Dolina Ciężka

Ciężki Staw: widok z progu dzielącego dolinę

Dolina Ciężka i wysoka ściana stawiarska u jej wylotu

Dolina Ciężka, dawniej Dolina Czeska (słow. Česká dolina, Ťažká dolina) – niewielka dolina zawieszona położona w Tatrach Wysokich na terenie Słowacji.

Opis

Wraz z swoim bocznym odgałęzieniem Doliną Spadową (Spádová dolinka) ma długość ok. 2,0 km i powierzchnię ok. 2,5 km². Należy do systemu Doliny Białej Wody (Bielovodská dolina), odchodzi od niej w kierunku południowo-zachodnim na wysokości Polany pod Wysoką (Poľana pod Vysokou) i oddzielona jest od Doliny Białej Wody 300-metrowej wysokości ścianą stawiarską. W dolnym piętrze Doliny Ciężkiej znajduje się Ciężki Staw, dawniej nazywany Czeskim Stawem (České pleso, Ťažké pleso), położony na wysokości 1612 m n.p.m. Jego powierzchnia wynosi ok. 1,98 ha, głębokość ok. 6,0 m). Wypływający z niego Ciężki Potok znany dawniej jako Czeski Potok (Český potok, Ťažký potok) opadając w kierunku Doliny Białej Wody tworzy Ciężką Siklawę (Český vodopád, Ťažký vodopád) ok. 100 m, największy w Tatrach. W górnym tarasie Doliny Ciężkiej, wśród osuwiska skalnych głazów, na wysokości ok. 1760 m n.p.m. leży Zmarzły Staw pod Wysoką (Zmrzlé pleso). Wypływający z niego potok spada kaskadą zwaną Zmarzła Siklawa (Zmrzlý vodopád). Najwyżej położone piętro Doliny Ciężkiej zajmuje kocioł Dolinki Spadowej, oddzielają go ściany Ciężkiej Turni (Česká veža, 2254 m), najwyższego szczytu w bocznej grani odchodzącej od Niżnich Rysów (Malé Rysy, Nižné Rysy).

Dawniej dolina była wypasana przez pasterzy z Doliny Białej Wody. Nie mieli oni jednak tutaj szałasu, w razie potrzeby korzystali z naturalnych kolib.

Topografia

Dolina Ciężka wraz z Doliną Spadową graniczą:

• od wschodu z Doliną Kaczą (Kačacia dolina), rozdziela je odchodząca od Małego Ganka (Malý Ganek) w kierunku północnym Pusta Grań (Pustý hrebeň) z Kaczą Turnią (Kačacia veža),
• od południa z dolinami należącymi do systemu Doliny Złomisk (Zlomisková dolina):
  • od południowego wschodu z Rumanową Dolinką (Rumanova dolina), rozdziela je główna grań Tatr od szczytu Ganek (Gánok) do Wysokiej (Vysoká),
  • od południowego zachodu z Smoczą Dolinką (Dračia dolina), rozdziela je odcinek głównej grani od Wysokiej do Ciężkiego Szczytu (Český štít),
• od zachodu:
  • z należącą do systemu Doliny Mięguszowieckiej (Mengusovská dolina) – Doliną Żabią, rozdziela je odcinek głównej grani od Ciężkiego Szczytu do Rysów (Rysy),
  • leżącą na terenie Polski Doliną Rybiego Potoku, rozdziela je boczna grań Rysów z szczytami: Małe Rysy i Żabi Szczyt Wyżni (Veľký Žabí štít),
  • od północy z Doliną Żabich Stawów Białczańskich (Žabia Bielovodská dolina), rozdziela je masyw Młynarza (Mlynár).

Nazewnictwo

Pierwotnie dolina nazywała się Ciężkie lub Do Ciężkiego i nazwa ta pochodzi od tego, że pasterzom z Doliny Białej Wody ciężko było wraz z owcami wspiąć się do tej doliny przez stromą, 300–metrowej wysokości ścianę stawiarską. Potem okoliczna ludność używała nazwy Dolina Ciężka. Przez turystów i taterników została ona zniekształcona na błędną nazwę Dolina Czeska. Ta nazwa i jej tłumaczenia obcojęzyczne utrzymywały się długo, również w piśmiennictwie i na mapach. Dopiero po II wojnie światowej w wyniku żądań ludności Jaworzyny Spiskiej i Jurgowa, którzy cały czas używali nazwy Dolina Ciężka, przywrócono dawną, prawidłową nazwę.

Turystyka

Od około 1860 dolinę zaczęli z rzadka odwiedzać polscy turyści, jako pierwszych znanych wymienia się Edwarda Homolacza juniora wraz z towarzyszami i przewodnikiem Jędrzejem Walą młodszym (1860). Zimą pierwszy był tutaj Zbigniew Korosadowicz, również w 1860. Obecnie dolina znajduje się na obszarze TANAP-u i nie prowadzi do niej żaden ze znakowanych szlaków turystycznych. Możliwe jest jednak przejście w towarzystwie przewodnika na przełęcz Wagę (Váha) nieoznaczoną drogą poprowadzoną wzdłuż brzegu Zmarzłego Stawu. Dolina Ciężka od lat była miejscem licznych wspinaczek. Do niej schodzi wysoka (300 m) ściana Galerii Gankowej (Gánkova Galéria), którą poprowadzono wiele dróg o różnej skali trudności.

Bibliografia

1. Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II. Latchorzew: Wyd. Trawers, 1998. ISBN 83-901580-8-6.brak strony w książce
2. Witold Parys: Tatry Wysokie,. Przewodnik taternicki. Cz. IX. Warszawa: Sport i Turystyka, 1964.brak strony w książce
3. Tatry Wysokie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06. ISBN 83-87873-26-8.brak strony w książce