Ćitta: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 19:22, 22 cze 2020

Ćitta (pali Czitta, sanskryt trl. ćitta) – kategoria ontologiczna w religiach dharmicznych tłumaczona zależnie od tradycji jako umysł wyższy lub niższy umysł.

Hinduizm

Ćitta indywidualna (wjasti ćitta, przynależąca do dźiwy) pojmowana jest jako nieskończenie mała część ćitty kosmicznej (samaszti ćitty, powstałej z czystej mahat sattwy – części sattwicznej mahat tattwy).

Ćita w filozofii indyjskiej to cześć antahkarany, magazyn samskar (impresji, źródło świadomości, siedziba duszy jednostki.

Bóstwem ćitty jest Naraga^[1].
W jodze klasycznej ćitta rozumiana jest jako podmiot w procesach poznania i utożsamiana z empirycznym ja jednostki, empiryczną świadomością^[2].
Swami Muktananda Paramahansa podaje iż w procesie rozwoju, ćitta osiąga poziom określany terminem ćajtanja (czysta świadomość)^[3].

Zobacz też

Ćittaśarira

Buddyzm

Ćitta czasem tłumaczone jest jako Umysł. To podstawowy termin w buddyzmie mahajany, nie posiada on dosłownego odpowiednika w zachodnich językach.

Pisany małą literą (ćitta, umysł) oznacza różnicujący intelekt (manas).
Pisany dużą literą (Citta, Umysł), termin doktryny czittamatra. Oznacza „samoświadomy i samorozświetlający się Umysł wolny od dualizmu doświadczenia i doświadczającego”, potocznie zwany naturą umysłu i zarazem naturą rzeczywistości. Poczucie „dualizmu subiekt-obiekt” stwarzają przykrywające tę naturę, zgromadzone indywidualnie zgodnie z prawem przyczynowo-skutkowym karma, nawykowe skłonności i splamienia. To zgrubne poziomy świadomości, które zanikają całkowicie w czasie procesu śmierci. Jednak dalej „reinkarnują” się te najsubtelniejsze, umożliwiając w bardo, jak i w kolejnym odrodzeniu powrót do nawykowych sił. Teksty buddyjskie przyrównują zgrubne poziomy świadomości do fal oceanu, najsubtelniejsze do głębin a „samoświadomy i samorozświetlający się Umysł wolny od dualizmu doświadczenia i doświadczającego” do wody oceanu. Pojedyncze fale pojawiają się i znikają, niekiedy uchodząc w głębiny, a niekiedy można je wyodrębnić (śmierć, bardo i kolejne odrodzenie), ale przez cały czas pozostają częścią wody oceanu.

Zobacz też

Przypisy

↑ Tattwa bodha II.4. W: Śankaraczarja: Śankaraczarja. Klejnot mądrości Wschodu. Józef Świtkowski (tł.), Leonard Górnicki (red.). Wyd. 1. Wrocław: „Borgis” Pracownia, 1999, s. 130. ISBN 83-87129-70-4.
↑ Koncepcja nieświadomości w klasycznej jodze indyjskiej, Marzenna Jakubczak, Kwartalnik filozoficzny, t. 21, z. 2 (1993), s. 54.
↑ Meditation on the Guru. W: Swami Muktananda Paramahansa: Play of Consciousness. Chitshakti Vilas. A spiritual autobiography. Wyd. 1. Ganeshpuri: Gurudev Siddha Peeth, 1994, s. 49. ISBN 81-85501-18-1. (ang.).

[1] Tattwa bodha II.4. W: Śankaraczarja: Śankaraczarja. Klejnot mądrości Wschodu. Józef Świtkowski (tł.), Leonard Górnicki (red.). Wyd. 1. Wrocław: „Borgis” Pracownia, 1999, s. 130. ISBN 83-87129-70-4.

[2] Koncepcja nieświadomości w klasycznej jodze indyjskiej, Marzenna Jakubczak, Kwartalnik filozoficzny, t. 21, z. 2 (1993), s. 54.

[3] Meditation on the Guru. W: Swami Muktananda Paramahansa: Play of Consciousness. Chitshakti Vilas. A spiritual autobiography. Wyd. 1. Ganeshpuri: Gurudev Siddha Peeth, 1994, s. 49. ISBN 81-85501-18-1. (ang.).

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
 == Hinduizm ==
 * Ćitta indywidualna (''wjasti ćitta'', przynależąca do [[Dźiwa|dźiwy]]) pojmowana jest jako nieskończenie mała część ćitty kosmicznej ([[samaszti ćitta|samaszti ćitty]], powstałej z czystej mahat sattwy – części [[Sattwa|sattwicznej]] mahat tattwy).
-Ćita w filozofii indyjskiej to cześć [[Antahkarana|antahkarany]], magazyn [[samskara|samskar]] (impresji, źródło świadomości, siedziba duszy jednostki.
+Ćita w filozofii indyjskiej to cześć [[Antahkarana|antahkarany]], magazyn [[samskara|samskar]] (<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (NIESPAROWANE NAWIASY OKRĄGŁE) -->impresji, źródło świadomości, siedziba duszy jednostki.
+* Bóstwem ćitty jest [[Naraga]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Śankaraczarja|autor= |autor link= Adi Śankara |tytuł= Śankaraczarja. Klejnot mądrości Wschodu |url= |inni= [[Józef Świtkowski]] (tł.), Leonard Górnicki (red.) |wydanie= 1|wydawca= „Borgis” Pracownia|miejsce= Wrocław|rok= 1999 |strony= 130|rozdział=Tattwa bodha II.4|isbn= 8387129704}}</ref>.
-* Bóstwem ćitty jest [[Naraga]]<ref> {{cytuj książkę
+* W jodze klasycznej ćitta rozumiana jest jako podmiot w procesach poznania i utożsamiana z empirycznym ''ja'' jednostki, empiryczną świadomością<ref>''Koncepcja nieświadomości w klasycznej jodze indyjskiej'', Marzenna Jakubczak, Kwartalnik filozoficzny, t. 21, z. 2 (1993), s. 54.</ref>.
-|nazwisko= Śankaraczarja|autor= |autor link= Adi Śankara |inni= [[Józef Świtkowski]] (tł.), Leonard Górnicki (red.)
+* [[Muktananda|Swami Muktananda Paramahansa]] podaje iż w procesie rozwoju, ćitta osiąga poziom określany terminem [[ćajtanja]] (''czysta świadomość'')<ref>{{cytuj książkę |autor= Swami Muktananda Paramahansa|autor link=Swami Muktananda Paramahansa |tytuł= Play of Consciousness. Chitshakti Vilas. A spiritual autobiography |url=|wydanie= 1|wydawca= Gurudev Siddha Peeth|miejsce= Ganeshpuri|rok= 1994 |strony= 49 |rozdział= Meditation on the Guru |isbn= 81-85501-18-1|język = en|data dostępu =}}</ref>.
-|tytuł= Śankaraczarja. Klejnot mądrości Wschodu
-|url= |wydanie= 1|wydawca= "Borgis" Pracownia|miejsce= Wrocław|rok= 1999
-|strony= 130|rozdział=Tattwa bodha II.4|id = |isbn= 8387129704|oclc= |doi= |cytat= }} </ref>.
-* W jodze klasycznej ćitta rozumiana jest jako podmiot w procesach poznania i utożsamiana z empirycznym ''ja'' jednostki, empiryczną świadomością<ref>''Koncepcja nieświadomości w klasycznej jodze indyjskiej'', Marzenna Jakubczak, Kwartalnik filozoficzny, t.21, z. 2 (1993), s. 54 </ref>.
-* [[Muktananda|Swami Muktananda Paramahansa]] podaje iż w procesie rozwoju, ćitta osiąga poziom określany terminem [[ćajtanja]] (''czysta świadomość'')<ref>{{cytuj książkę
-|autor= Swami Muktananda Paramahansa|autor link=Swami Muktananda Paramahansa |inni= |tytuł= Play of Consciousness. Chitshakti Vilas. A spiritual autobiography |url=|wydanie= 1|wydawca= Gurudev Siddha Peeth|miejsce= Ganeshpuri|rok= 1994 |strony= 49 |rozdział= Meditation on the Guru
-|adres rozdziału= |id = |isbn= 81-85501-18-1|oclc= |doi= |cytat= |język = en|data dostępu = }}</ref>.
-=== Zobacz też ===
+== Zobacz też ==
 * [[Ćittaśarira]]
-*
 == Buddyzm ==
-Ćitta czasem tłumaczone jest jako '''Umysł'''.To podstawowy termin w [[buddyzm]]ie [[mahajana|mahajany]], nie posiada on dosłownego odpowiednika w zachodnich językach.
+Ćitta czasem tłumaczone jest jako '''Umysł'''. To podstawowy termin w [[buddyzm]]ie [[mahajana|mahajany]], nie posiada on dosłownego odpowiednika w zachodnich językach.
 * Pisany małą literą (ćitta, umysł) oznacza '''różnicujący intelekt''' ([[manas (religia)|manas]]).
+* Pisany dużą literą (Citta, Umysł), termin doktryny [[czittamatra]]. Oznacza „samoświadomy i samorozświetlający się Umysł wolny od dualizmu doświadczenia i doświadczającego”, potocznie zwany naturą umysłu i zarazem naturą rzeczywistości. Poczucie „dualizmu subiekt-obiekt” stwarzają przykrywające tę naturę, zgromadzone indywidualnie zgodnie z prawem przyczynowo-skutkowym [[karma]], nawykowe skłonności i splamienia. To zgrubne poziomy świadomości, które zanikają całkowicie w czasie procesu śmierci. Jednak dalej „[[reinkarnacja|reinkarnują]]” się te najsubtelniejsze, umożliwiając w [[Bardo (stan)|bardo]], jak i w kolejnym odrodzeniu powrót do nawykowych sił. Teksty buddyjskie przyrównują zgrubne poziomy świadomości do fal oceanu, najsubtelniejsze do głębin a „samoświadomy i samorozświetlający się Umysł wolny od dualizmu doświadczenia i doświadczającego” do wody oceanu. Pojedyncze fale pojawiają się i znikają, niekiedy uchodząc w głębiny, a niekiedy można je wyodrębnić (śmierć, bardo i kolejne odrodzenie), ale przez cały czas pozostają częścią wody oceanu.
+== Zobacz też ==
-* Pisany dużą literą (Citta, Umysł), termin doktryny [[czittamatra]]. Oznacza "samoświadomy i samorozświetlający się Umysł wolny od dualizmu doświadczenia i doświadczającego", potocznie zwany naturą umysłu i zarazem naturą rzeczywistości. Poczucie "dualizmu subiekt-obiekt" stwarzają przykrywające tą naturę, zgromadzone indywidualnie zgodnie z prawem przyczynowo-skutkowym [[karma]], nawykowe skłonności i splamienia. To zgrubne poziomy świadomości, które zanikają całkowicie w czasie procesu śmierci. Jednak dalej "[[reinkarnacja|reinkarnują]]" się te najsubtelniejsze, umożliwiając w [[Bardo (stan)|bardo]], jak i w kolejnym odrodzeniu powrót do nawykowych sił. Teksty buddyjskie przyrównują zgrubne poziomy świadomości do fal oceanu, najsubtelniejsze do głębin a "samoświadomy i samorozświetlający się Umysł wolny od dualizmu doświadczenia i doświadczającego" do wody oceanu. Pojedyncze fale pojawiają się i znikają, niekiedy uchodząc w głębiny, a niekiedy można je wyodrębnić (śmierć, bardo i kolejne odrodzenie), ale przez cały czas pozostają częścią wody oceanu.
-=== Zobacz też ===
 * [[Bodhićitta|bodhicitta]]
 * [[ego (buddyzm)]]