Cytryn: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:10, 17 sty 2011

Nieoszlifowany cytryn

Plik:2cytryn, Brazylia.jpg

kryształ cytrynu

Cytryn (kwarc żółty) – kamień szlachetny, odmiana kwarcu. Należy do minerałów rzadkich. Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa citrin – żółty; gr. kitros = cytryna; łac. citrus = drzewo cytrusowe. Inne nazwy (niedopuszczalne w handlu) to: czeski topaz, topaz złoty, topaz fałszywy, topaz Madeira.

Właściwości

Symbol chemiczny: SiO₂
Połysk: szklisty, na przełamie tłusty
Barwa: żółty, żółtopomarańczowym, pomarańczowym, ciemnopomarańczowym.
Rysa: biała lub szarawa
Twardość w skali Mohsa: 7
Spójność: kruchy
Gęstość 2,65 g/cm³
Skupienie: ziarniste, pręcikowe, zbite
Przełam: muszlowy

Niekiedy wytwarza formy dwubarwne, będące w części cytrynem, a w części ametystem tzw. ametryn. Tworzy prawidłowo wykształcone kryształy (najczęściej w formie szczotek krystalicznych), także skupienia zbite i ziarniste.

Występowanie

Stanowi składnik pegmatytów i utworów hydrotermalnych. Spotyka się go w geodach wśród melafirów i jako otoczaki w aluwiach rzecznych. Występuje w bogatych w krzem pegmatytach, gdzie często towarzyszą mu turmalin, beryl i mika.

Miejsca występowania: Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w Brazylii. Oprócz tego na Uralu – Rosja i Madagaskarze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: Kazachstan, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Hiszpania.

W Polsce występuje koło Jeleniej Góry i Nowej Rudy w Sudetach.

Zastosowanie

poszukiwany i ceniony przez kolekcjonerów
Ze względu na barwę jest cenionym kamieniem jubilerskim. Największe oszlifowane okazy, o masie powyżej 1150 ct znajdują się w Smithsonian Institution (USA), w tzw. kolekcji brazylijskiej.

Ciekawostki

Barwa żółta spowodowana jest obecnością małych wyrostków wodorotlenku żelaza.

Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie ametystów i morionów. Przez ogrzewanie można też zmieniać barwę cytrynów, np. cytryny i ametysty z kopalni Montezuma w Brazylii stają się po podgrzaniu zielone.

Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie ametystu lub kwarcu dymnego. W temperaturze 470 °C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550–560 °C – ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty.

Cytryn to też kamień odpowiadający jednemu z 12 znaków zodiaku, wodnikowi.

Bibliografia

J.Żaba, Ilustrowany słownik skał i minerałów, Videograf II Sp. z o.o. 2003 r.
W. Schumann, Minerały świata, Wyd.”Alma- Press”, 2003 r.
J.Bauer, Przewodnik Skały i minerały, Wyd. Multico, 1997 r.
K. Maślankiewicz, Kamienie szlachetne, Wyd. Geologiczne, 1982 r.
N.Sobczak, Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych, Wyd. Alfa, 1986 r.
C.Hall, Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. Wiedza i Życie, 1996 r.
W.Schuman, Kamienie szlachetne i ozdobne, Wyd. „Alma –Press”, 2004 r.

Zobacz też

minerał, jubilerstwo, przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa, kwarc

@@ Linia 3: / Linia 3: @@
 [[Plik:2cytryn, Brazylia.jpg|thumb|150px|kryształ cytrynu]]
-'''Cytryn''' (kwarc żółty) – [[kamień szlachetny]], odmiana [[kwarc]]u. Należy do [[minerał]]ów rzadkich. Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa ''citrin'' – [[żółty]]; gr. ''kitros'' = cytryna; łac. ''citrus'' = drzewo cytrusowe. Inne nazwy (niedopuszczalne w handlu) to: ''czeski topaz, topaz złoty, topaz fałszywy, topaz Madeira''.
+'''Cytryn''' (kwarc żółty) – [[Kamienie szlachetne|kamień szlachetny]], odmiana [[kwarc]]u. Należy do [[minerał]]ów rzadkich. Nazwa pochodzi od: starofrancuskiego słowa ''citrin'' – [[Barwa żółta|żółty]]; gr. ''kitros'' = cytryna; łac. ''citrus'' = drzewo cytrusowe. Inne nazwy (niedopuszczalne w handlu) to: ''czeski topaz, topaz złoty, topaz fałszywy, topaz Madeira''.
 === Właściwości ===
 * [[Symbolika chemiczna|Symbol chemiczny]]: '''[[ditlenek krzemu|SiO<sub>2</sub>]]'''
 * [[Połysk]]: szklisty, na przełamie tłusty
-* [[Barwa]]: [[żółty]], żółtopomarańczowym, pomarańczowym, ciemnopomarańczowym.
+* [[Barwa]]: [[Barwa żółta|żółty]], żółtopomarańczowym, pomarańczowym, ciemnopomarańczowym.
 * [[Rysa (mineralogia)|Rysa]]: [[barwa biała|biała]] lub szarawa
-* [[Twardość w skali Mohsa]]: 7
+* [[Skala twardości Mohsa|Twardość w skali Mohsa]]: 7
-* [[Spójność]]: kruchy
+* [[Kohezja (zjawisko fizyczne)|Spójność]]: kruchy
 * [[Gęstość]] 2,65 g/cm³
 * [[skupienia minerałów|Skupienie]]: ziarniste, pręcikowe, zbite
@@ Linia 18: / Linia 18: @@
 == Występowanie ==
 Stanowi składnik [[pegmatyt]]ów i utworów hydrotermalnych. Spotyka się go w [[geoda]]ch wśród [[melafir]]ów i jako otoczaki w aluwiach rzecznych.
-Występuje w bogatych w [[krzem]] [[pegmatyt]]ach, gdzie często towarzyszą mu [[turmalin]], [[Beryl (minerał)|beryl]] i [[miki|mika]].
+Występuje w bogatych w [[krzem]] [[pegmatyt]]ach, gdzie często towarzyszą mu [[Turmaliny|turmalin]], [[Beryl (minerał)|beryl]] i [[miki|mika]].
 '''Miejsca występowania:''' Najbardziej czyste i największe kryształy pochodzą z Campo Belo, Sete Lagoas, Minas Gerais w [[Brazylia|Brazylii]]. Oprócz tego na Uralu – [[Rosja]] i [[Madagaskar]]ze. W innych złożach rzadko spotyka się okazy o wartości jubilerskiej: [[Kazachstan]], [[Wielka Brytania]], [[Francja]], [[Włochy]], [[Hiszpania]].
@@ Linia 31: / Linia 31: @@
 Barwa żółta spowodowana jest obecnością małych wyrostków wodorotlenku żelaza.
-Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie [[ametyst]]ów i [[morion (minerał)|morionów]]. Przez ogrzewanie można też zmieniać [[barwa|barwę]] cytrynów, np. cytryny i ametysty z kopalni [[Montezuma]] w [[Brazylia|Brazylii]] stają się po podgrzaniu zielone.
+Cytryny można otrzymywać przez wyprażanie [[ametyst]]ów i [[morion (minerał)|morionów]]. Przez ogrzewanie można też zmieniać [[barwa|barwę]] cytrynów, np. cytryny i ametysty z kopalni [[Montezuma (Minas Gerais)|Montezuma]] w [[Brazylia|Brazylii]] stają się po podgrzaniu zielone.
 Większość cytrynów znajdujących się na rynku powstała przez wyprażanie [[ametyst]]u lub [[Kwarc dymny|kwarcu dymnego]]. W temperaturze 470&nbsp;°C brazylijski ametyst staje się jasnożółty, przy temp. 550–560&nbsp;°C – ciemnobrunatny do czerwonobrunatnego. Wszystkie wyprażane cytryny wykazują czerwonawy odcień, podczas gdy naturalny cytryn jest zwykle bladożółty.
@@ Linia 49: / Linia 49: @@
 == Zobacz też ==
-[[minerał]], [[jubilerstwo]], [[Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa|przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa]], [[kwarc]]
+[[minerał]], [[Złotnictwo|jubilerstwo]], [[Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa|przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa]], [[kwarc]]
 [[Kategoria:Odmiany kwarcu]]