Antropocentryzm

Antropocentryzm – (z gr. anthropos - człowiek i łac. centrum - środek) - pogląd filozoficzny i religijny, według którego człowiek stanowi centrum i cel wszechświata.

W znaczeniu teoriopoznawczym termin ten oznacza styl filozofowania polegający na przyjmowaniu ludzkiej perspektywy – tzn. analizowaniu wszystkich zjawisk z punktu widzenia odbioru ich przez człowieka i odrzucaniu rozumowań wychodzących poza ludzką percepcję jako poznawczo nieuprawnionych lub pozbawionych praktycznego znaczenia.

W znaczeniu ontologicznym antropocentryzm zakłada, że człowiek jest centrum wszechświata, który jest celowo tak skonstruowany, aby umożliwić istnienie człowieka. W skrajnej postaci antropocentryzm przyjmuje, że celem istnienia wszechświata jest człowiek, i że stanowi on ostateczny i najdoskonalszy produkt ewolucji wszechświata.

Prekursorami antropocentryzmu poznawczego byli sofiści, od których pochodzi określenie, że "człowiek jest miarą wszechrzeczy".

Formy antropocentryzmu

• metafizyczny (ontologiczny) – człowiek wyłącznym obiektem i perspektywą poznania (Max Scheler, Martin Heidegger, Jean–Paul Sartre)
• gnozeologiczny (epistemologiczny) – (ludzka) świadomość jest źródłem wiedzy (Kartezjusz, Johann Gottlieb Fichte, Friedrich Wilhelm Joseph von Schelling, Edmund Husserl)
• aksjologiczny – człowiek to wartość bezwzględna i nadrzędna wobec pozostałych wartości (Arthur Schopenhauer, Ludwig Feuerbach, Fryderyk Nietzsche)
• teologiczny – człowiek zajmuje szczególne miejsce w historii zbawienia i w zbawczym planie Boga. Teologia ukazując w sposób zobiektywizowany Boga, Chrystusa i inne treści, przedstawia te zagadnienia w odniesieniu do człowieka, jego sposobu percepcji, jego egzystencji itd. Propagatorem "zwrotu antropologicznego" w teologii był Karl Rahner
• kosmologiczny – człowiek jako najważniejsze, końcowe ogniwo ewolucji

Zobacz też

• Humanizm