Baltimore

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Baltimore
Ilustracja
Flaga
Flaga
Dewiza: The Greatest City in America, Get in on it, The city that reads.
Przydomek: Charm City, Mobtown, B'more, The City of Firsts, Monument City, Ravenstown
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stan

 Maryland

Data założenia

1729

Prawa miejskie

1797

Kod statystyczny

FIPS: 24-04000
GNIS ID: 0597040

Burmistrz

Jack Young (D)

Powierzchnia

238,4 km²

Wysokość

10 m n.p.m.

Populacja (2010)
• liczba ludności
• gęstość


620 961
2604,7 os./km²

Nr kierunkowy

410

Kod pocztowy
Strefa czasowa

UTC-05:00
UTC-04:00

Położenie na mapie stanu Maryland
Mapa konturowa stanu Maryland, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Baltimore”
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, po prawej znajduje się punkt z opisem „Baltimore”
Ziemia39°17′N 76°37′W/39,283333 -76,616667
Strona internetowa

Baltimore (wym. [ˈbɒltɪmɔr]) – miasto na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, największe w stanie Maryland.

Leży około 60 km od Waszyngtonu i tworzy z nim jeden obszar metropolitalny. Jest miastem niezależnym, a więc nie wchodzi w skład żadnego hrabstwa. Zgodnie z prawem stanu Maryland posiada status identyczny jak hrabstwo dla celów statystycznych – Państwowy Urząd Statystyczny (ang.: US Census Bureau) uznaje hrabstwo za podstawę obliczeń i dlatego traktuje Baltimore na zasadzie równości z hrabstwem.

Baltimore jest tradycyjnie ostoją Partii Demokratycznej od ponad 150 lat. Partię Demokratyczną reprezentowało dwoje wieloletnich senatorów stanu Maryland – Barbara Mikulski i Paul Sarbanes, pochodzących i zamieszkałych w Baltimore.

W mieście funkcjonuje zespół baseballowy Baltimore Orioles.

Dane ogólne[edytuj | edytuj kod]

Baltimore jest jednym z dwudziestu największych miast Stanów Zjednoczonych, posiada 3 uniwersytety, bazę marynarki wojennej, liczne muzea, galerię sztuki, domy i kościoły z XVIII i XIX w. Dumą miasta jest zacumowany w Porcie Wewnętrznym USS Constelation – ostatni zwodowany (1854) żaglowy okręt Stanów Zjednoczonych.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W XVII wieku kilka miast o nazwie Baltimore założono nad brzegami zatoki Chesapeake. Obecne miasto powstało w lipcu 1729, a nazwę swą wzięło od Lorda Baltimore, ówczesnego gubernatora Prowincji Maryland. Do końca XVIII wieku miasto utrzymywało się ze składu towarów dla i z produkujących cukier wysp Morza Karaibskiego.

W czasie wojny brytyjsko-amerykańskiej w 1812 roku Brytyjczycy, nazywający Baltimore „gniazdem piratów” kilkakrotnie atakowali nadbrzeżny fort McHenry, ale wszystkie ich szturmy zostały odparte, a po śmierci dowódcy, generała Rossa, wycofali się. Bitwa morska, jaka się wówczas wywiązała, została po raz pierwszy w dziejach Stanów Zjednoczonych wygrana, co zainspirowało poetę Francisa Scotta Key do napisania wiersza „The Star-Spangled Banner” (Gwiaździsty Sztandar), który stał się później tekstem hymnu narodowego Stanów Zjednoczonych. Bitwa ta uwieczniona została pomnikiem wzniesionym w centrum miasta, z której to przyczyny prezydent John Quincy Adams nadał w 1827 Baltimore przydomek „Miasta Pomnika” (ang. Monument City).

W 1851 roku miasto Baltimore zostało wydzielone z hrabstwa Baltimore jako osobna jednostka samorządowa równoważna hrabstwu[1].

Przed wojną secesyjną Maryland był stanem niewolniczym. W czasie wojny, aczkolwiek oficjalnie należący do Unii, uznawał dawny ustrój, a w mieście przeważały nastroje prokonfederackie. 19 kwietnia 1861 do miasta wkroczył, 6. pułk Massachusetts, który był w drodze do Waszyngtonu. Baltimore nie przecinała linia kolejowa, więc żołnierze musieli się wyładować na wschodniej stacji, przejść przez miasto i ponownie załadować na pociąg do stolicy. Mieszkańcy Baltimore zaatakowali tylne kompanie cegłami, kamieniami z bruku i pistoletami. Żołnierze odpowiedzieli ogniem. W wyniku zamieszek zginęło, czterech żołnierzy i dwunastu mieszkańców[2].

W lutym 1904 w Baltimore wybuchł gwałtowny pożar, który strawił w ciągu 30 godzin ponad tysiąc pięćset budynków. Ogień pojawił się 7 lutego w centrum dzielnicy handlowej w pomieszczeniach hurtowni towarów sypkich i błyskawicznie objął sąsiednie zabudowania. Z żywiołem walczyło 1231 strażaków. Ostatnie ogniska pożaru dogaszono 8 lutego. Nie odnotowano ofiar śmiertelnych. Całkowitej zagładzie uległo ponad 1300 budynków, w których zlokalizowanych było ok. 2,5 tys. zakładów przemysłowych, sklepów i banków. Zniszczeniu uległa też historyczna zabudowa miasta z 1730 roku. Straty materialne oceniono na 80 milionów dolarów. Był to największy pożar miasta w Stanach Zjednoczonych od czasu wielkiego pożaru Chicago w 1871 roku[3]. Ówczesny burmistrz miasta odmówił przyjęcia pomocy z zewnątrz, mówiąc: „Baltimore will take care of its own, thank you!” (Baltimore da sobie samo radę, dziękujemy). W ciągu dwóch lat nie było już śladu po tej katastrofie.

W 1950 Baltimore osiągnęło rekordową – 950 tys. – liczbę mieszkańców, (6. miejsce wśród największych miast Stanów Zjednoczonych), za Detroit i przed Cleveland, ale w następnym półwieczu straciło ponad 300 tysięcy mieszkańców (głównie na rzecz przedmieść).

18 lipca 2001 w wyniku wykolejenia się pociągu z chemikaliami w tunelu pod centrum miasta wybuchł groźny pożar, który sparaliżował całe miasto. Strażacy walczyli z ogniem 9 dni i wprawdzie ugasili go, ale zalali niżej położone ulice centrum, a chemikalia zmieszane z wodą spłynęły do systemu kanalizacyjnego. W 3 tygodnie później w obrębie centrum miasta wyleciały w powietrze pokrywy studzienek ściekowych, bowiem gromadzące się gazy spowodowały eksplozję. Ofiar w ludziach nie było.

W 2003 miasto padło ofiarą huraganu Isabel, który spiętrzył wody zatoki do siedmiu metrów, co spowodowało zalanie portu i okolicznych dzielnic.

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Baltimore jest jednym z najbardziej uprzemysłowionych obszarów Stanów Zjednoczonych. W mieście zlokalizowany jest przemysł lotniczy, elektromaszynowy, chemiczny, stoczniowy i hutniczy. Port Baltimore, położony w głębi zatoki Chesapeake należy do najbezpieczniejszych w Stanach Zjednoczonych. Przed huraganami chroni go obszerny półwysep Delmarva, podzielony pomiędzy stany Delaware, Maryland i Wirginia (stąd nazwa – Del-Mar-Va), zaś przed mroźnymi wiatrami z północy łańcuch Appalachów.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Baltimore było drugim po Nowym Jorku miastem w Stanach Zjednoczonych, które osiągnęło liczbę 100 tys. mieszkańców[4][5]. Od 1820 do 1850 roku, według spisów ludności Stanów Zjednoczonych, Baltimore było drugim najbardziej zaludnionym miastem w tym państwie,[5][6][7] zanim w 1860 roku wyprzedziła je Filadelfia[8]. Było to jedno z 10 miast o największej populacji w Stanach Zjednoczonych w każdym spisie powszechnym – aż do spisu z 1980 r.[9][10], a po II wojnie światowej liczyło ponad 900 tys. mieszkańców[11].

Rozwój demograficzny miasta przedstawia poniższe zestawienie.

  • 1790 – 13 503
  • 1800 – 26 514
  • 1810 – 46 555
  • 1820 – 62 738
  • 1830 – 80 620
  • 1840 – 102 313
  • 1850 – 169 054
  • 1860 – 212 418
  • 1870 – 267 354
  • 1880 – 332 313
  • 1890 – 434 439
  • 1900 – 508 957
  • 1910 – 558 485
  • 1920 – 733 826
  • 1930 – 804 874
  • 1940 – 859 100
  • 1950 – 949 708
  • 1960 – 939 024
  • 1970 – 905 759
  • 1980 – 786 775
  • 1990 – 736 014
  • 2000 – 651 154

Religia[edytuj | edytuj kod]

Wyznanie rzymskokatolickie[edytuj | edytuj kod]

Współpraca[12][13][edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Profil miasta Baltimore Maryland State Archives (en)
  2. James M. McPherson, Battle Cry of Freedom: The Civil War Era, Oxford University Press, 1988, ISBN 978-0195038637.
  3. Marek Żukow-Karczewski, Największe pożary w Polsce i na świecie, Ekologia.pl, 2012.
  4. 1840 Fast Facts: 10 Largest Urban Places, U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  5. a b 1850 Fast Facts: 10 Largest Urban Places, U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  6. 1830 Fast Facts: 10 Largest Urban Places, U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  7. 1820 Fast Facts: 10 Largest Urban Places, U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  8. 1860 Fast Facts: 10 Largest Urban Places, U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  9. 1980 Fast Facts: 10 Largest Urban Places, U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  10. 1990 Fast Facts: 10 Largest Urban Places, U.S. Census Bureau [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  11. Maryland - 1950 Census of Population, United States census [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  12. Sister Cities. [w:] Visit Baltimore [on-line]. [dostęp 2011-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (października 11, 2011)].
  13. Sister City Committee. Baltimore-Luxor-Alexandria Sister City Committee. [dostęp 2011-03-30].
  14. Baltimore City Mayor's Office of International and Immigrant Affairs – Sister Cities Program (kopia z Internet Archive). [dostęp 2008-10-16].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]