Pokój w Cateau-Cambrésis

Pokój w Cateau-Cambrésis podpisany 2 i 3 kwietnia 1559 roku w Le Cateau-Cambrésis pomiędzy Francją a Hiszpanią i Anglią.

Kończył on wojny włoskie pomiędzy Habsburgami a Francją o dominację w Europie, z których zwycięsko wyszli ci pierwsi. Francja ostatecznie zrzekała się pretensji do kontrolowanych przez Hiszpanów: Królestwa Neapolu i Księstwa Mediolanu. Dodatkowo musiała zwrócić okupowane od 1536 r. ziemie w Sabaudii, Bresse i Piemoncie hiszpańskiemu sojusznikowi, księciu Sabaudii Emanuelowi Filibertowi; francuskie garnizony miały pozostać tylko w Turynie, Pinerolo, Chieri, Chivasso i Villanova d'Asti. (Już w 1562 Francuzi oddali zresztą Emanuelowi Filibertowi wszystkie wymienione miasta oprócz Pinerolo, otrzymując w zamian Savigliano; w 1574 ewakuowali również Pinerolo i Savigliano.) Król Francji Henryk II Walezjusz zwracał też księciu Mantui Wilhelmowi zajęty w czasie wojny Montferrat, a republice Genui - Korsykę. We Włoszech, oprócz kilku (utraconych zresztą do 1574 r.) twierdz w Księstwie Sabaudii, udało się Francji utrzymać jedynie markizat Saluzzo. Na północy Henryk II odzyskiwał okupowane przez wojska hiszpańskie Saint-Quentin, Le Catelet, Ham i Thérouanne, lecz w zamian musiał zwrócić miasta zajmowane przez Francuzów w Niderlandach: Filipowi II - Marienbourg, Thionville, Montmédy i Damvillers, a biskupowi Liège - Bouillon i Bovigny. Francja zatrzymała za to (formalnie na 8 lat) angielskie Calais. Traktat z Cateau-Cambrésis pomijał milczeniem los trzech miast - Toul, Metz i Verdun - wchodzących w skład Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, od 1552 roku okupowanych przez Francję; de facto uznano tym samym ich zabór przez Henryka II (choć formalnie zostały one wcielone do Francji dopiero na mocy pokoju westfalskiego). Traktat przewidywał wreszcie małżeństwo Filipa II z córką Henryka II, Elżbietą. Od tamtej chwili w zachodniej części kontynentu europejskiego utrzymywała się dominacja hiszpańska, za koniec której można podać śmierć Filipa II - króla Hiszpanii w 1598 roku.