Antoni Zięba (pedagog): Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Dodano kategorię "Polscy pedagodzy" za pomocą HotCat
1. część zmian po uwagach Zbigniewa Lipeckiego
Linia 19: Linia 19:
[[File:Tablica Antoniego Zięby przy Jedności Narodowej 117.jpg|thumb|Tablica upamiętniająca Antoniego Ziębę na pierwszym budynku III liceum (przy ulicy [[Ulica Jedności Narodowej we Wrocławiu|Jedności Narodowej]] 117)]]
[[File:Tablica Antoniego Zięby przy Jedności Narodowej 117.jpg|thumb|Tablica upamiętniająca Antoniego Ziębę na pierwszym budynku III liceum (przy ulicy [[Ulica Jedności Narodowej we Wrocławiu|Jedności Narodowej]] 117)]]
Urodził się w 12 maja 1894 roku w Gołonogu (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej), gdzie ukończył [[szkoła powszechna|szkołę powszechną]].
Urodził się w 12 maja 1894 roku w Gołonogu (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej), gdzie ukończył [[szkoła powszechna|szkołę powszechną]].
W wieku 17 lat rozpoczął naukę w trzyletnim seminarium nauczycielskim w Jędrzejowie{{odn|Zięba|1996|s=18–19}}.
W wieku 17 lat dostał się do trzyletniego Seminarium Nauczycielskiego w Jędrzejowie. Po jego ukończeniu, mimo poważnemu narażeniu się Rosjaninowi zarządzającemu szkołą w randze dyrektora, działał w podziemnej organizacji wojskowej. W roku 1919 podjął pracę w [[preparanda|preparandzie nauczycielskiej]] w Dąbrowie Górniczej. Niedługo potem wziął udział w kampanii 1920 roku w [[Wojna polsko-bolszewicka|wojnie z bolszewikami]]. W 1921 wziął ślub z Marylą Ruskówną, z którą pracował w preparandzie. W 1924 ukończył studia z polonistyki w Państwowym Instytucie Nauczycielskim w Warszawie i podjął się zorganizowania od podstaw Seminarium Nauczycielskiego Męskiego im. Romualda Traugutta w Dąbrowie Górniczej. W roku 1931 podjął, a dwa lata później ukończył, studia psychologiczno-pedagogiczne w Genewskim Instytucie Pedagogicznym J.J. Rousseau. Po likwidacji seminarium nauczycielskiego w 1936 roku został mianowany wizytatorem wydziału szkolnictwa powszechnego w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Brześciu{{odn|Starościak|2000}}. Funkcję tę pełnił do wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], kiedy został zmobilizowany do dowodzenia transportem amunicji na front. Po wykonaniu zadania został wzięty do niewoli przez żołnierzy [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], z której udało mu się uciec. Wrócił wtedy do [[Brześć|Brześcia]] i z rodziną przeniósł się do [[Warszawa|Warszawy]].
Za zorganizowanie w seminarium demonstracji patriotycznej został z niego relegowany, dopuszczono go jednak do egzaminu końcowego.
Tam w porozumieniu z [[Delegatura Rządu na Kraj|Delegaturą Rządu Emigracyjnego na Kraj]] organizował tajne nauczanie. Jako członek [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] brał udział w [[powstanie warszawskie|powstaniu warszawskim]]. Rok po wojnie przeniósł się do [[Wrocław]]ia, gdzie, znów od podstaw, zorganizował [[Liceum Ogólnokształcące nr III im. Adama Mickiewicza we Wrocławiu|III Liceum Ogólnokształcące]] (pierwotnie znane jako III Gimnazjum).
Po ukończeniu seminarium, w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] pracował jako nauczyciel.
Działał też w tajnej [[Polska Organizacja Wojskowa|Polskiej Organizacji Wojskowej]]{{odn|Zięba|1996|s=85}}, za co otrzymał [[Krzyż Niepodległości]]{{odn|Zięba|1996|s=201}}.
W roku 1919 podjął pracę w [[preparanda|preparandzie nauczycielskiej]] w Dąbrowie Górniczej.
Niedługo potem uczestniczył w [[Wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej]].
W roku 1921 ożenił się z Marią Ruskówną, nauczycielką biologii, z którą pracował w preparandzie.
W roku 1924 ukończył polonistyczne w Państwowym Instytucie Nauczycielskim w Warszawie i podjął się zorganizowania od podstaw Seminarium Nauczycielskiego Męskiego im. Romualda Traugutta w Dąbrowie Górniczej. W roku 1931 podjął, a dwa lata później ukończył, studia psychologiczno-pedagogiczne w Genewskim Instytucie Pedagogicznym J.J. Rousseau.
W roku 1935 został mianowany wizytatorem wydziału szkolnictwa powszechnego w Kuratorium Okręgu Szkolnego Brzeskiego{{odn|Zięba|1996|s=215}}{{odn|Starościak|2000}}.
Funkcję tę pełnił do wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], kiedy został zmobilizowany{{odn|Zięba|1996|s=237}}.
Po kampanii wrześniowej wrócił do [[Brześć|Brześcia]], a następnie, pod koniec roku 1939, przeniósł się z rodziną do [[Warszawa|Warszawy]].
W czasie wojny pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej i organizował tajne nauczanie.
Jako członek [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] brał udział w [[powstanie warszawskie|powstaniu warszawskim]].
Rok po wojnie przeniósł się z rodziną do [[Wrocław]]ia, gdzie, znów od podstaw, zorganizował [[Liceum Ogólnokształcące nr III im. Adama Mickiewicza we Wrocławiu|III Państwowe Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące]] (jego nazwa została później skrócona).


{{Cytat |treść = Drugim priorytetem było znalezienie zatrudnienia. We Wrocławiu brakowało wszystkiego, ale – na szczęście – nie pracy. Antoni Zięba (1894–1986) należał do tych, którym zrujnowane miasto ofiarowało niepowtarzalną szansę. Ten dyplomowany nauczyciel z Górnego Śląska i weteran wojny polsko-bolszewickiej oraz kampanii wrześniowej zdołał uciec z sowieckiej niewoli, ale podczas powstania warszawskiego został złapany przez Niemców i trafił do obozu. W lipcu 1946 roku, ponieważ nie miał gdzie mieszkać, pojechał z żoną i trójką dzieci do Wrocławia. W dniu przyjazdu spotkał na placu Grunwaldzkim dawnego kolegę z Wilna, również nauczyciela:
{{Cytat |treść = Drugim priorytetem było znalezienie zatrudnienia. We Wrocławiu brakowało wszystkiego, ale – na szczęście – nie pracy. Antoni Zięba (1894–1986) należał do tych, którym zrujnowane miasto ofiarowało niepowtarzalną szansę. Ten dyplomowany nauczyciel z Górnego Śląska i weteran wojny polsko-bolszewickiej oraz kampanii wrześniowej zdołał uciec z sowieckiej niewoli, ale podczas powstania warszawskiego został złapany przez Niemców i trafił do obozu. W lipcu 1946 roku, ponieważ nie miał gdzie mieszkać, pojechał z żoną i trójką dzieci do Wrocławia. W dniu przyjazdu spotkał na placu Grunwaldzkim dawnego kolegę z Wilna, również nauczyciela:
Linia 31: Linia 43:
— Bagatela!… — myślę sobie.|autor=Antoni Zięba|źródło=Pamiętnik pedagoga{{odn|Zięba|1988|s=15–16}}}}
— Bagatela!… — myślę sobie.|autor=Antoni Zięba|źródło=Pamiętnik pedagoga{{odn|Zięba|1988|s=15–16}}}}
„Ale – wspomniał – nie był to czas na jęki i załamywanie rąk. Trzeba było zakasać rękawy”.|autor=[[Norman Davies]] i [[Roger Moorhouse]]|źródło=[[Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Norman Davies]] | autor2 = [[Roger Moorhouse]] | tytuł = [[Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego]] | wydawca = [[Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”|Znak]] | miejsce = Kraków | data = 2003 | strony = 468 | isbn = 978-83-240-1781-2}}</ref>}}
„Ale – wspomniał – nie był to czas na jęki i załamywanie rąk. Trzeba było zakasać rękawy”.|autor=[[Norman Davies]] i [[Roger Moorhouse]]|źródło=[[Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Norman Davies]] | autor2 = [[Roger Moorhouse]] | tytuł = [[Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego]] | wydawca = [[Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”|Znak]] | miejsce = Kraków | data = 2003 | strony = 468 | isbn = 978-83-240-1781-2}}</ref>}}
Od roku 1947 był członkiem [[Stronnictwo Demokratyczne|Stronnictwa Demokratycznego]]{{odn|Zięba|1996|s=555}}.
W roku 1965 decyzją Wydziału Oświaty Dzielnicowej Rady Narodowej Wrocław-Śródmieście, wbrew woli dyrektora Zięby, który nie był członkiem [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]], liceum zostało przeniesione z pierwotnego budynku przy ulicy [[Ulica Jedności Narodowej we Wrocławiu|Jedności Narodowej]] 117 na ulicę Składową 5. W związku z tym, na rok przed dwudziestoleciem szkoły, odszedł na emeryturę i przeniósł się z żoną do [[Okradzionów|Okradzionowa]] (dzielnica Dąbrowy Górniczej). W 1971 brał udział w obchodach dwudziestopięciolecia szkoły we Wrocławiu. Zmarł 2 października 1986 roku. Spoczywa na cmentarzu w Okradzionowie{{odn|Drozdowski|1996|s=20–22}}.
W roku 1965 decyzją Wydziału Oświaty Dzielnicowej Rady Narodowej Wrocław-Śródmieście, wbrew woli dyrektora Zięby, liceum zostało przeniesione z [[Ulica Jedności Narodowej we Wrocławiu|ulicy Jedności Narodowej]] 117 na ulicę Składową 5.
Z tego powodu, na rok przed dwudziestoleciem szkoły, odszedł na emeryturę, a potem przeniósł się z żoną do [[Okradzionów|Okradzionowa]] (dzielnica Dąbrowy Górniczej).
W roku 1971 wziął udział w obchodach dwudziestopięciolecia szkoły we Wrocławiu.
Zmarł 2 października 1986. Spoczywa na cmentarzu w Okradzionowie{{odn|Drozdowski|1996|s=20–22}}.


== Rodzina i życie prywatne ==
== Rodzina i życie prywatne ==
Małżeństwo Ziębów miało troje dzieci: córkę Zofię i synów Jana i Dionizego.
Z żoną Marylą, której zadedykował ''Pamiętnik pedagogiczny'' jako Marii{{odn|Zięba|1996}}, miał trójkę dzieci. Był głęboko wierzącym [[katolicyzm|katolikiem]]{{odn|Drozdowski|1996|s=19}} oraz miłośnikiem [[narciarstwo|narciarstwa]]{{odn|Drozdowski|1996|s=24–25}}.
Antoni Zięba był głęboko wierzącym [[katolicyzm|katolikiem]]{{odn|Drozdowski|1996|s=19}}.
Uprawiał turystykę pieszą i [[narciarstwo]]{{odn|Drozdowski|1996|s=24–25}}.


== Publikacje ==
== Publikacje ==
Ukazały się następujące wydania zapisków z pamiętnika Antoniego Zięby:
Ukazały się następujące wydania wspomnień Antoniego Zięby:
* ''Pamiętnik pedagoga'', [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Ossolineum]], Wrocław 1988 (134 strony){{odn|Zięba|1988}}
* ''Pamiętnik pedagoga'', [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Ossolineum]], Wrocław 1988 (134 strony){{odn|Zięba|1988}}
* ''Pamiętnik pedagogiczny'', Wrocławska Drukarnia Naukowa, Wrocław 1996 (591 stron){{odn|Zięba|1996}}
* ''Pamiętnik pedagogiczny. Wspomnienia i refleksje'', Wrocławska Drukarnia Naukowa, Wrocław 1996 (591 stron){{odn|Zięba|1996}}


''Pamiętnik pedagogiczny'' został wydany dopiero w roku jubileuszu pięćdziesięciolecia III Liceum,
''Pamiętnik pedagogiczny'', dedykowany żonie Marii, został wydany w roku jubileuszu pięćdziesięciolecia III Liceum.
Jego ostatni rozdział „W III Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu” ukazał się wcześniej, w skróconej wersji, jako ''Pamiętnik pedagoga''.
a ''Pamiętnik pedagoga'' jest jego fragmentem dotyczącym czasu od powstania liceum.


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 01:55, 9 sty 2022

Antoni Zięba
{{{alt grafiki}}}
Antoni Zięba jako dyrektor III Liceum w czerwcu 1948 r.
Data i miejsce urodzenia

12 maja 1894
Gołonóg

Data śmierci

2 października 1986

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości[1]Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie)[2]Odznaka Honorowa Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego[3]

Antoni Zięba (ur. 12 maja 1894 w Gołonogu (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej)[1][4], zm. 2 października 1986[5][4]) – pedagog, nauczyciel, organizator oświaty. W latach 1924–1936 dyrektor Seminarium Nauczycielskiego Męskiego im. Romualda Traugutta w Dąbrowie Górniczej[6]. Założyciel i pierwszy dyrektor III Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu (w latach 1946–1965).

Życiorys

Tablica upamiętniająca Antoniego Ziębę na pierwszym budynku III liceum (przy ulicy Jedności Narodowej 117)

Urodził się w 12 maja 1894 roku w Gołonogu (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej), gdzie ukończył szkołę powszechną. W wieku 17 lat rozpoczął naukę w trzyletnim seminarium nauczycielskim w Jędrzejowie[7]. Za zorganizowanie w seminarium demonstracji patriotycznej został z niego relegowany, dopuszczono go jednak do egzaminu końcowego. Po ukończeniu seminarium, w czasie I wojny światowej pracował jako nauczyciel. Działał też w tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej[8], za co otrzymał Krzyż Niepodległości[9]. W roku 1919 podjął pracę w preparandzie nauczycielskiej w Dąbrowie Górniczej. Niedługo potem uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W roku 1921 ożenił się z Marią Ruskówną, nauczycielką biologii, z którą pracował w preparandzie. W roku 1924 ukończył polonistyczne w Państwowym Instytucie Nauczycielskim w Warszawie i podjął się zorganizowania od podstaw Seminarium Nauczycielskiego Męskiego im. Romualda Traugutta w Dąbrowie Górniczej. W roku 1931 podjął, a dwa lata później ukończył, studia psychologiczno-pedagogiczne w Genewskim Instytucie Pedagogicznym J.J. Rousseau. W roku 1935 został mianowany wizytatorem wydziału szkolnictwa powszechnego w Kuratorium Okręgu Szkolnego Brzeskiego[10][6]. Funkcję tę pełnił do wybuchu II wojny światowej, kiedy został zmobilizowany[11]. Po kampanii wrześniowej wrócił do Brześcia, a następnie, pod koniec roku 1939, przeniósł się z rodziną do Warszawy. W czasie wojny pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej i organizował tajne nauczanie. Jako członek Armii Krajowej brał udział w powstaniu warszawskim. Rok po wojnie przeniósł się z rodziną do Wrocławia, gdzie, znów od podstaw, zorganizował III Państwowe Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące (jego nazwa została później skrócona).

Drugim priorytetem było znalezienie zatrudnienia. We Wrocławiu brakowało wszystkiego, ale – na szczęście – nie pracy. Antoni Zięba (1894–1986) należał do tych, którym zrujnowane miasto ofiarowało niepowtarzalną szansę. Ten dyplomowany nauczyciel z Górnego Śląska i weteran wojny polsko-bolszewickiej oraz kampanii wrześniowej zdołał uciec z sowieckiej niewoli, ale podczas powstania warszawskiego został złapany przez Niemców i trafił do obozu. W lipcu 1946 roku, ponieważ nie miał gdzie mieszkać, pojechał z żoną i trójką dzieci do Wrocławia. W dniu przyjazdu spotkał na placu Grunwaldzkim dawnego kolegę z Wilna, również nauczyciela:

— Co Pan tu robi, Panie kolego?

— Przyjechałem z Jędrzejowa, gdzie przebywałem po wyratowaniu się z Powstania Warszawskiego.

— Ja tu jestem teraz naczelnikiem wydziału kuratorium. Może by mi Pan zorganizował we Wrocławiu trzecie gimnazjum, bo uruchomione jest dopiero jedno, drugie znajduje się już wprawdzie w stadium organizacji, ale napływ kandydatów jest tak wielki, że na gwałt potrzebne będzie trzecie. […] Muszę jednak uprzedzić Pana [… że nie możemy] zapewnić Panu ani budynku szkolnego, ani nauczycieli, ani kredytów rzeczowych. […]

— Bagatela!… — myślę sobie.

Antoni Zięba, Pamiętnik pedagoga[12]

„Ale – wspomniał – nie był to czas na jęki i załamywanie rąk. Trzeba było zakasać rękawy”.

Norman Davies i Roger Moorhouse, Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego[13]

Od roku 1947 był członkiem Stronnictwa Demokratycznego[14]. W roku 1965 decyzją Wydziału Oświaty Dzielnicowej Rady Narodowej Wrocław-Śródmieście, wbrew woli dyrektora Zięby, liceum zostało przeniesione z ulicy Jedności Narodowej 117 na ulicę Składową 5. Z tego powodu, na rok przed dwudziestoleciem szkoły, odszedł na emeryturę, a potem przeniósł się z żoną do Okradzionowa (dzielnica Dąbrowy Górniczej). W roku 1971 wziął udział w obchodach dwudziestopięciolecia szkoły we Wrocławiu. Zmarł 2 października 1986. Spoczywa na cmentarzu w Okradzionowie[15].

Rodzina i życie prywatne

Małżeństwo Ziębów miało troje dzieci: córkę Zofię i synów Jana i Dionizego. Antoni Zięba był głęboko wierzącym katolikiem[16]. Uprawiał turystykę pieszą i narciarstwo[17].

Publikacje

Ukazały się następujące wydania wspomnień Antoniego Zięby:

  • Pamiętnik pedagoga, Ossolineum, Wrocław 1988 (134 strony)[18]
  • Pamiętnik pedagogiczny. Wspomnienia i refleksje, Wrocławska Drukarnia Naukowa, Wrocław 1996 (591 stron)[19]

Pamiętnik pedagogiczny, dedykowany żonie Marii, został wydany w roku jubileuszu pięćdziesięciolecia III Liceum. Jego ostatni rozdział „W III Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu” ukazał się wcześniej, w skróconej wersji, jako Pamiętnik pedagoga.

Przypisy

  1. ↑ a b Drozdowski 1996 ↓, s. 20.
  2. ↑ Drozdowski 1996 ↓, s. 21.
  3. ↑ Uchwała w sprawie przyznania Antoniemu Ziębie Odznaki Honorowej Złotej Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego. bip.dolnyslask.pl, 2014-07-01. [dostęp 2021-08-31].
  4. ↑ a b PAS i Moździerski 2015 ↓.
  5. ↑ Drozdowski 1996 ↓, s. 22.
  6. ↑ a b Starościak 2000 ↓.
  7. ↑ Zięba 1996 ↓, s. 18–19.
  8. ↑ Zięba 1996 ↓, s. 85.
  9. ↑ Zięba 1996 ↓, s. 201.
  10. ↑ Zięba 1996 ↓, s. 215.
  11. ↑ Zięba 1996 ↓, s. 237.
  12. ↑ Zięba 1988 ↓, s. 15–16.
  13. ↑ Norman Davies, Roger Moorhouse: Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego. Kraków: Znak, 2003, s. 468. ISBN 978-83-240-1781-2.
  14. ↑ Zięba 1996 ↓, s. 555.
  15. ↑ Drozdowski 1996 ↓, s. 20–22.
  16. ↑ Drozdowski 1996 ↓, s. 19.
  17. ↑ Drozdowski 1996 ↓, s. 24–25.
  18. ↑ Zięba 1988 ↓.
  19. ↑ Zięba 1996 ↓.

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antoni_Zięba_(pedagog)&oldid=65893982”