Ładunek (nabój): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
*[[amunicja zespolona]] |
*[[amunicja zespolona]] |
||
== Przypisy == |
|||
{{przypisy}} |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Literatura == |
== Literatura == |
||
Wersja z 19:23, 19 sty 2018
Ładunek (inaczej patron, od niem. Patrone) – nabój, pierwowzór współczesnego naboju zespolonego. Znane użycie w polszczyźnie ok. 1601[1].
Zawinięta w papierową tulejkę porcja czarnego prochu wraz z pociskiem [2]. Ułatwiało to ładowanie broni odprzodowej, do oddania pojedynczego strzału. Ładunki przechowywane były w ładownicy.
W Polsce (po raz pierwszy w Europie) wprowadzenie ładunków przypisuje się królowi Stefanowi Batoremu w ramach reformy wojska (piechota wybraniecka[3]).
Zastąpiły używane dotychczas prochownice, zwłaszcza w wojsku, eliminując stosowanie przybitki i flejtucha (zmięty papier stanowił przybitkę). Ułatwiały ładowanie i tym samym zwiększały szybkostrzelność, choć wymagały kosztownego wówczas papieru (papier czerpany). Rozpowszechnione w końcu XVII i XVIII w.. Stosowane do II poł. XIX w., do momentu wprowadzenia broni odtylcowej (np. karabinu Halla wz. 1819, karabinu Dreyse wz. 1849, karabinu norweskiego M1842) z nabojem zespolonym.
Podczas ładowania broni[4], należało odgryźć przednimi zębami[5] koniec ładunku, podsypać proch do lufy , resztę prochu wsypać na panewkę [6], następnie wsunąć do lufy zmięty papier z opakowania ładunku (jako przybitkę), a na końcu pocisk, ubijając wszystko stemplem.
Zobacz też
- ładownica
- nabój
- prochownica
- arkebuz
- muszkiet
- karabin
- karabin kammerlader
- karabin Dreyse wz. 1849
- amunicja zespolona
Przypisy
- ↑ hasło ładunek [w:] Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku. PAN Instytut Języka Polskiego. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
- ↑ sporządzanie ładunków - Maciejewski, s. 155, rys. 21 (za franc. "Règlement de Bardin", 1807)
- ↑ s. 13 [w:] Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 165. ISBN 83-04-00440-2.
- ↑ opis ładowania broni na 12 temp - w: "Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego..."
- ↑ (ciekawostka) - brak przednich zębów zwalniał od służby wojskowej
- ↑ dla karabinu piechoty wz. 1777 AN IX Francja: waga podsypki 1,0 g waga prochu 12,24 g za: Maciejewski, "Broń palna..", s. 38
Literatura
- Roman Matuszewski: Muszkiety, arkebuzy, karabiny.... Warszawa: Rytm, 2000. ISBN 83-87893-69-2.
- Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 165. ISBN 83-04-00440-2.
- Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego, przełożony z francuskiego na polskie [przekład francuskiego regulaminu z 1791 przez Cypriana Godebskiego. Jasna Góra: 1807 (reprint 2000 ?).
Linki zewnętrzne
- Fabrication des cartouches (pol. Sposób przygotowania ładunków według "Règlement de Bardin", 1807 z rysunkami). [dostęp 2010-07-27]. (fr.). stosowany m.in. w Armii Księstwa Warszawskiego.