Morgante: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
c.d. |
m drobne redakcyjne, poprawa linków |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Czy wiesz do artykułu|4}} |
{{Czy wiesz do artykułu|4}} |
||
'''Morgante''' – [[epos]] [[renesans]]owego włoskiego poety [[Luigi Pulci|Luigiego Pulciego]]<ref name="Enciclopedie on line">{{Cytuj stronę | url = http://www.treccani.it/enciclopedia/luigi-pulci/ | tytuł = Pulci, Luigi | opublikowany = Enciclopedie on line | język = it | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. Poemat ten zapoczątkował we Włoszech tradycję pisania obszernych epickich dzieł wierszowanych. |
'''Morgante''' – [[epos]] [[renesans]]owego włoskiego poety [[Luigi Pulci|Luigiego Pulciego]]<ref name="Enciclopedie on line">{{Cytuj stronę | url = http://www.treccani.it/enciclopedia/luigi-pulci/ | tytuł = Pulci, Luigi | opublikowany = Enciclopedie on line | język = it | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. Poemat ten zapoczątkował we Włoszech tradycję pisania obszernych epickich dzieł wierszowanych. Został opublikowany w pełnej wersji w 1483 roku. Niekiedy stosuje się wobec niego nazwę ''Morgante maggiore'', która odróżnia ostateczną redakcję dzieła od jego wcześniejszego wydania. |
||
== Charakterystyka ogólna == |
== Charakterystyka ogólna == |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
== Bohaterowie == |
== Bohaterowie == |
||
Utwór bazuje na ''[[Pieśń o Rolandzie|Pieśni o Rolandzie]]'' i późniejszych opracowaniach<ref name="biography.yourdictionary.com">{{Cytuj stronę | url = http://biography.yourdictionary.com/luigi-pulci | tytuł = Luigi Pulci Facts | opublikowany = biography.yourdictionary.com | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref> |
Utwór bazuje na ''[[Pieśń o Rolandzie|Pieśni o Rolandzie]]'' i późniejszych opracowaniach<ref name="biography.yourdictionary.com">{{Cytuj stronę | url = http://biography.yourdictionary.com/luigi-pulci | tytuł = Luigi Pulci Facts | opublikowany = biography.yourdictionary.com | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref> losów [[Roland (rycerz)|Rolanda]] i [[Bitwa w wąwozie Roncevaux|bitwie w wąwozie Roncevaux]]<ref name="newadvent.org">{{Cytuj stronę | url = http://www.newadvent.org/cathen/12562a.htm | tytuł = Luigi Pulci | opublikowany = newadvent.org | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. Głównymi bohaterami poematu są Orlando i Rinaldo, paladyni [[Karol Wielki|Karola Wielkiego]] oraz tytułowy Morgante, olbrzym{{r|Toruń}}. Negatywnym bohaterem, źródłem wszelkich nieszczęść, jest Ganelon Moguntczyk, który spiskuje przeciwko szlachetnym rycerzom z [[Saraceni|Saracenami]]{{r|Toruń}}. |
||
== Znaczenie == |
== Znaczenie == |
||
| Linia 24: | Linia 24: | ||
== Przekłady == |
== Przekłady == |
||
Pieśń pierwszą eposu Pulciego przełożył na język angielski [[George Gordon Byron]]<ref name="newsteadabbeybyronsociety.org">{{Cytuj stronę | url = http://www.newsteadabbeybyronsociety.org/works/downloads/morgante_maggiore.pdf | tytuł = Morgante Maggiore, Canto I. Edited by Peter Cochran | autor = Luigi Pulci | opublikowany = newsteadabbeybyronsociety.org | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. Na język polski przetłumaczone zostały (przez [[Edward Porębowicz|Edwarda Porębowicza]]) tylko nieliczne oktawy poematu. Zostały one zamieszczone w przedwojennej antologii ''Panteon wielkich twórców poezji i prozy |
Pieśń pierwszą eposu Pulciego przełożył na język angielski [[George Gordon Byron]]<ref name="newsteadabbeybyronsociety.org">{{Cytuj stronę | url = http://www.newsteadabbeybyronsociety.org/works/downloads/morgante_maggiore.pdf | tytuł = Morgante Maggiore, Canto I. Edited by Peter Cochran | autor = Luigi Pulci | opublikowany = newsteadabbeybyronsociety.org | język = en | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. Na język polski przetłumaczone zostały (przez [[Edward Porębowicz|Edwarda Porębowicza]]) tylko nieliczne oktawy poematu. Zostały one zamieszczone w przedwojennej antologii ''Panteon wielkich twórców poezji i prozy: antologja literatury powszechnej''<ref name="cyfrowa.chbp.chelm.pl">{{Cytuj stronę | url = http://cyfrowa.chbp.chelm.pl/dlibra/doccontent?id=10059 | tytuł = Panteon wielkich twórców poezji i prozy : antologja literatury powszechnej. T. 1 | opublikowany = cyfrowa.chbp.chelm.pl | strony = 703-706 | język = pl | data dostępu = 2016-11-13}}</ref>. |
||
{{przypisy}} |
{{przypisy|2}} |
||
[[Kategoria:Włoskie eposy]] |
[[Kategoria:Włoskie eposy]] |
||
Wersja z 12:58, 22 lis 2016
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Morgante – epos renesansowego włoskiego poety Luigiego Pulciego[1]. Poemat ten zapoczątkował we Włoszech tradycję pisania obszernych epickich dzieł wierszowanych. Został opublikowany w pełnej wersji w 1483 roku. Niekiedy stosuje się wobec niego nazwę Morgante maggiore, która odróżnia ostateczną redakcję dzieła od jego wcześniejszego wydania.
Charakterystyka ogólna
Morgante jest utworem epickim o znacznych rozmiarach. Utwór ten jest jednym z najdłuższych poematów w całej literaturze europejskiej. Składa się z dwudziestu ośmiu pieśni[2]. Zbudowany został z trzech tysięcy siedmiuset sześćdziesięciu trzech strof ośmiowersowych i liczy w sumie trzydzieści tysięcy sto cztery wersy[2]. Dla porównania, Pan Tadeusz Adama Mickiewicza ma niespełna 10 000 wersów.
Forma
Strofy poematu realizują model oktawy (po włosku ottava rima). Zwrotka taka jest zbudowana z wersów jedenastozgłoskowych (endecasillabo) i rymuje się abababcc[3]. Jako pierwszy oktawy w poematach epickich użył w czternastym wieku Giovanni Boccaccio[3], jednak dopiero poeci wieku piętnastego Pulci i Boiardo, uczynili z tej strofy podstawową zwrotkę eposów bohaterskich, jak również poematów heroikomicznych[4].
- In principio era il Verbo appresso a Dio,
- Ed era Iddio il Verbo, e il Verbo Lui:
- Quest'era nel principio, al parer mio,
- E nulla si può far sanza costui:
- Però, giusto Signor, benigno e pio,
- Mandami solo un degli Angeli tui,
- Che m’accompagni, e rechimi a memoria
- Una famosa, antica e degna storia[5].
Bohaterowie
Utwór bazuje na Pieśni o Rolandzie i późniejszych opracowaniach[6] losów Rolanda i bitwie w wąwozie Roncevaux[7]. Głównymi bohaterami poematu są Orlando i Rinaldo, paladyni Karola Wielkiego oraz tytułowy Morgante, olbrzym[2]. Negatywnym bohaterem, źródłem wszelkich nieszczęść, jest Ganelon Moguntczyk, który spiskuje przeciwko szlachetnym rycerzom z Saracenami[2].
Znaczenie
Znaczenie poematu Pulciego wynika z jego prekursorskiej roli wobec innych eposów włoskiego renesansu, Orlanda zakochanego (Orlando Innamorato) Mattea Marii Boiarda, Orlanda szalonego (Orlando furioso) Ludovica Ariosta i Jerozolimy wyzwolonej Torquata Tassa.
Przekłady
Pieśń pierwszą eposu Pulciego przełożył na język angielski George Gordon Byron[8]. Na język polski przetłumaczone zostały (przez Edwarda Porębowicza) tylko nieliczne oktawy poematu. Zostały one zamieszczone w przedwojennej antologii Panteon wielkich twórców poezji i prozy: antologja literatury powszechnej[9].
- ↑ Pulci, Luigi. Enciclopedie on line. [dostęp 2016-11-13]. (wł.).
- ↑ a b c d Walerian Preisner: Luigi Pulci i jego "Morgante". Studium o pierwszym włoskim poecie epickim wielkiego stylu. Toruń: 1966, s. 64-71.
- ↑ a b Ottava rima, poetic form. Encyclopaedia Britannica. [dostęp 2016-11-13]. (ang.).
- ↑ Luigi Pulci, Italian poet. Encyclopaedia Britannica. [dostęp 2016-11-13]. (ang.).
- ↑ Luigi Pulci: Morgante maggiore I, Canto primo. it.wikisource.org. [dostęp 2016-11-13]. (wł.).
- ↑ Luigi Pulci Facts. biography.yourdictionary.com. [dostęp 2016-11-13]. (ang.).
- ↑ Luigi Pulci. newadvent.org. [dostęp 2016-11-13]. (ang.).
- ↑ Luigi Pulci: Morgante Maggiore, Canto I. Edited by Peter Cochran. newsteadabbeybyronsociety.org. [dostęp 2016-11-13]. (ang.).
- ↑ Panteon wielkich twórców poezji i prozy : antologja literatury powszechnej. T. 1. cyfrowa.chbp.chelm.pl. s. 703-706. [dostęp 2016-11-13]. (pol.).