Jubilerstwo]]
 [[bg:Цитрин]]