Morion (minerał)

Morion

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny
Twardość w skali Mohsa	7
Przełam	muszlowy, kruchy
Gęstość minerału	2,65 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	ciemnoszara aż do czarnej
Rysa	biała

Morion – nazwa nieprzezroczystego kwarcu dymnego (zadymionego) o zabarwieniu ciemnoszarym do czarnego. Jego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa mormorion = ciemny (ponury) i nawiązuje do zabarwienia tego minerału.

Właściwości

• Stopień przezroczystości: przezroczysty
• Współczynnik załamania światła: 1,544-1,553
• Dwójłomność: 0,009
• Dyspersja: 0,013
• Pleochroizm: dostrzegalny od brunatnego do czerwonobrunatnego
• Luminescencja: zazwyczaj nie występuje

Zazwyczaj tworzy kryształy o pokroju heksagonalnych słupków z pseudopiramidalnymi (romboedrycznymi) piramidami. Analogicznie do kryształu górskiego. Bardzo często w kryształach występują wrostki igiełkowatego rutylu, dające charakterystyczne efekty optyczne.

• Przyczyną zabarwienia jest: zawartość strukturalnych domieszek glinu (wraz ze wzrostem zawartości glinu wzrasta intensywność barwy) oraz (naturalne lub sztuczne) promieniowanie gamma.
• W temperaturze 300–400 stopni C może on ulec odbarwieniu, ale po naświetleniu promieniami Roentgena odzyskuje swą pierwotna barwę, inne przyjmują barwę cytrynów.
• Handlowe określenie "topaz dymny" jest niedopuszczalne.
• niekiedy wykazuje iryzację, bądź efekt kociego oka.
• czasami wytwarza kryształy szkieletowe,
• jest minerałem rzadkim

Występowanie

Stanowi składnik pegmatytów i utworów hydrotermalnych wysokich temperatur. Występuje też w żyłach kruszcowych oraz w aluwiach. Niemal współwystępuje z kwarcem dymnym. Podobne jak w przypadku kryształu górskiego.

Miejsca występowania:

• Szwajcaria – Szczególnie duże kryształy, o wadze ponad 130 kg, pochodzą z Przełęczy Furtka (w 1867 r. znaleziono pustkę skalną wypełnioną pięknymi kryształami – największy miał 70cm długości, i masę 127 kg),
• Brazylia – ponad 3-tonowe kryształy z Minas Gerais,
• Madagaskar, Rosja – Ural, Szkocja, Ukraina – Wołyń (znaleziono kryształ o wadze 1,5t), Szwajcaria, USA – Kalifornia, Czechy,

W Polsce – znajdowany na Dolnym Śląsku, w rejonie Strzegomia i Jawora, w Karkonoszach, i Górach Izerskich.

Zastosowanie

• poszukiwany i ceniony kamień kolekcjonerski
• bywa używany w jubilerstwie do wyrobi biżuterii artystycznej.
• stosowany do wyrobu drobnej galanterii ozdobnej i użytkowej oraz figurek.
• jest szczególnie popularny w Szkocji; stanowi element ozdobny stroju narodowego.

Zobacz też

• kwarc dymny

Bibliografia

• W.Szumann- „Kamienie szlachetne i ozdobne”;
• N.Sobczak – „Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych”;
• R. Hochleitner – „Minerały i kryształy”;
• Leksykon Przyrodniczy – „Minerały”;
• Podręczny Leksykon Przyrodniczy – „Minerały i kamienie szlachetne”;
• K. Maślankiewicz – „Kamienie szlachetne”;
• C. Hall – „Klejnoty kamienie szlachetne i ozdobne”;
• G.G. Gormaz i J.J.Casanovas – „Atlas mineralogii”.