Cybernetyka

Cybernetyka (gr. kybernetes "sternik; zarządca" od kybernán "sterować; kontrolować") – nauka o systemach sterowania oraz związanym z tym przetwarzaniu i przekazywaniu informacji (komunikacja).

Chris Lucas: "Cybernetics is the science of effective organization, of control and communication in animals and machines." (Cybernetyka jest nauką o efektywnej organizacji, mechanizmach kontroli i komunikacji u zwierząt i maszyn)

Uważa się, że w obecnym znaczeniu pierwszy terminu tego użył André Marie Ampère w Eseju o filozofii nauki, albo analitycznym przedstawieniu naturalnego podziału wiedzy ludzkiej, choć jeszcze starożytni Grecy rozszerzyli znaczenie poza sterowanie statkiem. W języku polskim po raz pierwszy u filozofa Bronisława F. Trentowskiego w pracy Stosunek filozofii do cybernetyki, czyli sztuki rządzenia narodem z 1843 roku.

Cybernetyka analizuje (odnajduje) analogie (homologie) między zasadami działania organizmów żywych, układów społecznych (społeczności) i maszyn (holizm), odkrywa ogólne prawa wspólne dla różnych nauk i umożliwia przenoszenie tych praw z jednej dziedziny na drugą; jest więc nauką interdyscyplinarną, znajdującą wiele zastosowań praktycznych. Uznaje się ją często za jeden z nurtów w tzw. badaniach systemowych.

Za twórcę cybernetyki jako samodzielnej dyscypliny naukowej uważa się amerykańskiego matematyka Norberta Wienera. Jego praca Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine, wydana w 1948 roku, jest klasycznym dziełem w tej dziedzinie. Wiener dowiedział się o tym, że termin Cybernetyka został wcześniej zaadaptowany przez Ampera dopiero po wydaniu tej pracy. Jej tytuł "Cybernetyka czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie" był przez wielu autorów traktowany jako pierwsza definicja cybernetyki.

Przedstawiciele polskiej szkoły psychocybernetyki i cybernetyki społecznej, m.in. Marian Mazur i Józef Kossecki, naukę o sterowaniu definiowali jako cybernetykę.

Cybernetykę można podzielić na dwie gałęzie:

• Cybernetykę teoretyczną, która bada ogólne zasady działania systemów bez odwoływania się do konkretnych obiektów fizycznych. Powstała na pograniczu biologii i matematyki, czerpiąc z wielu odrębnych dziedzin jak:
  • logika matematyczna
  • teoria sterowania, teoria regulacji
  • teoria systemów
  • teoria informacji, informatyka
  • teoria gier
  • teoria decyzji
  • teoria automatów abstrakcyjnych
  • teoria sieci neuronowych
• Cybernetykę stosowaną, która zajmuje się praktycznymi zastosowaniami ogólnych praw cybernetyki teoretycznej. Jej najważniejsze działy to:
  • cybernetyka techniczna – automatyczne sterowanie maszynami, procesami technologicznymi
  • cybernetyka ekonomiczna – automatyzacja i optymalizacja diagnostyki, planowania i zarządzania
  • cybernetyka społeczna – wykorzystanie praw cybernetyki w naukach społecznych
  • cybernetyka wojskowa – wykorzystanie praw cybernetyki podczas dowodzenia siłami zbrojnymi
  • biocybernetyka – wykorzystanie praw cybernetyki w biologii i medycynie

W maju 1962 roku w Warszawie powstało Polskie Towarzystwo Cybernetyczne. Od 1994 roku we Wrocławiu w środowisku tamtejszej politechniki działa konkurencyjne Polskie Towarzystwo Systemowe.

Zobacz też

• Synergetyka

Linki zewnętrzne

• http://www.asc-cybernetics.org/foundations/definitions.htm
• http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/CYBERNETICS.html
• http://pespmc1.vub.ac.be/CSTHINK.html
• http://www.wcy.wat.edu.pl