Pireus: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Robot dodał vep:Pirei |
m disambigR -> inne znaczenia, Wikiprojekt:Sprzątanie metastron |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{ |
{{inne znaczenia|miasta|[[Pireus (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tej nazwy]]}} |
||
{{Miasto zagranica infobox |
{{Miasto zagranica infobox |
||
| Miasto = Pireus<br />Πειραιάς |
| Miasto = Pireus<br />Πειραιάς |
Wersja z 09:59, 22 sty 2013
Szablon:Miasto zagranica infobox
Pireus, Piraeus, Peiraeus (nowogrecki: Πειραιάς Peiraiás lub Pireás, starogrecki / katharewusa: Πειραιεύς Pireéfs) – miasto portowe w Grecji, w Attyce, wchodzące w skład Wielkich Aten.
Położenie
Pireus leży na górzystym półwyspie, 8 km na płd.-zach. od Aten, najwyższą wznoszącą się tam górą jest Munichia (86,5 m), na której w okresie macedońskim znajdował się gród. Trzy okrągłe zatoki (Pireus, Zea i Munichia) stanowiły naturalne porty, które Temistokles w 493 p.n.e. połączył z Atenami Długimi Murami.
Pireus antyczny
Pireus był najważniejszym portem starożytnych Aten. Usytuowany w doskonale ufortyfikowanej naturalnej zatoce, dzielił się na trzy mniejsze porty: Kantharos, Zea i Munichia.
W czasach wczesnego antyku Pireus był kamienistą wyspą (Munichia - współcześnie Kastella), połączoną z lądem wąską, zalewaną przez morską wodę ścieżką, która w suchym okresie była wykorzystywana do pozyskiwania soli. Nazywała się Halipedon (pole solne) i jej błotniste podłoże pozwalało, mimo trudności, na jej przebycie.
Z biegiem czasu ląd się utwardził, ustało zalewanie wodą i we wczesnych czasach klasycznych przejście stało się bezpieczne. Temistokles przewidując ponowny atak Persów - po bitwie pod Maratonem - w latach (493–492) p.n.e. silnie ufortyfikował Pireus. Wtedy Pireus zwiększył swoje znaczenie i jako port o głębokiej wodzie, zastąpił dotychczasowy w Faleronie, stając się portem wojennym Aten (493 p.n.e.). Powstałe tam stocznie wybudowały flotę walczącą później pod Salaminą.
Fortyfikacje zostały ukończone w 460 p.n.e. przez Kimona i Peryklesa, gdy Pireus był już połączony z Atenami Długimi Murami, budowanymi w latach 461-457 p.n.e., dającymi bezpieczne połączenie między oboma miastami.
Przyległe do portu miasto na planie prostopadłych ulic otaczających port, hale kolumnowe i doki, zostało zaplanowane przez Hippodamosa z Miletu. Agora w Pireusie została później nazwana jego imieniem.
Podczas wojen peloponeskich Pireus był głównym portem Aten i podzielił ich los. Spartanie spalili Pireus i zburzyli mury. Dopiero po restaurowaniu demokracji Konon odbudował mury w 392 p.n.e..
Kolejne zniszczenia miały miejsce po zdobyciu Pireusu przez Sullę, gdy został opanowany przez Rzymian. Dzieła dokończyli Goci pod wodzą Alaryka w 395.
W okresie bizantyjskim port był wykorzystywany okresowo ze względu na dużą odległość od stolicy - Konstantynopola. W czasie okupacji tureckiej Pireus był opuszczony - była tam tylko komora celna i klasztor świętego Spirydona.
Duża część murów fortyfikacji Temistoklesa, otaczających linię brzegową, przetrwało w bardzo dobrym stanie do dni dzisiejszych i są częścią promenady. Odkopano pozostałości neos oikoi, w których były podczas zimy przechowywane triremy. Wykopaliska te są źródłem informacji o antycznej żegludze i budowie statków.
Pireus współczesny
Wraz z powstaniem niepodległej Grecji i proklamowaniem Aten stolicą rozpoczął się gwałtowny rozwój miasta, powstało wiele pięknych budynków. Jednym z nich jest gmach teatru miejskiego, przykład budownictwa klasycystycznego.
Pireus jest jednym z najważniejszych centrów przemysłowych współczesnej Grecji, największym jej portem i trzecim co do wielkości portem Morza Śródziemnego. Z Atenami łączy go linia metra i Pireus stanowi z nimi wspólny kompleks miejski. Liczba mieszkańców demos (gminy) Pireus (Δήμος Πειραιóς) wynosi 175.697 (2001).
Baseny portowe − Kantharos, położone w centrum miasta, obsługują głównie połączenia promowe z prawie każdą wyspą wschodniej Grecji, Kretą, Cykladami, Dodekanezem i wieloma z południowych i północnych wysp Egejskich. Zachodnia część portu, zajmująca znaczną część przedmieść Drapetsona i Keratsini, jest wykorzystywana do obsługi ładunków cargo. Ponadto istnieją mniejsze porty lokalne, porty wojenne (Zea i Munichia) oraz duże mariny sportowo-turystyczne. Największa z nich zlokalizowana jest obok słynnej hali sportowej w kształcie "spodka" SEF (Stadio Eirinis kai Filias - Stadion Pokoju i Przyjaźni), położonej w Nowym Faleronie.
Przynależność administracyjna
Pireus to nazwa jednej z jednostek municypalnych, leżącą na płd.-zach. od Aten, wchodzących w skład metropolii ateńskiej. Sześć pozostałych jednostek municypalnych, które kiedyś były dzielnicami Pireusu, ma teraz własne samorządy i w Grecji, formalnie stanowią oddzielne miasta (podobnie jak każda z dzielnic Aten). Są to: Nikaia, Korydalos, Keratsini, Perama, Drapetsona i Rentis. Liczba ludności tych siedmiu jednostek wynosi 466.605 (2001) i jest częścią ludności Wielkich Aten - liczącej 3.278.219 (2001). Pireus jest też stolicą Nomarchii Pireusu, rozłożonej w południowej Attyce, na Wyspach Sarońskich, północnym Półwyspie Argolidzkim oraz wyspie Kithirze. Administracyjnie nomarchia Pireusu należy do regionu Attyka.
Wyższe uczelnie w Pireusie
- Uniwersytet w Pireusie [1]
- TEI - wyższa uczelnia techniczna typu greckiego, zbliżonego do polskich WSI [2]
Muzea
Muzeum Archeologiczne [3]
Miejska Galeria Malarstwa [4]
Kluby sportowe
- Olympiakos Pireus - piłka nożna - Stadion Karaïskaki [5]
- Olympiakos Pireus - koszykówka - Stadion Pokoju i Przyjaźni [6]
- Ethnikos Pireus
Interesujące miejsca
- Główny port
- Pasalimani (Zea)
- Mikrolimano
- Krążownik pancerny "Georgios Averof" (Trokadero Marina, Palaio Faliro), okręt-muzeum, pływał w latach 1911 - 1955.
Miasta partnerskie
- Wilno, Litwa
- Marsylia, Francja
- Worcester, Stany Zjednoczone
- Ostrawa, Czechy
- Baltimore, Stany Zjednoczone
- Gałacz, Rumunia
- Warna, Bułgaria
- Szanghaj, Chińska Republika Ludowa
Ciekawostka
Pireus znany jest również dzięki przebojowi Dzieci Pireusu (gr. Τα παιδιά του Πειραιά), śpiewanemu przez Melinę Mercouri, pochodzącego z filmu Nigdy w niedzielę reż. Julesa Dassina.